Bộ Nông nghiệp Mỹ vừa thông qua kế hoạch cho phép Công ty Ventria Bioscience ở California được phép gieo cấy loại lúa đã được cấy gien người trên những cánh đồng ở Kansas. Những vụ mùa đầu tiên sẽ được thử nghiệm ở quy mô nhỏ. Nếu thành công sẽ cho phép gieo trồng trên diện rộng như đối với những loại lúa khác. Quyết định này đang gây tranh cãi giữa phe ủng hộ và chống đối thực phẩm biến đổi gien mà theo họ là “thực phẩm Frankenstein*”.
- Gạo cấy gien người có thể chữa tiêu chảy, mất nước
Sẽ có gạo biến đổi gien có cấy gien người.
Theo quảng cáo, loại gạo này có thể sản xuất protein người. Mặc dù kế hoạch lâu dài này dự định sẽ gieo trồng trên diện rộng với 3.000ha trên những cánh đồng gần Junction City, nhưng ban đầu chỉ được phép thử nghiệm trên 50ha.
Gạo cấy gien người là bước đầu tiên trong quá trình tạo ra thực phẩm Frankenstein (Frankenstein Foods), sản phẩm pha trộn giữa gien người và các loại cây trồng. Công ty Ventria cho biết họ đã phát triển 3 loại gạo, mỗi loại chứa một loại gien người khác nhau có thể sản xuất một trong 3 loại protein của người. Hai trong số đó chứa lactoferrin và lysozyme. Đây là các vi khuẩn có các hợp chất được tìm thấy trong sữa và nước bọt của người.
Ventria cho biết gạo có dược chất của công ty sẽ được sử dụng trong y khoa chữa trị các bệnh tiêu chảy, thiếu nước và những căn bệnh khác giết chết hàng triệu trẻ em thế giới mỗi năm. Theo kết quả nghiên cứu do Ventria tài trợ, thực hiện ở Peru, loại gạo mà Ventria sản xuất đã giúp trẻ em bị tiêu chảy nặng hồi phục nhanh hơn một nửa thời gian. Ventria hy vọng nếu thành công, loại gạo của công ty sẽ được sử dụng nhiều ở các nước đang phát triển như là một cách để phòng chống các bệnh kể trên.
Nhưng trước tiên Ventria đã nhìn thấy được thị trường tiềm năng và hy vọng loại gạo mới sẽ là cái máy kiếm tiền của hãng. Ventria hy vọng phụ huynh ở các nước phương Tây sẽ tin rằng gạo của Ventria sẽ là “phương thuốc thần kỳ” giúp con họ vượt qua những căn bệnh về bao tử một cách nhanh chóng. Công ty có kế hoạch sẽ sản xuất các loại thức uống, món tráng miệng, yaourt và các món điểm tâm trong nhà hàng từ loại gạo kể trên.
- Những chỉ trích
Biểu tình chống thực phẩm biến đổi gien tại một cuộc họp của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO).
Dòng thực phẩm “Frankenstein Foods” đang dấy lên những phản đối gay gắt. Tại Mỹ, nông dân Arkansas và nhiều bang khác đã phản đối cuộc thử nghiệm gieo trồng lúa cấy gien người của Công ty Ventria vì lo sợ nó sẽ phá hoại các vụ gieo trồng lúa bình thường. Nhiều nhóm tiêu dùng Mỹ đã lên tiếng phản đối kế hoạch của Ventria. Nhóm Những người bạn cho biết họ xem việc gieo trồng loại cây này trên các cánh đồng như những nhà máy sản xuất thuốc thật sự làm họ lo lắng. Nếu những “vụ mùa dược học” này đến trên bàn ăn của người tiêu dùng, hậu quả đối với sức khỏe của mọi người sẽ rất ghê gớm”.
Những người phản đối cho rằng loại lúa cấy gien người trên các cánh đồng ở Kansas chắc chắn sẽ di cư khỏi các cánh đồng và phát tán sang những nơi khác. Trong trường hợp này, sự kiểm soát vượt ngoài tầm tay. Lúa phát tán từ Kansas có thể vô tình rơi xuống ruộng lúa bình thường nào đó và phát triển một cách không mong đợi. Sự pha trộn này có thể gây ra các protein hoạt động có tính dược lý hiện diện trong thực phẩm mà người tiêu dùng không được biết.
Nhà nghiên cứu Becky Rice (Mỹ) cảnh báo: “Có một rủi ro rất lớn đối với sức khỏe và mọi người nên có thái độ nghiêm túc về vấn đề này”. Theo Jane Rissler thuộc Hiệp hội các nhà khoa học Mỹ, mặc dù các protein trong gạo cấy gien người vốn không nguy hiểm, nhưng có thể có một số phản ứng phụ không kiểm soát được và liều lượng mà mọi người ăn phải. Nó có thể gây ra những dị ứng với protein trong loại gạo kể trên”. Bà nói thêm: “Đây không phải là sản phẩm mà mọi người muốn tiêu thụ. Thật không khôn ngoan khi muốn sản xuất dược liệu trong những thực phẩm ngoài phạm vi phòng thí nghiệm”.
(*) Frankenstein là tiểu thuyết kinh dị của nhà văn Mary Shelley viết năm 1818. Nó trở nên nổi tiếng không chỉ trong văn chương mà còn có tầm ảnh hưởng đối với văn hóa. Tiểu thuyết này đã được dựng thành phim. Đây là câu chuyện giả tưởng về một nhà khoa học trẻ đầy nhiệt huyết tên là Victor Frankenstein đã cố gắng tạo ra một con người hoàn hảo. Cùng với sự giúp đỡ của một đồng sự, Frankenstein thu thập các bộ phận cơ thể của những người chết, sắp xếp lại với nhau và đưa vào một cái máy để làm ra sản phẩm người. Nhưng thay cho một con người thông minh xuất hiện thì lại thành một con quái vật. Câu chuyện là lời cảnh tỉnh về sai lầm của con người trong khoa học với những tham vọng quá đáng trái tự nhiên. |
Cuộc phản đối cũng vượt qua Đại Tây Dương. Nhóm GeneWatch UK chuyên giám sát các sản phẩm biến đổi gien ở Anh mô tả là “rất nhiễu loạn”. Họ kêu gọi Chính phủ Anh thúc giục Mỹ cấm sản xuất thuốc cây thực phẩm. Nhóm này kêu gọi Anh đưa ra những biện pháp cứng rắn ngăn ngừa những vụ mùa biến đổi gien làm “nhiễm bệnh thực phẩm” và đảm bảo rằng các công ty công nghệ sinh học có trách nhiệm về pháp lý cho bất cứ ảnh hưởng sức khỏe nào đối với con người gây ra bởi sản phẩm.
Từ trước đến nay vấn đề thực phẩm biến đổi gien đã gây nên những phản đối rộng khắp. Lúa cấy gien tuy là sản phẩm mới nhưng tiên đoán sự phản đối sẽ rất mạnh mẽ. Vấn đề đạo đức cộng với lý do lo sợ thực phẩm bị nhiễm bệnh khiến cuộc phản đối càng gay gắt. Phe phản đối cho rằng việc cấy gien người vào gạo vi phạm đạo đức nghiêm trọng khi can thiệp cơ bản vào cuộc sống. Những người phản đối ở Anh lo lắng vì ở Anh và châu Âu chưa có lệnh cấm những sản phẩm biến đổi gien như thế trên nền tảng tôn giáo.
HOÀI ANH (Theo Wichita Eagle)
