Sự việc Tổng thống Joao Bernardo Vieira bị một nhóm binh sĩ sát hại tại tư dinh ngày 2- 3 và vụ sát hại người đứng đầu quân đội, tướng Tagme Na Waie, trước đó một ngày đã đẩy quốc gia Tây Phi này vào tình trạng bất ổn. Không có gì ngạc nhiên khi các nước trong khu vực đều đang hướng về Guinea-Bissau.
Lịch sử bất ổn và lời cảnh báo
Guinea - Bissau đã trở thành một mối đe dọa bất ổn của Tây Phi trong nhiều năm qua. Khu vực này đã chứng kiến quá nhiều xung đột do đó một quá trình giao thời êm ả và không để những vấn đề của quốc gia này lan rộng sang các nước xung quanh là một ưu tiên hàng đầu.
Guinea- Bissau là quốc gia duy nhất ở Tây Phi phải trải qua chiến tranh để giành độc lập. Nhưng từ khi cuộc chiến với Bồ Đào Nha kết thúc và lá cờ độc lập tung bay từ năm 1974, quốc gia này luôn chao đảo từ cuộc khủng hoảng này sang cuộc khủng hoảng khác.
Trong các đời tổng thống đã qua, kể cả ông Vieira, đều phải dựa vào quân đội để nắm giữ quyền lực, bất cứ khi nào sự ủng hộ của quân đội giảm sút đều xảy ra những cuộc đảo chính như trong trường hợp mới nhất.
Tổng thống Vieira đã cai trị đất nước hơn nửa thời gian từ khi độc lập.
Sau cái chết của Tổng thống Joao Bernardo Vieira, ngày 3-3 quân đội nước này đã bác bỏ thông tin dính líu tới sự việc và cho rằng vụ ám sát ông Vieira do một nhóm binh sĩ riêng lẻ nào đó chưa xác định thực hiện. Tuy nhiên căn cứ vào những sự kiện xảy ra người ta không thể không cho rằng quân đội có liên quan.
Những bất hòa giữa ông Vieira và người đứng đầu lực lượng quân đội Tagme đã kéo dài trong nhiều năm, xuất phát từ tranh giành quyền lực và cả sự chia rẻ về vấn đề sắc tộc.
Vieira xuất thân từ chủng tộc Papel chỉ chiếm 5% dân số trong khi quân đội của Guinea-Bissau chiếm đa số là người thuộc chủng tộc Balanta, chủng tộc của tướng Tagme, và luôn cho rằng họ bị chế độ của Tổng thống Vieira đối xử bất công.
Sự căng thẳng đã tăng lên vào khoảng 5 năm sau khi nắm được quyền lực qua một cuộc đảo chính vào năm 1980, ông Vieira đã đưa ra xét xử 6 sĩ quan người Balanta với cáo buộc âm mưu lật đổ ông và hành quyết họ. Tướng Tagme cũng bị đày ra đảo hoang 3 năm mới được về nước và sau đó được Tổng thống Vieira xá tội.
Bị lật đổ năm 1999 và phải lưu vong sang Bồ Đào Nha, ông Vieira đã làm một cuộc trở lại ngoạn mục và nắm được quyền lực qua một cuộc bầu cử năm 2005 nhưng ông vẫn luôn đối phó với những âm mưu ám sát liên miên.
Tháng 11 năm ngoái, tư dinh của ông bị một nhóm quân lính tấn công nhưng không thể làm rõ ai đã ra lệnh. Ông Vieira đã trốn ở một căn phòng, trong khi cuộc đấu súng diễn ra ở phòng khách và phòng ngủ. Sau cuộc tấn công này, ông Vieira đã tuyển dụng 400 cận vệ khỏe mạnh. Điều này dường như chỉ làm tăng thêm sự căng thẳng giữa ông và tướng Tagme.
Không có gì thay đổi
Sự trở lại quyền lực của Tổng thống Vieira trong quá khứ có sự giúp đỡ đặc biệt của người đồng cấp nước láng giềng Guinea. Tổng thống Guinea hồi đó là Lansana Conte đã từng gửi lính qua biên giới để giúp đỡ người láng giềng của mình khi đất nước này cần sự ủng hộ.
Thậm chí ông Conte còn cho ông Vieira (khi đang lưu vong) mượn máy bay trực thăng quân đội để trở về thăm quê nhà trước khi ông Vieira trở lại cầm quyền trong cuộc bầu cử năm 2005. Cái chết của ông Lansana Conte, người đã 24 năm cai trị đất nước Guinea láng giềng, đã lấy đi một trong những chỗ dựa từng giúp ông Vieira có được quyền lực.
Hiện nay, Chủ tịch đảng đối lập là đảng Quốc gia Thống nhất Idrissa Diallo cho biết, Guinea-Bissau đang bị cuốn vào một cuộc tranh giành quyền lực khốc liệt. Cuộc chiến kiểm soát quyền lực này còn gắn chặt với việc buôn bán ma túy.
Vài năm gần đây Guinea-Bissau, giống như vài quốc gia Tây Phi khác, trở thành một trung tâm trung chuyển thuốc phiện từ Nam Phi đến châu Âu. Với hơn 100 đảo nhỏ, phần lớn là không có người ở, rất thuận lợi cho những kẻ buôn ma túy xuống hàng, lẩn trốn và vận chuyển những mẻ thuốc phiện khổng lồ.
Những sĩ quan quân đội và các chính trị gia đều bị lôi kéo vào việc buôn lậu thuốc phiện cực kỳ có lợi nhuận và không ngạc nhiên nếu có nhiều khu vực trong lãnh thổ Guinea-Bissau chịu ảnh hưởng hoặc bị dụ dỗ bởi những đồng tiền từ ma túy.
Người dân ở đây giờ chỉ mong quá trình chuyển giao quyền lực cho một lãnh đạo mới sẽ êm đẹp và bất kỳ tổng thống mới là ai thì người dân cũng mong ông ấy sẽ làm theo những gì mình đã hứa. Người dân nói ông Barack Obama đã nhận một nhiệm vụ khó khăn lãnh đạo nước Mỹ trong một thời điểm không thích hợp nhưng công việc đó không khó bằng việc thay đổi Guinea-Bissau khi nó đã suy yếu đến mức của một “đất nước đang ngủ mê” thực sự.
THÁI DƯƠNG
Guinea – Bissau tổ chức quốc tang 7 ngày tưởng niệm tổng thống và tổng tham mưu trưởng quân đội vừa qua đời. Chủ tịch Quốc hội Raimundo Pereira được chỉ định làm tổng thống lâm thời để lãnh đạo đất nước và sẽ tổ chức một cuộc bầu cử trong vòng 60 ngày. Tuy nhiên, thời kỳ chuyển tiếp này được dự báo nhiều bất ổn, với sự tranh giành quyền lực gay gắt giữa các đối thủ chính trị, tại đất nước vốn kiệt quệ bởi các cuộc xung đột, đảo chính liên miên kể từ khi giành độc lập từ Bồ Đào Nha năm 1974 mà nguyên nhân xuất phát từ sự chia rẽ sắc tộc. (Theo BBC) |
