Sửa đổi, bổ sung một số điều Nghị quyết 98: Thêm cơ chế, tăng quyền chủ động cho TPHCM

Vận hành chính quyền địa phương 2 cấp hiệu quả hơn

Sau hơn 2 năm thực hiện Nghị quyết 98 cho thấy cơ chế đặc thù đã tạo động lực quan trọng cho sự phát triển của TPHCM. Song, quá trình triển khai vẫn còn những điểm nghẽn chưa thể giải quyết bằng những cơ chế hiện hành.

Nhiều đề án phải chờ văn bản hướng dẫn, làm chậm tiến độ các dự án lớn, đặc biệt là lĩnh vực đất đai, đầu tư công và hợp tác công - tư. Điều đó đặt ra yêu cầu cấp thiết phải “nâng cấp” Nghị quyết 98 để tạo hành lang pháp lý đủ mạnh cho chính quyền TPHCM.

Tại tờ trình dự thảo Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều Nghị quyết 98, Chính phủ nhấn mạnh yêu cầu phải sửa đổi Nghị quyết 98 theo hướng mở rộng quyền cho TPHCM, trao cho TPHCM các công cụ pháp lý mạnh mẽ để chủ động xử lý vướng mắc mà không phải “chờ xin ý kiến” như trước. Việc tăng cường phân cấp, ủy quyền cũng giúp tăng tính chủ động, sáng tạo và tăng tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của TPHCM...

Đại biểu Quốc hội (ĐBQH) Nguyễn Thị Lệ, nguyên Chủ tịch HĐND TPHCM, phân tích, những cơ chế, chính sách được đề xuất bổ sung sẽ “lấp các khoảng trống thể chế”, giúp TPHCM có cơ sở pháp lý đầy đủ hơn để triển khai những chủ trương đã được kỳ vọng từ lâu.

Những điểm nghẽn và khó khăn khiến Nghị quyết 98 vận hành chưa trọn vẹn là cơ sở để nhận diện rõ hơn các “khoảng trống thể chế” cần được kịp thời bổ sung, tạo điều kiện để TPHCM phát huy đúng vai trò đầu tàu trong giai đoạn mới.

Cũng theo ĐBQH Nguyễn Thị Lệ, các nội dung sửa đổi, bổ sung đã đi thẳng vào các điểm nghẽn mà TPHCM gặp phải, sẽ mở thêm “không gian thể chế” cho TPHCM hành động nhanh và linh hoạt hơn. Nhưng điều đó cũng đòi hỏi thành phố phải nâng cấp năng lực của bộ máy chính quyền cơ sở. Bởi hiện nay vẫn còn tình trạng có nhiệm vụ được giao xuống cấp phường nhưng quyền hạn và trách nhiệm chưa rõ, dẫn đến cán bộ cơ sở không dám quyết. Vì vậy, quyền hạn mới phải đi liền với đổi mới phương thức vận hành, tăng quyền chủ động cho các phường, xã gắn với cơ chế giải trình minh bạch.

ĐBQH Nguyễn Thị Hồng Hạnh, Giám đốc Sở Tư pháp TPHCM, nêu ý kiến, điểm quan trọng của nghị quyết sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 98 chính là tinh thần “phân cấp sâu, gắn trách nhiệm giải trình cao”.

Theo đó, khi quyền hạn của UBND TPHCM và HĐND TPHCM được mở rộng, thì ở cấp xã, cán bộ cơ sở có thể mạnh dạn xử lý công việc, thay vì phải chuyển lên cấp trên đợi phê duyệt. Đây là yếu tố rất quan trọng để mô hình chính quyền địa phương 2 cấp vận hành hiệu quả, với bộ máy gọn hơn nhưng ra quyết định nhanh hơn.

Phân cấp thực chất, thủ tục rút gọn

Theo TS Nguyễn Thị Thiện Trí, Trường Đại học Luật TPHCM, TPHCM đã có không gian phát triển mới, đòi hỏi thể chế đủ rộng, đủ linh hoạt để điều hành vùng đô thị đa dạng với định hướng phát triển “1 trung tâm - 3 vùng - 1 đặc khu”.

Dự thảo nghị quyết sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 98 có nhiều quy định phù hợp với lộ trình tăng cường phân quyền cho TPHCM, nhất là về thu hút nhà đầu tư chiến lược và định hướng xây dựng Khu thương mại tự do TPHCM, những công cụ chính sách mà một đô thị tầm cỡ như TPHCM cần có để phát triển mạnh mẽ.

TS Nguyễn Thị Thiện Trí cũng cho rằng, phân quyền sâu chỉ thực sự có giá trị khi thành phố vận dụng hiệu quả, minh bạch và duy trì được sự ổn định, liên tục của chính sách. Đặc biệt trong bối cảnh tổ chức lại đơn vị hành chính, việc dung hòa sự khác biệt về văn hóa, dân cư, chính sách giữa các vùng sẽ là thử thách lớn đối với năng lực điều hành của chính quyền.

Phân tích thêm, ĐBQH Đỗ Đức Hiển cũng nhận định, sau sắp xếp, TPHCM có thêm không gian phát triển, đòi hỏi những cơ chế, chính sách để phát huy được tiềm năng, thế mạnh của từng vùng, từng lĩnh vực, nhất là sự cộng hưởng trong chính sách chung để thành phố phát triển nhanh hơn, bền vững hơn.

Trong đó, một trong những ưu tiên rõ nét là cơ chế để TPHCM khai thác tốt hơn các quỹ đất từ mô hình TOD (phát triển đô thị theo định hướng phát triển giao thông công cộng). Dự thảo nghị quyết sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 98 cũng tiếp tục đẩy mạnh phân cấp, phân quyền để TPHCM chủ động hơn trong thực hiện công việc liên quan, không bị phụ thuộc vào các cơ quan Trung ương.

Trong khi đó, ThS Vũ Sơn, Viện Nghiên cứu phát triển vùng, Đại học Kinh tế TPHCM, cho rằng, việc được giao thẩm quyền lớn hơn về lựa chọn nhà đầu tư chiến lược và quản lý quỹ đất giúp TPHCM có thể tái cấu trúc hệ sinh thái đầu tư theo hướng hiện đại, thu hút mạnh các ngành có giá trị gia tăng cao như công nghệ cao, y tế chuyên sâu, tài chính và logistics.

Theo ThS Vũ Sơn, các cơ chế, chính sách bổ sung không chỉ tháo gỡ khó khăn mà còn mở ra cơ hội để TPHCM “ra quyết định đúng thời điểm, đúng ưu tiên”, tạo động lực phát triển trong nhiều năm tới.

Bày tỏ đồng tình, ĐBQH Nguyễn Thị Hồng Hạnh đánh giá, những nội dung của dự thảo nghị quyết sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 98 không chỉ mở ra không gian thể chế mới, mà còn mang thông điệp TPHCM không xin thêm tiền, chỉ xin cơ chế đủ mạnh để hoàn thành tốt vai trò đầu tàu của mình.

Song ĐBQH Nguyễn Thị Hồng Hạnh cũng đề nghị, mở rộng quyền hạn phải nâng cao yêu cầu minh bạch và hậu kiểm, nhằm giúp bộ máy vận hành linh hoạt nhưng vẫn đảm bảo kỷ cương và kiểm soát quyền lực chặt chẽ. Đây là một nguyên tắc quan trọng khi triển khai các cơ chế đặc thù tại đô thị lớn nhất cả nước.