Báo SGGP ngày 30-12-2006 có bài viết “Cúm gia cầm tái phát - Lỗ hổng từ những vựa trứng cấp 1” đề cập đến nhiều hạn chế đối với phần lớn 71 vựa cấp 1 ở TPHCM. Không chỉ do điều kiện khách quan khi 69 cơ sở trong khu dân cư, mặt bằng nhỏ hẹp, không phù hợp với quy định về an toàn dịch tễ của y tế và thú y, mà còn xuất phát từ ý thức kém của không ít chủ vựa cấp 1 chưa chấp hành đúng quy định về vệ sinh an toàn thực phẩm. Chi cục Thú y TPHCM từng bắt quả tang vựa trứng cấp 1 ở quận 2 đã chuyển ngay trứng vừa được vận chuyển từ các tỉnh cho vựa cấp 2 khi chưa xử lý (sang tay ba). Những điều này, sau tết, khi dịch cúm gia cầm tạm lắng dịu lại diễn ra có phần phổ biến và công khai hơn.

Trứng không đóng hộp, không rõ nguồn gốc bày bán phổ biến tại chợ nhỏ ở phường Bình Hưng Hòa, Bình Tân. Ảnh: M.Ha

Một số vựa cấp 1 có thương hiệu mạnh và uy tín trên thị trường trứng gia cầm TP và cả nước than thở, nếu tuân thủ quy trình của Chi cục Thú y TP (lau sạch trứng, phân loại, khử trùng, đóng dấu, vô hộp…) thì nhiều vựa cấp 2 (về giao cho các chợ) từ chối nhận hàng; nhưng nếu không làm theo yêu cầu này, đoàn kiểm tra tra thú y hoặc quản lý thị trường phát hiện sẽ bị mất uy tín và giảm lòng tin của người tiêu dùng. “Chúng tôi đứng trước tình thế khó khăn khi mà cái mới được xã hội đề cao, nhưng chưa đủ mạnh trong khi kiểu kinh doanh cũ vẫn tìm mọi cách để duy trì, không chịu thay đổi”.

Tình hình này trước tết đã xuất hiện nhưng do các đoàn kiểm tra liên ngành làm thường xuyên hơn, ban quản lý các chợ kiểm soát gắt gao, địa phương cũng quyết liệt hơn, cộng với sự thận trọng của người tiêu dùng nên chưa có điều kiện lan rộng.

Sau tết, khi tình hình dịch bệnh có vẻ lắng dịu, ban ngành, địa phương có phần lơ là, các vựa cấp 2 và người bán lẻ các chợ tỏ ra mạnh dạn hơn khi thẳng thừng từ chối lấy hàng trứng đã vô hộp mà yêu cầu trứng từ các tỉnh vẫn chuyển về sang tay để về họ tự vô hộp. Chỉ cần hợp thức hóa giấy tờ, thậm chí yêu cầu ghi khống lớn hơn lượng trứng được giao để họ về hợp thức hóa số trứng không rõ nguồn gốc vận chuyển từ các nơi về mà theo Chi cục Thú y TP, con số này chiếm khoảng 10% - 20% trong số trên dưới 3 triệu trứng gia cầm tiêu thụ hàng ngày.

Chính do lơi lỏng trong khâu quản lý của các chợ, đoàn kiểm tra liên ngành và các ngành chức năng nên tình hình kinh doanh trứng gia cầm thời gian từ sau tết đến nay, nhìn bề ngoài vẫn trong nề nếp, nhưng thực chất bên trong đang diễn ra “cuộc chiến” quyết liệt giữa cái mới – những người làm ăn chân chính, tuân thủ các quy định của TP để đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm và an toàn cho người tiêu dùng - với cái cũ - những người muốn trở lại kiểu kinh doanh chụp giựt (không đóng hộp, không qua xử lý…).

Lý do của việc các vựa cấp 2 và bán lẻ đưa ra là trứng đã qua lau chùi sạch, khử trùng không thể để lâu, trong khi tâm lý người tiêu dùng vẫn thích lựa từng trứng thay vì từng hộp. Vì lý do này, khá nhiều vựa cấp 1 chiều theo để không phải bán mắc hơn 80 đồng/trứng mà còn nhanh gọn, đỡ phải tốn công khuân vác lên xuống, lau chùi...

Dây chuyền phân loại và xử lý trứng (65.000 trứng/giờ) nhập từ Hà Lan của Công ty TNHH Ba Huân tại huyện Bình Chánh khi mới hoạt động (tháng 12-2006) vận hành hơn 10 giờ/ngày, khoảng nửa tháng cận tết vừa rồi chạy liên tục 24/24 giờ ngày mà vẫn không đủ giao cho các chợ và siêu thị. Hiện nay chỉ vận hành 2 - 3 giờ/ngày mà hàng bán rất chậm, chủ yếu là giao cho các siêu thị, công ty chế biến thực phẩm có uy tín hoặc chỉ có thể giao cho các vựa bán lẻ quen thân, còn lại đều bị từ chối nhận hàng vì công ty… tuân thủ quá chặt các quy trình của thú y, khó có thể lèn trứng gia cầm chưa qua kiểm dịch vào.

Có thể nói, trứng tại các siêu thị đảm bảo các yêu cầu và quy định của ngành chức năng như: phải qua xử lý các khâu như lau chùi vỏ trứng, khử trùng, xông hơi, phủ lớp dầu bảo quản, đóng nhãn và vô hộp nhưng lượng tiêu thụ hiện nay giảm khoảng 60% - 70% so với trước tết. Ở các chợ TPHCM, việc buôn bán có phần… linh hoạt hơn. Vẫn có trứng trong hộp, nhưng nếu muốn mua lượng lớn (không vô hộp)… đều được đáp ứng theo yêu cầu.

Trưa 14-3, tại một chợ nhỏ trên đường 26-3 thuộc khu phố 8, phường Bình Hưng Hòa quận Bình Tân (TPHCM), trứng gà, vịt không đóng hộp, không có nhãn mác được bày bán khá phổ biến. Ngay ở lối ra vào chợ đã có 3 quầy bán trứng, lượng trứng có đóng hộp, dán nhãn bày bán rất khiêm tốn bên cạnh nhiều giỏ trứng chưa đóng hộp, không rõ nguồn gốc. Tình trạng này không chỉ có ở một vài người bán mà hầu hết những người bán trứng gia cầm trong chợ này đều có bán loại trứng không đóng hộp.

Qua quan sát, chúng tôi nhận thấy, trên trứng cũng có đóng dấu kiểm định viết tắt của cơ sở, tuy nhiên dấu đóng trên trứng bị nhòe, không rõ chữ. Nếu có đọc được chữ GC, TL đóng trên trứng thì người mua cũng không thể biết được chữ viết tắt đó là của cơ sở nào. Khi thấy chúng tôi ghi hình, một chị phụ nữ đứng ở bãi giữ xe ngay lối vào chợ tò mò hỏi: “Em chụp hình trứng không đóng hộp hả?”. Chị này nói thêm, việc đóng dấu lên trứng rất dễ, ở đây ai cũng có thể mua được con dấu để đóng lên trứng.

ĐÔNG NGHI - MỸ HẠNH