Trong dịp kỷ niệm 80 năm Mặt trận Thống nhất Việt Nam (18-11-2010) và 50 năm thành lập Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam (20-12-2010), trên màn ảnh nhỏ của HTV xuất hiện bộ phim tài liệu 9 tập mang tên “Luật sư Nguyễn Hữu Thọ – Sự lựa chọn lịch sử”. Giữa tháng 11-2010, bộ phim tài liệu này đã được chọn và trao giải A - giải A duy nhất, trong cuộc thi “Giải báo chí vì sự nghiệp đại đoàn kết dân tộc năm 2010”.
Giải có 131 cơ quan báo chí trong cả nước gửi hơn 800 tác phẩm dự thi, 53 tác phẩm được trao giải, trong đó có 1 giải A, 10 giải B, 15 giải C và 27 giải khuyến khích. Phim “Luật sư Nguyễn Hữu Thọ – Sự lựa chọn lịch sử” đoạt giải A đã để lại một ấn tượng sâu sắc.
Từ năm 2008, đạo diễn Hồ Minh Đức đã trăn trở về đề tài này. Năm 2010, năm kỷ niệm trọng thể 50 năm thành lập Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam, với Hồ Minh Đức, sự ra đời và hoạt động của Mặt trận Dân tộc Giải phóng và đặc biệt vai trò của luật sư Nguyễn Hữu Thọ đã ghi một dấu ấn sâu sắc. Quê hương anh, Quảng Nam trung dũng kiên cường toàn dân đánh giặc đã đứng lên đấu tranh kiên cường chống Mỹ ngụy trong suốt thời gian dài dưới bóng cờ của Mặt trận.
Gia đình anh đã tham gia kháng chiến chống Mỹ cứu nước, nhiều người bị giết hại, bắt bớ tù đày! Mấy anh em Hồ Minh Đức cũng tham gia phong trào học sinh yêu nước. Vì vậy luật sư Nguyễn Hữu Thọ không chỉ là lãnh tụ của phong trào yêu nước miền Nam mà còn là thần tượng của lớp trẻ đấu tranh từ khi phong trào Trần Văn Ơn, phong trào chống Mỹ do luật sư dẫn đầu.
Sau ngày giải phóng, hình ảnh luật sư Nguyễn Hữu Thọ xuất hiện trên diễn đàn Quốc hội, trên các cuộc đấu tranh vì sự nghiệp đổi mới đất nước, các công việc của luật sư sát cánh cùng đồng chí Nguyễn Văn Linh đã tạo nên hình bóng một trí thức yêu nước, một luật sư mong mỏi nhân dân sống trong thanh bình, luật pháp để đi lên.
Hồ Minh Đức nhìn thấy rõ tất cả quan điểm, việc làm của luật sư Nguyễn Hữu Thọ là sự lựa chọn đúng đắn của ông từ trong cuộc đấu tranh chống Mỹ 1950 ở Sài Gòn, trong cuộc đấu tranh đòi độc lập dân chủ, hòa bình từ trại giam của địch trên đất Bắc, rồi trong trại giam ở Sài Gòn, Phú Yên và ngay trong chiến khu… chấp nhận tất cả khó khăn, nguy hiểm, đói khát, bệnh tật để giương cao ngọn cờ độc lập tự do. Đó là sự lựa chọn lịch sử mà luật sư Nguyễn Hữu Thọ đã chọn.
Hồ Minh Đức đã khẳng định: Sự dấn thân cho cuộc đấu tranh vì độc lập, tự do, hòa bình từ 60 năm qua chính là sự dấn thân vào cuộc đấu tranh của dân tộc có lựa chọn một cách đúng đắn, kiên cường và khoa học của luật sư Nguyễn Hữu Thọ.
Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Hữu Thọ nói chuyện với các đại biểu Quốc hội tại Kỳ họp thứ hai Quốc hội khóa VII. Ảnh: T.L.
Bộ phim được phân chia thành 9 tập một cách hợp lý theo thời gian và theo sự trưởng thành của lực lượng cách mạng miền Nam Việt Nam.
Tập 1: “Quê hương và tuổi thơ” nhắc đến Long An - quê của luật sư và những năm đầu của tuổi trẻ đem lòng yêu nước và cuộc đấu tranh theo tiếng gọi của Tổ quốc.
Tập 2: “Chiến đấu trong lòng địch”. Đây là thời gian luật sư Nguyễn Hữu Thọ thực sự bước vào cuộc đấu tranh đối địch với kẻ thù bên cạnh các chiến hữu như Hoàng Xuân Bình, Phạm Huy Thông... từ những năm 47, 48... 50.
Tập 3: “Tình người Tây Bắc”. Đây là giai đoạn đấu tranh quyết liệt của ông và đồng đội, buộc thực dân Pháp bắt giam đày đi Lai Châu. Từ những năm 1950, luật sư bị đày xa xứ, nhưng luôn được đồng bào chăm sóc, bảo vệ.
Tập 4: “Cuộc chiến đấu tiếp diễn”. Sau khi bị giam cầm ở Lai Châu, luật sư Nguyễn Hữu Thọ bị giam ở Sơn Tây rồi về Sài Gòn trong sự kềm kẹp của kẻ thù. Ông ra vào Khám Chí Hòa thu thập tài liệu để cãi cho những người kháng chiến đang bị địch bắt tù đày.
Tập 5: “Phú Yên, tình sâu nghĩa nặng”. Chính quyền Ngô Đình Diệm đã bắt giam ông đày đi an trí tại Phú Yên nhằm tách xa ông với phong trào đấu tranh vì hòa bình, dân chủ, dân sinh ở Sài Gòn.
Tập 6: “Ba lần giải thoát”. Phong trào cách mạng ở miền Nam ngày càng lan rộng. Phải đưa luật sư về chiến khu để lãnh đạo cuộc kháng chiến chống Mỹ. Phải 3 lần, quân và dân Phú Yên mới giải thoát đưa luật sư về được căn cứ Tây Ninh.
Tập 7: “Ngọn cờ giải phóng”. Luật sư Nguyễn Hữu Thọ thoát khỏi tay kẻ thù năm 1961 thì đầu năm 1962, Đại hội Mặt trận lần thứ 1 đã khai mạc và bầu luật sư Nguyễn Hữu Thọ làm Chủ tịch. Mặt trận Dân tộc Giải phóng do Chủ tịch Nguyễn Hữu Thọ đứng đầu đã giương cao ngọn cờ đấu tranh giải phóng dân tộc, đã tập hợp mọi tầng lớp nhân dân tổ chức và hoạt động thành công.
Tập 8: “Ngày chiến thắng”. Ngọn cờ giải phóng do Mặt trận giương cao trong suốt 15 năm đã được tung bay phất phới trên dinh lũy cuối cùng của kẻ thù, giành độc lập tự do, thống nhất đất nước.
Tập 9: “Người con trung hiếu”. Sau khi hoàn thành nhiệm vụ lãnh đạo quân và dân ta hoàn thành nhiệm vụ chống Mỹ cứu nước, luật sư Nguyễn Hữu Thọ lại bước vào thời kỳ lãnh đạo nhân dân xây dựng Nhà nước đổi mới, pháp quyền.
Dù trên cương vị nào, luật sư Nguyễn Hữu Thọ vẫn đem trái tim nhân hậu, trung hiếu phục vụ nhân dân. Là luật sư nên ông rất tích cực trong cuộc đấu tranh xây dựng Nhà nước pháp quyền, nhân dân được sống thẳng thắn, dân chủ, có luật pháp và đấu tranh chống các thói hư tật xấu trong các cơ quan Nhà nước và trong nhân dân.
Là phim đi sâu vào cuộc đấu tranh cách mạng trực tiếp của luật sư Nguyễn Hữu Thọ ở trong nước nên Hồ Minh Đức không nhắc đến sự đóng góp to lớn của ông đối với cuộc đấu tranh trên trường quốc tế, sự tập hợp và đoàn kết của ông với kiều bào.
Hồ Minh Đức thông qua những suy nghĩ và việc làm của luật sư để nói lên nhân cách của người trí thức giữa lúc đất nước bị kẻ thù xáo trộn, lòng dân ly tán... thì sự lựa chọn con đường đi đúng đắn của một trí thức sẽ quy tụ hàng triệu nhân dân đi theo con đường đúng đắn, tập hợp xung quanh ngọn cờ cách mạng để chiến đấu và chiến thắng.
Sự lựa chọn của luật sư Nguyễn Hữu Thọ cũng là sự lựa chọn đúng đắn của dân tộc ta để giành độc lập, tự do và phát triển đất nước
ĐINH PHONG
