Cách đây 60 năm, ngày 20-7-1944, đại tá Claus von Stauffenberg đã thực hiện vụ mưu sát Hitler. Bom nổ nhưng Hitler không chết. Chuyện gì đã thật sự xảy ra và Claus von Stauffenberg là người như thế nào…?
Cuối thập niên 1930, một số tướng lĩnh bất mãn chính sách bạo ngược Đức quốc xã đã lập kế hoạch ám sát Hitler. Một trong những người chủ mưu là tướng Ludwig Beck, lúc đó vừa từ chức khỏi cương vị tư lệnh trưởng để phản đối kế hoạch chiến tranh của Hitler. Cùng nhóm mình, Ludwig Beck đồng ý kịch bản bắt giam Hitler. Tuy nhiên, một số người khác đề nghị bắn chết. Dù vậy, kế hoạch không thực hiện được bởi cục diện chiến trường nghiêng về Đức với loạt chiến thắng dồn dập, khiến sự hoài nghi khả năng lãnh đạo Hitler giảm bớt và làm nhóm đảo chính trù trừ. Cuối cùng, tháng 3-1943, Henning von Tresckow tiến hành vụ ám sát, với quả bom giấu trong hai chai rượu Cointreau và mang lên chiếc máy bay của Hitler. Thật không may, bom không nổ. Cuối tháng đó, một trong những đồng sự của Henning von Tresckow lại cài bom trong người, đi theo Hitler đến cuộc triển lãm chiến lợi phẩm. Một lần nữa, kế hoạch bất thành. Vào thời điểm vụ ám sát chuẩn bị thực hiện, Hitler bất ngờ đi về bằng cửa hông. Tháng 3-1944, Eberhard von Breitenbuch tuyên bố sẽ bắn Hitler trong một cuộc họp quân sự. Tuy nhiên, giờ chót, Eberhard von Breitenbuch bị rút khỏi danh sách dự họp. Cuối cùng, tháng 7-1944, thế giới mới thật sự chấn động với vụ ám sát do Claus von Stauffenberg thực hiện.
Tạm chưa nói đến Claus von Stauffenberg. Thử xem một vụ tiến hành trước đó 5 năm với kết quả cũng suýt thành công. Không như Claus von Stauffenberg (tiến hành với sự kết hợp nhiều sĩ quan Đức), vụ sau đây do một thợ đồng hồ Thụy Sĩ đơn phương thực hiện. Ngày 8-11 hàng năm, Hitler luôn đến Burgerbraukeller (Munich) để dự lễ tôn vinh chiến binh Đức quốc xã ngày xưa từng cùng mình thực hiện cuộc nổi dậy (bất thành) chống nền cộng hòa Weimar vào năm 1924. Biết được thông tin trên, George Elser quyết định ra tay vào ngày 8-11-1939. Trước đó, Elser đã bỏ ra gần một năm để chế tạo thiết bị kích nổ và bom. Ngày 5-8-1939, Elser đến Munich với vỏ bọc thợ mộc, tham gia nhóm thợ tu sửa Burgerbraukeller. Ban ngày, Elser phụ trách trang trí nội thất; ban đêm, sau 23g30, ông lại vào Burgerbraukeller. Giáo sư sử Herbert Mason thuật lại kế hoạch Elser như sau: “Lúi húi dưới ánh đèn pin chắn sáng bằng khăn tay, Elser cẩn thận nạy xi măng cột rồi khoan lỗ nhỏ đổ thuốc nổ vào. Loạt lỗ nhỏ như vậy được nối bằng dây điện giấu kín… Elser rời Burgerbraukeller lúc 8g sáng… Quả “bom chùm” được gắn với hai đồng hồ hẹn giờ. Đêm thứ năm, 2-11, Elser kiểm tra lại lần nữa. 6g thứ hai, Elser cài giờ. Theo tính toán, quả bom sẽ phát nổ chính xác sau 63 giờ 20 phút, vào thứ tư 8-11, lúc 21g20. Sáng thứ hai, Elser thu xếp hành lý và đáp tàu đi Stuttgart”...
Ngày 8-11-1939, Hitler vào Burgerbraukeller, lúc 20g10, giữa âm thanh tung hô vang dội “zeig heil!”. Khi đồng hồ hẹn giờ tích tắc, Hitler vẫn thao thao bất tuyệt trước cử tọa. Cùng lúc, kim đồng hồ trên tay Elser nhích dần đến thời khắc 21g20. Theo chương trình, Hitler sẽ không rời Burgerbraukeller cho đến sau 21g30. Tuy nhiên, lúc 21g12, Hitler đột ngột thay đổi quyết định và rời Burgerbraukeller sớm hơn dự kiến. Khi đoàn mô tô hộ tống Hitler vừa lăn bánh ít phút, một tiếng nổ kinh hoàng vang lên tại Burgerbraukeller. 6 người chết tức thì và 2 người chết trong vài giờ sau. 65 người khác bị thương. Quả bom nổ mạnh đến mức trần nhà đổ sập.
Elser không bao giờ đến được biên giới Thụy Sĩ. Ông bị bắt cách biên giới Đức-Thụy Sĩ chỉ vài chục mét, với tang chứng gồm dây điện, ngòi nổ và tấm bưu thiếp chụp Burgerbraukeller. Cảnh sát giải đối tượng tình nghi cho Gestapo, sau khi nghe tin vụ nổ ám sát quốc trưởng tại Burgerbraukeller. Đức quốc xã đã không giết ngay Elser. Ông bị giam tại trại tập trung ở Sachsenhausen trong 6 năm rưỡi. Hai tuần trước khi châu Âu được giải phóng, Elser bị SS hành quyết…
Trong lịch sử Đức quốc xã, vụ ám sát bất thành của George Elser không được đánh giá cao bằng vụ Claus von Stauffenberg, người được lịch sử cận đại Đức gọi là “anh hùng”. Sinh ngày 15-11-1907 tại Griefstein Castle ở Jettingen (cách Munich 90km) trong gia đình truyền thống Công giáo, Stauffenberg là con út. Gia đình có truyền thống phục vụ quân đội nhưng Stauffenberg thời niên thiếu lại đam mê nghệ thuật. Tuy nhiên, cuối cùng, Stauffenberg cũng gia nhập quân đội.
Claus von Stauffenberg.
Năm 1933, đảng Đức quốc xã leo lên đỉnh cao quyền lực. Tháng 4 cùng năm, Gestapo (Geheime Staatspolizei – Cảnh sát mật) được thành lập bởi Hermann Goering – một trong những cánh tay mặt của Hitler. Ngày 10-5, Hitler bắt đầu chiến dịch triệt tiêu văn hóa. Các tác phẩm Do Thái, chủ nghĩa Marx và sách vở thuộc thành phần chống đối đều bị đốt nơi công cộng tại Berlin. Ngày 14-10, Đức rút khỏi Hội quốc liên (tiền thân Liên hiệp quốc). Ba năm sau, làn sóng phản đối Hitler dâng cao. Thị trưởng Leipzig, Karl Goerdeler (từng ủng hộ Đức quốc xã) từ chức. Một nhóm chính trị đối lập cũng hình thành, dưới sự lãnh đạo của Helmuth James von Moltke (anh em họ Claus von Stauffenberg). Trong khi đó, Hitler tiếp tục mở rộng chiến dịch chinh phạt châu Âu. Ngày 13-3-1938, Áo bị thôn tính. Ngày 30-1-1939, Hitler tuyên bố một cuộc chiến thế giới mới sẽ được thực hiện nhằm tiêu diệt chủng tộc Do Thái khắp châu Âu. Ngày 22-6-1941, Đức tấn công Liên Xô. Ngày 20-1-1942, Đức quốc xã hoàn thành kế hoạch Endlosung (Giải pháp cuối cùng), tức tiêu diệt người Do Thái, dân du mục (gypsie), người Slav, người đồng tính, cộng sản…
Claus von Stauffenberg chứng kiến tất cả giai đoạn trên. Ngày 7-4-1943, Stauffenberg bị trọng thương tại mặt trận Tunisia. Suýt chết, ông mất một mắt, cánh tay phải và hai ngón tay trái. Trong ba tháng nằm viện tại Munich, Claus von Stauffenberg quyết định trừ khử Hitler. Ngày 1-7-1944, Stauffenberg được phong đại tá chỉ huy trưởng lực lượng trù bị – vị trí có thể tiếp cận sát Hitler trong các phiên điều trần tình hình chiến sự. Stauffenberg có cơ hội giết Hitler vào ngày 11 và 15-7-1944 tại Wolfsschanze (Hang sói) - đồn chỉ huy gần Rastenburg. Tuy nhiên, cả hai kế hoạch đều hủy và Stauffenberg quyết định tiến hành vào ngày 20-7.
Theo kế hoạch, Stauffenberg đáp máy bay đến Rastenburg, thực hiện sứ mạng, rồi quay về Berlin cùng đồng sự đảo chính lật đổ chế độ Đức quốc xã. Như đúng kịch bản, Stauffenberg mang bom (chứa trong cặp) vào phòng, đặt hướng về Hitler, sau đó tìm cớ ra ngoài. Thật không may, một người trong phòng do bị vướng chân nên quay chiếc cặp sang hướng khác. 12g42, bom nổ, làm chết 4 người và bị thương 7 người khác nhưng mục tiêu chính - Hitler - chỉ bị thương nhẹ. Sau khi nghe nổ, Stauffenberg tưởng thành công và đáp máy bay về Berlin. Đến sở chỉ huy quân đội cấp cao lúc 16g30, Stauffenberg mới biết kế hoạch đảo chính bị xáo trộn, do vụ đảo chính lúc này đã lan khắp nơi từ khi có tin Hitler bị giết hụt. Đến 21g, chiến dịch đảo chính hoàn toàn thất bại. Stauffenberg bị thương nhẹ sau cuộc đấu súng với lực lượng trung thành Đức quốc xã. Sáng 21-7, Stauffenberg bị hành quyết. Các thành viên còn lại trong nhóm đảo chính cũng bị số phận tương tự (có người bị treo cổ bằng dây đàn piano). Hai viên tướng Ludwig Beck và Henning von Tresckow tự tử…
Stauffenberg trở thành người hùng trong lịch sử cận đại Đức. Con đường tại Berlin nơi Stauffenberg bị hành quyết đã được đổi thành Stauffenbergstrasse và sân bắn nơi Stauffenberg bị giết hiện trở thành địa điểm tưởng nhớ ông…
LÊ THẢO CHI (Tổng hợp từ Slate Magazine và Joric.com)
