Quy mô còn nhỏ
Từ đầu năm đến nay, các Ngân hàng Thương mại (NHTM) đã tích cực kết nối, làm việc với các tổ chức ở trong và ngoài nước để tiếp nhận các hỗ trợ về tài chính tín dụng xanh. Theo đó, HSBC Việt Nam vừa hợp tác cùng 2 ngân hàng Mizuho và SMBC (Nhật Bản) công bố khoản vay hợp vốn xanh 3.750 tỷ đồng cho Công ty CP Bất động sản Tâm Lực để đầu tư và phát triển dự án căn hộ xanh tại TPHCM. Nam A Bank cũng vừa được Quỹ Hợp tác Khí hậu toàn cầu giải ngân 10 triệu USD nhằm chủ động nguồn vốn, mở rộng danh mục cho vay phát triển bền vững. Hai tổ chức tài chính thuộc Chính phủ Pháp và Hà Lan cũng đã đầu tư 80 triệu USD cho SeABank nhằm bổ sung nguồn vốn hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và vừa áp dụng các tiêu chuẩn và thông lệ quốc tế tốt nhất trong quản lý rủi ro môi trường và xã hội, chống biến đổi khí hậu.
Trong khi đó, tín dụng xanh được BIDV xác định là một trong các mục tiêu ưu tiên hàng đầu cho chiến lược kinh doanh dài hạn. Tính đến hết quý 1-2025, dư nợ tín dụng xanh của BIDV đạt 78.605 tỷ đồng, chiếm 3,8% tổng dư nợ tín dụng của ngân hàng. Ông Lê Ngọc Lâm, Tổng Giám đốc BIDV, cho biết, phát triển bền vững, kinh tế xanh, ESG đang trở thành xu thế tất yếu. Việc hoàn thiện khung pháp lý, minh bạch cơ chế để huy động nguồn vốn xanh từ quốc tế là rất cần thiết để các NHTM được chủ động tăng cường nguồn vốn xanh, thực thi định hướng hỗ trợ vốn xanh cho nền kinh tế nói chung và kinh tế tư nhân nói riêng. Tương tự, UOB Việt Nam cho biết, tính đến tháng 4-2025, ngân hàng này đã tài trợ 19 dự án tài chính xanh trong các lĩnh vực năng lượng tái tạo, sản xuất, nông nghiệp và thủy sản bền vững.
Theo Ngân hàng Nhà nước (NHNN), dư nợ tín dụng đối với các lĩnh vực xanh của hệ thống ngân hàng có sự tăng trưởng nhanh cả về quy mô và tốc độ. Từ dư nợ tín dụng xanh năm 2017 chỉ đạt 180.000 tỷ đồng, đến cuối tháng 3-2025 đã có 58 tổ chức tín dụng phát sinh dư nợ tín dụng xanh với dư nợ đạt gần 705.000 tỷ đồng, tập trung chủ yếu vào các ngành năng lượng tái tạo, năng lượng sạch và nông nghiệp xanh. Tuy nhiên, khảo sát từ Hiệp hội Doanh nghiệp TPHCM cho thấy, khoảng 65% doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn để thực hiện các dự án xanh. Theo một thống kê chưa đầy đủ vào tháng 6-2024, nguồn vốn đổ vào tín dụng xanh chỉ chiếm 4,5% tổng dư nợ toàn nền kinh tế.
Phó Thống đốc Thường trực Ngân hàng Nhà nước ĐÀO MINH TÚ:
Nhằm tạo thuận lợi hơn và giúp cho các NHTM triển khai các chương trình tín dụng xanh, NHNN đã phối hợp Tổ chức IFC xây dựng cuốn sổ tay hướng dẫn về cách thức, quy trình nhận diện đánh giá rủi ro, từ đó đưa ra các quyết định tài trợ cho các dự án tín dụng xanh phù hợp. Đây là một công cụ rất hữu ích, đóng vai trò như cẩm nang “cầm tay chỉ việc” cho các cán bộ nghiệp vụ cũng như người quản lý đưa ra các quyết định cấp tín dụng, đặc biệt là nguồn vốn trung và dài hạn đảm bảo hiệu quả cũng như đánh giá các rủi ro trong quá trình triển khai.
Chính sách phải cụ thể hơn
Theo các chuyên gia kinh tế, chủ trương hỗ trợ lãi suất 2%/năm trong lĩnh vực tín dụng xanh được đánh giá sẽ tháo gỡ vướng mắc lớn cho khối doanh nghiệp tư nhân, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, siêu nhỏ, hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh. Dưới góc nhìn từ ngân hàng, ông Lim Dyi Chang, Giám đốc Khối Khách hàng doanh nghiệp Ngân hàng UOB Việt Nam, nhìn nhận, khả năng tiếp cận nguồn vốn ưu đãi vẫn là một trong những thách thức lớn nhất đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa theo đuổi các dự án phát triển bền vững theo chuẩn ESG. Nhiều doanh nghiệp vẫn xem ESG như một “gánh nặng” về chi phí và tuân thủ.
“Nghị quyết 168, Nghị quyết 198 là những bước chuyển lớn, không chỉ dừng lại ở việc thừa nhận ESG là xu hướng, mà còn khuyến khích, thúc đẩy cộng đồng doanh nghiệp hướng đến phát triển bền vững. Điều này sẽ góp phần đáng kể vào việc giảm chi phí kinh doanh, từ đó giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển nhanh hơn. Tuy nhiên, chúng tôi đang chờ đợi hướng dẫn cũng như cơ chế cụ thể từ cơ quan chức năng để có thể thực hiện”, ông Lim Dyi Chang nói.
Tương tự, ông Từ Tiến Phát, Tổng Giám đốc ACB, nhìn nhận: Cơ chế hỗ trợ lãi suất 2% là rất cần thiết nhưng thực tế việc triển khai các chương trình hỗ trợ lãi suất vẫn còn nhiều rào cản. Việt Nam đã từng có 2 đợt hỗ trợ lãi suất trước đó, nhưng do thủ tục phức tạp và áp lực hậu kiểm nên nhiều ngân hàng và doanh nghiệp đều e ngại tham gia. Do đó, chính sách hỗ trợ lãi suất 2% là chưa đủ, mà cần thêm các giải pháp đồng bộ như: cắt giảm thủ tục hành chính, số hóa quy trình cấp tín dụng và xây dựng chi tiết hơn về khung tín dụng xanh.
Theo TS Nguyễn Xuân Thành, giảng viên cao cấp Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright, các nghị quyết về phát triển kinh tế tư nhân đã đề ra nhiều hướng tiếp cận nguồn lực, đặt nền móng cho cải cách, nhưng từ nghị quyết đến hành động là hành trình dài, đòi hỏi sự quyết liệt và đồng bộ, vì “điểm nghẽn” hiện nay nằm ở thực thi. Để phát triển kinh tế tư nhân, cần hỗ trợ bằng nguồn lực của nhà nước, đồng thời hạn chế tạo thêm các bộ máy giám sát rườm rà mới thoát khỏi vòng lặp “cởi” rồi “trói”.
