Thông tin được đưa ra tại buổi làm việc chiều 8-8 giữa Sở Xây dựng TPHCM và đơn vị tư vấn Đề án kiểm soát khí thải phương tiện giao thông, trong khuôn khổ chương trình chuyển đổi xanh của thành phố.
Theo đơn vị tư vấn, giao thông đường bộ là nguồn phát thải lớn nhất tại TPHCM, đặc biệt ở khu vực trung tâm – nơi mật độ phương tiện cao và mức ô nhiễm vượt ngưỡng. Do đó, khu trung tâm được đề xuất là vùng thí điểm LEZ, nơi kiểm soát nghiêm ngặt xe chạy xăng không đạt chuẩn.
Huyện Cần Giờ cũng nằm trong phạm vi thí điểm, với mục tiêu bảo vệ khu dự trữ sinh quyển, đồng thời hướng đến mô hình du lịch sinh thái – bền vững.
Phạm vi áp dụng khu trung tâm LEZ được xác định gồm các cầu bao quanh Điện Biên Phủ - Bùi Hữu Nghĩa, Đinh Tiên Hoàng (cầu Bông), Hoàng Hoa Thám, Trần Khắc Chân, Hai Bà Trưng (cầu Kiệu), Nam Kỳ Khởi Nghĩa (cầu Công Lý), Lê Văn Sỹ, Nguyễn Văn Cừ, Nguyễn Thái Học (cầu Ông Lãnh), Calmette, Khánh Hội, Nguyễn Hữu Cảnh, Thị Nghè.
Các tuyến đường trong vùng hạn chế bao gồm: Bà Huyện Thanh Quan, Nguyễn Phúc Nguyên, Cách Mạng Tháng Tám, Cao Thắng, Lê Hồng Phong, 3 Tháng 2, Lý Thái Tổ, Ngô Gia Tự, Hồ Thị Kỷ, Trần Phú, An Dương Vương, Nguyễn Trãi, Phan Văn Trị, Trần Hưng Đạo, Nguyễn Cảnh Chân và Trần Đình Xu.
Lộ trình kiểm soát phương tiện theo từng giai đoạn, cụ thể:
- Năm 2025: Hoàn thiện khung pháp lý, chuẩn bị hạ tầng.
- Đầu năm 2026: Thí điểm LEZ, bước đầu kiểm soát xe công nghệ, xe thương mại không đạt chuẩn.
- Từ năm 2027: Xe máy bắt buộc kiểm định khí thải, xe không đạt chuẩn bị hạn chế vào khu thí điểm.
- Cuối năm 2028: 100% xe máy công nghệ chuyển sang dùng điện.
- Tháng 12-2029: Cấm xe máy chạy xăng tham gia dịch vụ gọi xe công nghệ.
- Từ năm 2030: Áp dụng LEZ cho toàn bộ xe cá nhân tại khu trung tâm.
- Sau năm 2032: Cân nhắc mở rộng LEZ ra khu vực Vành đai 1, gồm các tuyến Phạm Văn Đồng - Nguyễn Thái Sơn - Ngã tư Bảy Hiền - Hương Lộ 2 - Nguyễn Văn Linh…
Để giám sát phương tiện, đề án đề xuất lắp đặt camera nhận diện biển số, đối chiếu dữ liệu đăng kiểm nhằm xác định mức khí thải. Phương tiện không đạt chuẩn khi vào vùng LEZ sẽ bị xử phạt.
Theo đơn vị tư vấn, việc triển khai LEZ cần đi kèm hệ sinh thái đồng bộ gồm:
- Phương tiện thay thế phù hợp cho người dân;
- Hạ tầng trạm sạc điện được đầu tư tại bãi đỗ xe, trung tâm thương mại, trục giao thông chính;
- Chính sách hỗ trợ tài chính cho nhóm thu nhập thấp và doanh nghiệp vận tải;
- Giải pháp chuyển đổi công bằng, đảm bảo sinh kế cho người lao động sử dụng phương tiện cũ
Bên cạnh đó, thành phố tiếp tục thúc đẩy giao thông công cộng là trụ cột trong chiến lược chuyển đổi xanh, với các giải pháp như mở rộng tuyến buýt điện, phát triển hệ thống xe đạp công cộng, thiết lập hành lang xanh cho người đi bộ và xe đạp. Ngoài ra, TPHCM đang xây dựng bộ tiêu chuẩn trạm sạc điện, đảm bảo an toàn cháy nổ, tương thích với nhiều dòng xe; Mô hình đổi pin và tái chế pin cũng được nghiên cứu, phục vụ nhu cầu mở rộng xe điện.
Chi phí ban đầu để chuyển đổi phương tiện được đánh giá là thách thức lớn, nhất là với các nhóm thu nhập thấp và doanh nghiệp vận tải. Do đó, đề án đề xuất các gói hỗ trợ linh hoạt, theo từng đối tượng bị tác động.
Theo ông Bùi Hòa An, Phó Giám đốc Sở Xây dựng TPHCM, thành phố đang đánh giá kỹ lưỡng để chính sách chuyển đổi không gây ảnh hưởng tiêu cực đến người dân, đặc biệt nhóm thu nhập thấp. Việc thí điểm LEZ từ năm 2026 được xác định là bước khởi đầu quan trọng trong chiến lược phát triển đô thị xanh – thông minh – bền vững của TPHCM. Tuy nhiên, để thực hiện thành công, thành phố cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng, cộng đồng doanh nghiệp và người dân, cùng với chính sách hỗ trợ cụ thể, phù hợp với thực tế.
Tính đến tháng 6-2025, thành phố đang quản lý hơn 9,6 triệu phương tiện, trong đó có hơn 1 triệu ô tô và 8,6 triệu xe máy, chưa kể lượng lớn xe vãng lai. Tốc độ tăng trưởng phương tiện đạt 3%, riêng ô tô tăng 9% so với cùng kỳ.
