Đó là bộ phim tài liệu về trấn thủ Thoại Ngọc Hầu, người có công lớn trong việc khẩn hoang lập ấp, đào kinh đắp đường, phát triển và bảo vệ vùng đất Tây Nam của Tổ quốc. Hai tập phim tài liệu đã phác họa rõ nét hình ảnh một danh tướng triều Nguyễn hết lòng vì nước vì dân. Những công trình của ông để lại cho hậu thế còn mãi với thời gian, đó là kênh Thoại Hà, kênh Vĩnh Tế…
Dòng kể được các nhà làm phim bắt đầu từ một ngôi trường mang tên ông: Trường THPT chuyên Thoại Ngọc Hầu, ở An Giang. Nhân vật dẫn chuyện là một cô gái còn rất trẻ, bằng chất giọng tự hào pha lẫn xúc động, cô dẫn dắt người xem ngược dòng lịch sử trở về nơi chôn rau cắt rốn của người hùng đất An Giang, đó là vùng đất Quảng Nam. Ngôi đền thờ cha mẹ ông và ông khá lớn và nổi tiếng, vẫn được người dân xứ Quảng thăm viếng, coi sóc.
“Bước chân” của ông được đoàn làm phim theo sát suốt hành trình theo chúa Nguyễn vào Nam, khai hoang lập ấp. Với những công trạng to lớn của ông, nhiều công trình đã được triều đình nhà Nguyễn đặt tên ông và vợ ông như kênh Thoại Hà, núi Thoại Sơn (lấy từ tên thật của ông Nguyễn Văn Thoại); con kênh chạy dài từ Châu Đốc đến Hà Tiên, dọc theo biên giới Campuchia - Việt Nam, được vua Minh Mạng đặt tên là Vĩnh Tế Hà, phần núi Sam bên cạnh kênh được đặt tên là Vĩnh Tế Sơn (Vĩnh Tế là danh xưng của phu nhân Thoại Ngọc Hầu)…
Câu chuyện lịch sử là niềm tự hào của không chỉ người dân An Giang mà cả những học sinh đã bước ra từ cái nôi THPT Thoại Ngọc Hầu. Tập hai của phim chính là cuộc tụ hội của những cựu học sinh ấy. Họ giờ đây đã là những công dân thành đạt đi khắp mọi miền đất nước. Đó là những nghệ sĩ, doanh nhân, bác sĩ, kỹ sư… nhưng khi nói về ngôi trường cũ ai cũng rưng rưng xúc động.
Cửu đỉnh khắc hình ảnh Kinh Vĩnh Tế (An Giang) tại Đại nội Huế. Ảnh: NGUYỄN HỮU QUANG
Câu chuyện kéo dài suốt hành trình lịch sử từ thuở khai hoang, mở đất đến thời kỳ chiến tranh cách mạng, nơi mà ngôi trường có cái tên Thoại Ngọc Hầu đã hiến dâng cho cách mạng những người con trung hiếu với đất nước. Nhiều liệt sĩ là những học sinh của mái trường này.
Bộ phim không chỉ là sự gợi nhớ, tự hào mà còn là một bài giảng lịch sử thiết thực cho lớp trẻ hôm nay. Hẳn khi xem xong bộ phim, những ai đã từng đến mảnh đất An Giang, đến với chùa Bà, núi Sam Châu Đốc, từng ghé thăm lăng mộ của Thoại Ngọc Hầu và hai vị phu nhân do đích thân ông coi sóc việc xây dựng, nằm đối diện với miếu Bà Chúa Xứ, gần chùa Tây An, sẽ nhìn lại khu di tích này với sự trân trọng và biết ơn.
Còn những ai chưa một lần đến cũng nên đến nơi đây. Khu vực này đã được nhà nước Việt Nam xếp hạng Di tích lịch sử cấp quốc gia và được xem là một trong những địa điểm du lịch - hành hương lớn của cả nước.
Phim tài liệu Thoại Ngọc Hầu - kịch bản và đạo diễn: Lê Văn Duy.
Hoa Lau
