“Thần tốc” Thượng Hải!

Tuần báo Time số mới nhất (đề ngày 27-9-2004) đã thực hiện một chuyên đề đặc biệt về Thượng Hải (Trung Quốc) – thành phố mà theo Time là nơi “có nhiều chuyện nhất thế giới” (the world’s most happening city). Quả đúng là Thượng Hải có rất nhiều chuyện…

• Phát triển nhảy vọt

Năm 1985, Thượng Hải chỉ có một cao ốc cao hơn 100m. Bây giờ, gần hai mươi năm sau thành phố này có hơn 300 cao ốc. Đầu năm nay, đoàn taxi dùng xe Mercedes-Benz đã xuất hiện trên đường. Trong khi đó, xe đạp đã bị cấm tại những đại lộ lớn nhất.

Cách đây vài năm, một viện bảo tàng giá trị nhất Trung Quốc đã xuất hiện tại Thượng Hải, chưa kể Đại hí trường Thượng Hải và một khu dành riêng cho giải trí. Các cửa hàng sang trọng như Ferrari, Bulgari và Armani cũng mọc như nấm; và thượng tuần tháng 9-2004, Louis Vuitton đã mở cửa hàng lớn nhất châu Á của họ ở thành phố hoa lệ này (nếu không kể tại Nhật).

Dọc theo con sông, trung tâm tài chính Pudong đang nhấp nhá đèn. Đến trước năm 2008, Pudong sẽ có tòa nhà cao nhất thế giới. Năm nay, Thượng Hải hy vọng thu hút hơn 12 tỉ USD vốn đầu tư xây dựng trực tiếp từ nước ngoài, gấp 40 lần so với năm 1985.

Ngày càng có nhiều du khách nước ngoài đến Thượng Hải, nơi hiện có tuyến xe lửa cao tốc (chi phí xây dựng 1,2 tỉ USD) chạy 430km/giờ. “Tôi đã sống khắp châu Á nhưng không nơi nào có sức sống dữ dội bằng Thượng Hải” – phát biểu của Rudi Butt, giám đốc điều hành hội quán hạng sang Yongfoo Elite (nơi phí thành viên lên đến 7.000 USD).

Cây bút Hannah Beech của báo Time viết: “Không đô thị nào bắt kịp được tinh thần phấn đấu của Thượng Hải, trong đó có đủ yếu tố thời đại: toàn cầu, mậu dịch, sự phát triển. Thành phố xây dựng từ những “tảng bùn” của sông Dương Tử với 16,7 triệu dân này ngày càng mở rộng, lột xác thành đại diện hiện đại của giấc mơ Đông-Tây hội nhập”.

Trung tuần tháng 9-2004, giải Grand Prix (xe đua công thức một) lần đầu tiên tại Trung Quốc sẽ được tổ chức ở Thượng Hải. Ba tuần sau, Thượng Hải sẽ đón người hùng - vận động viên bóng rổ Yao Ming trở về quê nhà với cuộc thi giữa hai đội Houston Rockets và Sacramento Kings.

Tháng 10-2004, một trận đấu bò cũng được tổ chức tại sân vận động Thượng Hải; và từ ngày 29-9, Viện Bảo tàng Thượng Hải sẽ thực hiện một chương trình triển lãm đặc biệt. Đúng là Thượng Hải phát triển cực nhanh. Đầu thập niên 1990, theo lời luật sư Mỹ Handel Lee, Thượng Hải là thành phố tầm tầm. Thế rồi Thượng Hải bỗng bừng dậy với kiến trúc đậm phong cách phương Tây, chen lẫn phong cách Á Đông truyền thống.

Đến Thượng Hải, người ta chắc chắn có cảm giác đây không hẳn là một thành phố châu Á. Người ta có thể nghe nhạc jazz và nhảy valse trong những vũ trường hào nhoáng. Và tất nhiên Thượng Hải vẫn lên cơn sốt với các dự án xây dựng. Từ 1998 - 2002, Thượng Hải đã giải tỏa 15 triệu mét vuông khu dân cư cũ và xây mới hơn 80 triệu mét vuông – diện tích tương đương 20% tổng không gian dân cư thành phố.

Hơn 10.000 công ty nước ngoài đang có mặt tại Pudong và cần cẩu xây dựng vẫn vươn lên quanh các khu phức hợp sang trọng được đặt tên Tây như Merlin Champagne Town và Versailles de Shanghai.

• Chân thành mời gọi đầu tư

Cung cấp năng lượng cho cơn sốt xây dựng là 3 triệu công nhân nhập cư, gấp 10 lần số người từng lũ lượt kéo rốc về California trong suốt giai đoạn bùng nổ cơn sốt đào vàng tại Mỹ. Để đáp ứng nhu cầu nhập cư ngày càng tăng, chính quyền Thượng Hải dự kiến xây 11 thành phố vệ tinh vào trước năm 2010 mà vài thành phố trong số đó có thể chứa hơn 1 triệu người.

Đây là một trong những dự án mở rộng đô thị nhanh nhất lịch sử – theo lời giáo sư Long Weiding thuộc Đại học Tongji (Thượng Hải). Chính quyền Thượng Hải cũng có kế hoạch kêu gọi sự trở về của những đại gia từng xây dựng tên tuổi họ tại Thượng Hải vào thập niên 1940, đặc biệt là những ông trùm từ Đài Loan và Hồng Công.

Trong thực tế, nhiều người đã hưởng ứng. Trùm xây dựng Hồng Công Vincent Lo đã tung ra 170 triệu USD để xây khu giải trí Xintiandi. Đài Loan hiện có khoảng 400.000 người sống ở Thượng Hải cũng đã bỏ ra 1,7 tỉ USD trong các dự án xây dựng vào năm 2003, gấp 10 lần so với số tiền họ đầu tư trong ba năm trước đó. Sức sống Thượng Hải đã tạo ra lực hút hấp dẫn nhiều Hoa kiều.

Khoảng 1/3 Hoa kiều hồi hương về Trung Quốc đã đến sống tại Thượng Hải và hơn 90% trong số đó đều có bằng tiến sĩ hoặc thạc sĩ. Với sự bùng nổ như vậy, không ai có thể phủ nhận vai trò thành phố hấp dẫn nhất thế giới trong thế kỷ 21 của Thượng Hải. “Chẳng có gì trên thế giới có thể ngăn Thượng Hải trở thành sức mạnh công nghiệp và thương mại thịnh vượng” – Tổng Lãnh sự Anh Robert Urquhart đã nói như vậy hồi tháng 11-1948!

Nhờ đâu Thượng Hải có thể phát triển “thần tốc” như vậy? Cần nhắc lại, Thượng Hải hồi thế kỷ 19 từng là hang ổ của tội phạm Tam hoàng. Cuối thế kỷ 19, khi chiếm đóng Trung Quốc, Nhật đã xây dựng những nhà máy đầu tiên của họ tại Thượng Hải và tiếp theo sau là một số nhà đầu tư phương Tây.

Thời thế chiến thứ hai, Thượng Hải trở thành trung tâm của dân tỵ nạn chiến tranh từ châu Âu và là thành phố duy nhất thế giới thời điểm đó mở cửa vô điều kiện cho người Do Thái. Những nền móng đầu tiên cho Thượng Hải hoa lệ bắt đầu hình thành. Thượng Hải trở thành trung tâm tài chính lớn nhất Viễn Đông vào giai đoạn này.

Năm 1932, Nhật dội bom tan nát Thượng Hải. Nhiều năm sau, 1949, Thượng Hải nằm dưới sự kiểm soát của quân giải phóng và thành phố này tiếp tục đóng vai trò đầu tàu kinh tế cho Trung Quốc. Thập niên 1980, 70% - 80% doanh thu thuế toàn quốc đều thu được từ Thượng Hải. Tuy nhiên, mãi đến đầu thập niên 1990, Thượng Hải mới thật sự được Bắc Kinh quan tâm.

Từ năm 1992, Tổng Bí thư Giang Trạch Dân – nguyên Thị trưởng Thượng Hải – bắt đầu giảm thuế và thực hiện chiến dịch kêu gọi vốn đầu tư trong lẫn ngoài nước. Từ đó, chỉ số phát triển kinh tế Thượng Hải luôn từ 9% tới 15%/năm, dẫn đầu Trung Quốc. Dù được giảm thuế từ năm 1992, Thượng Hải hiện vẫn đóng góp cho trung ương khoảng 20% - 25% tổng doanh thu thuế quốc gia.

Xét về mặt lịch sử, Thượng Hải có nhiều nền tảng để được kích hoạt phát triển. Thành phố này là nơi khai sinh nhiều “sản phẩm” cho xã hội hiện đại Trung Quốc. Thượng Hải chính là nơi hình thành công nghiệp điện ảnh Trung Quốc (trong phát triển kinh tế, yếu tố văn hóa nên cần được lưu ý).

Hiện thời, nếu không kể Hồng Công, gần như không nơi nào tại Trung Quốc có thể sánh với Thượng Hải. Theo trang web Thượng Hải, GDP tại thành phố này là 4.370 USD/đầu người vào năm 2003, xếp thứ 13 trong tất cả 659 thành phố Trung Quốc.

Với chính sách đầu tư đúng đắn, Thượng Hải có hệ thống giao thông công cộng tuyệt vời và đường phố Thượng Hải ít ô nhiễm hơn nhiều so với Hồng Công.

Hiện thời, Thượng Hải có hơn 1.000 tuyến xe buýt và hệ thống xe điện ngầm có bốn đường ray. Theo kế hoạch, đến trước năm 2010, 8 đường ray điện ngầm nữa sẽ ra mắt, thời điểm Thượng Hải tổ chức Hội chợ thế giới Expo 2010.

Đúng là “chẳng có gì trên thế giới có thể ngăn Thượng Hải trở thành một thành phố công nghiệp và thương mại thịnh vượng”.

LÊ THẢO CHI