Chỉ còn vài ngày nữa là đến Tết Nhâm Thìn năm 2012. Cùng với cả nước, nông dân ĐBSCL đang tất bật đón chào xuân mới trong không khí vui tươi đầm ấm. Là khu vực có thế mạnh về nông nghiệp, ĐBSCL được mệnh danh là vựa lúa của cả nước, đồng thời là vựa trái cây, là nơi nuôi trồng và xuất khẩu thủy sản chủ lực. Năm 2011 vừa qua dù chịu tác động của lũ lớn hoành hành trên diện rộng, hạn hán, xâm nhập mặn, thời tiết diễn biến thất thường, dịch bệnh gây hại… nhưng sản xuất nông nghiệp ở ĐBSCL vẫn thắng lớn về sản lượng lẫn giá trị.
Bộ NN-PTNT cho biết, xuất khẩu nông lâm thủy sản năm 2011 đạt 25 tỷ USD, tăng 27,9% so với năm 2010, là kết quả ấn tượng. Trong đó, khu vực ĐBSCL đóng góp rất quan trọng. Điển hình nhất là xuất khẩu gạo với 7,2 triệu tấn, kim ngạch 3,7 tỷ USD, tăng 4,4% về lượng và 14% về giá trị so cùng kỳ; thủy sản lần đầu tiên vượt ngưỡng 6 tỷ USD, đạt 6,1 tỷ USD, tăng hơn 21% so cùng kỳ.
Theo UBND tỉnh Kiên Giang, sản xuất nông nghiệp của tỉnh thời gian qua được tập trung đầu tư đồng bộ, nhờ đó kết quả đạt được rất khả quan. Sản lượng lúa ở Kiên Giang năm 2011 đạt hơn 3,92 triệu tấn, tăng 420.000 tấn so với năm 2010, khẳng định ngôi vị “số 1” cả nước. Đồng Tháp phát huy tốt mô hình “cánh đồng mẫu lớn”, khuyến khích doanh nghiệp tham gia đầu tư, hợp tác sản xuất cùng nông dân; đồng thời chủ động thời vụ gieo sạ, đẩy mạnh ứng dụng khoa học kỹ thuật nhằm tăng năng suất và nâng cao chất lượng. Sản xuất lúa năm 2010 của Đồng Tháp lần đầu tiên đạt mức kỷ lục 3,1 triệu tấn; trong đó cả 3 vụ lúa đều trúng mùa, riêng vụ thu đông dù bị lũ lớn uy hiếp nhưng nhiều nơi vẫn đạt năng suất tới 6 tấn/ha, thậm chí 7 tấn/ha, giá bán từ 6.000 - 8.000 đồng/kg giúp nhiều hộ lời đậm. Từ thành công trên đã góp phần đưa kinh tế tỉnh Đồng Tháp đạt mức tăng trưởng 13,55%, vượt 0,55% so kế hoạch.
Đối với lĩnh vực thủy sản, tôm và cá tra đều đạt kết quả ngoài mong đợi. Nếu như xuất khẩu tôm lần đầu tiên vượt qua ngưỡng 2 tỷ USD vào năm 2010 thì trong năm 2011 xuất khẩu tôm tiếp tục đạt giá trị tới 2,4 tỷ USD. Xuất khẩu cá tra năm 2011 cũng tăng trưởng mạnh với 26,5%, thu về nguồn ngoại tệ khoảng 1,8 tỷ USD. Hiện các doanh nghiệp đã đưa sản phẩm cá tra chất lượng cao cung ứng tới 130 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới, được đông đảo người tiêu dùng quốc tế ủng hộ. Có thể nói, trong điều kiện kinh tế thế giới có nhiều bất ổn nhưng kim ngạch xuất khẩu thủy sản vượt ngưỡng 6,1 tỷ USD là điều đáng mừng; đồng thời đưa Việt Nam trở thành quốc gia xuất khẩu thủy sản đứng thứ 4 trên thế giới.
Thắng lợi của sản xuất nông nghiệp, nhất là lúa gạo và thủy sản đã thúc đẩy kinh tế ở khu vực ĐBSCL tăng trưởng, giải quyết việc làm cho nhiều người dân ở các vùng nông thôn, góp phần ổn định an sinh xã hội. Song nếu nhìn xa hơn thì sản xuất nông nghiệp ở ĐBSCL tiềm ẩn nhiều rủi ro, phát triển thiếu bền vững, mối liên kết “4 nhà” còn lỏng lẻo, quy mô sản xuất còn nhỏ…
Các tỉnh thành ĐBSCL xác định, năm 2012 sản xuất nông nghiệp tiếp tục đóng vai trò chủ lực của nền kinh tế. Gạo đặt chỉ tiêu xuất khẩu khoảng 7 triệu tấn, trong khi thủy sản phấn đấu mang về 6,5 tỷ USD. Bộ NN-PTNT yêu cầu các địa phương ĐBSCL tiếp tục phát huy hiệu quả mô hình “cánh đồng mẫu lớn”, nhằm thay đổi tập quán sản xuất từ nhỏ lẻ sang tập trung quy mô lớn. Từng bước dịch vụ hóa các khâu như: giống, làm đất, chăm sóc, quản lý nước, thu hoạch, bảo quản, chế biến, tồn trữ, xuất khẩu… góp phần hạn chế thất thoát sau thu hoạch, giảm được chi phí giá thành, tăng giá trị và chất lượng hạt gạo. Đây là hướng sản xuất lúa gạo bền vững giúp nông dân làm giàu. Vấn đề là kéo cho được các doanh nghiệp nhảy vào đầu tư, bao tiêu sản phẩm để nông dân an tâm sản xuất.
Hiệp hội Lương thực Việt Nam lưu ý, từ năm 2012 trở đi xuất khẩu gạo không đặt nặng chỉ tiêu số lượng mà đầu tư nâng cao chất lượng, tăng giá trị, đảm bảo lợi ích cho nông dân trồng lúa. Phát huy thế mạnh về xuất khẩu gạo thơm từ 300.000 - 400.000 tấn hiện nay lên 500.000 tấn và tiến tới xuất khẩu 1 triệu tấn. Hiện giá xuất gạo thơm của Việt Nam gần bằng với Thái Lan, trong khi chúng ta chiếm ưu thế là sản xuất gạo thơm đạt năng suất rất cao: 7 tấn/ha (Thái Lan chỉ 2 tấn/ha).
Phía Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam lo ngại dịch bệnh trên thủy sản diễn biến khó lường, trong đó hàng loạt hộ nuôi tôm ở Sóc Trăng, Bạc Liêu, Bến Tre… trắng tay trong năm 2011 là một báo động. Để phát triển bền vững, ngành chức năng cần đẩy mạnh đầu tư hệ thống thủy lợi, nâng cao chất lượng con giống, quản lý chặt vùng nuôi, gắn kết giữa doanh nghiệp chế biến với người nuôi từ việc xuống giống đến thu hoạch nhằm tránh tình trạng lúc thừa - lúc thiếu nguyên liệu… Nếu đầu tư đồng bộ, quản lý chặt chẽ và phát huy tối đa thế mạnh thì sản xuất nông nghiệp năm 2012 cũng như các năm tiếp theo hứa hẹn tiếp tục thắng lớn.
HUỲNH LỢI
