Quyền lợi người tiêu dùng đang bị xâm phạm nghiêm trọng. Quyền được an toàn của người tiêu dùng còn bị bỏ trống vì nhiều lý do... Đây là những nội dung chính tại tọa đàm “Quyền được an toàn của người tiêu dùng” do Cục Quản lý cạnh tranh phối hợp với Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng TPHCM tổ chức ngày 28-3 tại TPHCM.
Vi phạm trên diện rộng
Theo Th.S Ngô Bách Phong, Chủ tịch Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng TPHCM, tại Điều 8 Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (BVQLNTD) có ghi rõ quyền của người tiêu dùng (NTD) là quyền được “đảm bảo an toàn tính mạng, sức khỏe, tài sản, quyền, lợi ích hợp pháp khi tham gia giao dịch, sử dụng hàng hóa, dịch vụ do tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ cung cấp…”. Những điều cơ bản này cũng được ghi trong Hiến pháp nước ta. Nói một cách khác, các tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa dịch vụ phải có trách nhiệm, nghĩa vụ góp phần đảm bảo an toàn cho NTD.
Tuy nhiên, NTD hiện nay vẫn chưa thực sự cảm thấy an toàn. Sức khỏe, tính mạng, quyền lợi hợp pháp của NTD vẫn luôn bị xâm hại, bị lừa đảo, chiếm đoạt bởi các tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ cố tình làm ăn gian dối.
Cùng quan điểm trên, ông Phan Thanh An, đại diện Cục Quản lý cạnh tranh cho rằng, ngoài việc mất an toàn trong chính miếng ăn, NTD đã bắt đầu phải đối mặt với nhiều hình thức lừa đảo trong các loại hình dịch vụ sức khỏe, y tế, tài chính, các giao dịch qua mạng, hình thức mua bán nhà, mua hàng trả góp… Ông Nguyễn Thành Danh, Phó Chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường Bình Dương cho biết, tại thời điểm này, NTD đang bị “tấn công” từ nhiều góc độ, như ăn gian trong đo lường, chất lượng, hàng giả, kinh doanh ảo - lừa đảo, quấy nhiễu, hàng kém chất lượng, an toàn thực phẩm. Đây là những vấn đề hết sức nhức nhối nhưng đến nay vẫn chưa có những biện pháp bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho NTD.
Cần xã hội hóa
Luật BVQLNTD có hiệu lực thi hành từ ngày 1-7-2011 nhưng quá trình thực thi luật vẫn còn nhiều hạn chế. Các tổ chức kinh doanh chưa quan tâm đến những quy định của pháp luật đối với trách nhiệm của mình trong việc cung cấp thông tin về hàng hóa, dịch vụ hoặc phải giải thích rõ ràng những điều kiện giao dịch cho NTD khi ký hợp đồng. Các đơn vị sở, ngành chức năng được giao nhiệm vụ giúp UBND TP thực hiện chức năng quản lý nhà nước về BVQLNTD còn nhiều lúng túng, bất cập, công tác tuyên truyền về luật không mạnh, thiếu liên tục; nhận thức xã hội về luật không đầy đủ.
Theo phân tích của ông Phan Thanh An, bên cạnh các quyền của NTD như đảm bảo tính mạng, sức khỏe và tài sản thì luật còn nhấn mạnh về quyền được đảm bảo an toàn về mặt pháp lý. Nhưng điều đáng tiếc, cho đến nay vẫn còn nhiều lỗ hổng bởi cả người thực thi pháp luật lẫn người được bảo vệ vẫn chưa hiểu đúng, hiểu đủ về vấn đề này.
Để việc thực thi Luật BVQLNTD đạt hiệu quả, nhiều ý kiến cho rằng, cần phải tạo tính minh bạch cho các quy phạm pháp luật về bảo vệ NTD. Theo đó, các cơ quan hữu quan cần tiếp tục hoàn thiện các công cụ hỗ trợ, phối hợp với các tổ chức BVQLNTD. Tăng cường và chú trọng phát triển các Hội BVNTD vì đối tượng họ bảo vệ là tất cả NTD. Nên bắt buộc các tổ chức cá nhân kinh doanh các mặt hàng có nguy cơ gây thiệt hại đến tính mạng, sức khỏe con người, vật nuôi, cây trồng phải mua bảo hiểm trách nhiệm sản phẩm.
Theo ông Nguyễn Thành Danh, việc thực thi Luật BVQLNTD không giống những bộ luật khác, là phải có đủ “3 phía” gồm “Nhà nước - doanh nghiệp - các tổ chức xã hội” thì mới có thể thực hiện hiệu quả. Điều này cũng đồng nghĩa, đã đến lúc phải xã hội hóa công tác bảo vệ quyền lợi NTD. Nhưng vì sao sau 3 năm triển khai thực hiện, hiệu quả từ Luật BVQLNTD vẫn còn tỏ ra khiêm tốn, NTD tỏ ra không mấy thiết tha khi quyền lợi của mình đã và đang bị xâm phạm trên diện rộng? Phải chăng NTD rất sợ tâm lý khi đi kiện “chờ được vạ thì má đã sưng”? Câu hỏi này cần được đặt lên bàn của các nhà làm luật và các cơ quan chức năng.
THÚY HẢI
