Ngành sản xuất tên lửa Nga khởi đầu như thế nào?

Có một tài liệu vào loại tuyệt mật, do chính J.Stalin ký 60 năm trước, vào ngày 13-5-1946 và 5 trang giấy đánh máy ấy đã đánh dấu ngày ra đời một ngành công nghiệp mới - chế tạo tên lửa. Từ sắc lệnh này đã bắt đầu một chặng đường rất dài, đầy khó khăn, thử thách để 15 năm sau Thiếu tá phi công Xô viết Iuri Gagarin bay vào vũ trụ.

• Sản phẩm của Liên Xô

Ngay trong tháng 5 năm 1946, tại nước Đức đã ra đời một trung tâm sản xuất tên lửa của Liên Xô bao gồm nhiều nhà máy lớn đã tham gia vào hoạt động này.

Trong một thời gian rất ngắn đã có 700 chuyên gia Xô viết và gần 6.000 công nhân viên người Đức bắt tay vào công việc. Và chưa đầy nửa năm sau trung tâm này đã chế tạo được 11 quả tên lửa thể nghiệm A-4 (V–2).

Còn thêm một năm nữa, tính đến ngày 10-10-1947 từ bãi thử thuộc vùng Capustin Iar (tỉnh Axtrakhan) tên lửa Nga đầu tiên P-1 được phóng thử. Người Nga đã rất mau mắn nắm lấy những bí mật về quy trình kỹ thuật sản xuất tên lửa của người Đức để sải những bước dài về phía trước.

Cũng cần nói thêm, tại Mỹ ngay sau khi Đức Quốc xã bại trận, nhà bác học Đức Wernher Von Braun, cha đẻ của tên lửa V-2, cũng đã bắt tay ngay vào công việc của mình. Một câu hỏi nảy sinh, chẳng lẽ Liên Xô - một đất nước vừa ra khỏi một cuộc chiến tranh hao người tốn của đến thế - lại có thể ganh đua với một xứ sở vừa giàu có về tiền bạc, vừa có nền khoa học kỹ thuật tiên tiến như nước Mỹ sao?

Nhưng quả là người Nga đã thắng trong cuộc đua nước rút này. Nền khoa học Xô viết không chỉ đã vượt Mỹ trong việc sản xuất ra tên lửa xuyên lục địa mà vào ngày 4-10-1957 người Nga đã đi đầu trong việc phóng vệ tinh nhân tạo lên quỹ đạo trái đất và tiếp sau đó phi hành gia bay vào vũ trụ đầu tiên cũng là người Nga.

Nhân kỷ niệm 60 năm ngày ra đời của ngành sản xuất tên lửa Nga, phóng viên báo “Lao động” (CHLB Nga) đã có cuộc trò chuyện với ông Boris Balmont, Anh hùng lao động xã hội chủ nghĩa, một trong số người đứng đầu lãnh vực sản xuất tên lửa Liên Xô trong những năm 1970 – 1980.

- Thưa ông, dư luận báo chí phương Tây cho rằng những quả tên lửa Nga đầu tiên ra đời sau chiến tranh 1941-1945 là dựa vào ý tưởng và những lý giải kỹ thuật của các công trình sư Đức làm việc trong khu vực nước Đức do quân đội Liên Xô quản lý?

- Ở thời kỳ đầu tiên quả là người Đức đã giúp đỡ chúng ta làm ra những quả tên lửa V–2 của họ. Nhưng phải nói, ngay từ thời kỳ đó các chuyên viên của chúng ta đã nhận ra những thiếu sót cơ bản của V–2. Những công trình sư người Đức ở giai đoạn đầu tiên này đã có những đóng góp đáng kể, nhưng phương Tây lại hay quá phóng đại vị trí và công lao của họ.

Còn một việc khác nữa, người Mỹ đã chuyển từ Trung tâm thể nghiệm sản xuất tên lửa của Đức về nước họ (bang New Mexico) các chi tiết và cấu kiện của 100 quả tên lửa. Một trong số ấy đã được phóng thử vào tháng 5-1946. Người Nga không chiếm được một quả tên lửa V–2 nguyên vẹn nào. Tất cả được làm lại hoàn toàn. Chúng ta phóng quả tên lửa đầu tiên muộn hơn người Mỹ tới một năm rưỡi, tức vào tháng 10-1947.

• Đã có cạnh tranh từ thời đó

Ít ai biết rằng, tại Liên Xô thời đó việc chế tên lửa xuyên lục địa đã diễn ra trong điều kiện cạnh tranh của một số tổ hợp công nghiệp sản xuất vũ khí Nga. Chính phủ thì giao việc sản xuất tên lửa P-7 cho tổ hợp OKP-1 của Công trình sư X.P.Corolev, nhưng việc sáng chế hai tên lửa xuyên lục địa có cánh – loại nhẹ hơn mang tên Bão Tố và loại nặng lại do hai tổ hợp của hai công trình sư khác phụ trách. Lúc đó giới lãnh đạo Liên Xô quan tâm trước hết tới những tên lửa quân sự.

Nhưng X.P.Corolev cũng đã phác họa xong những phương án biến những tên lửa quân sự đã được hiện đại hóa thành những con tàu vũ trụ có người điều khiển. Và ngay vào tháng 5-1954, X.P.Corolev đã làm một bản báo cáo gửi cho Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Liên Xô lúc đó, Nguyên soái D.Ustinov, nói rằng trong một tương lai không xa có thể chế tạo được một vệ tinh nhân tạo nặng vài tấn có khả năng đưa 1-2 người lên vũ trụ và quay trở lại Trái đất. Trong bản báo cáo này X.P.Corolev còn nói rằng cũng đã xuất hiện khả năng xây những nhà ga ở ngoài trái đất.

- Ai là người đã chiến thắng trong cuộc thi đua do Nhà nước Xô viết chủ trì?

- Chuyến đầu tiên tên lửa Bão Tố cất cánh diễn ra vào ngày 1-9-1957 đã không thành công. Tính cho tới cuối năm 1960 Liên Xô đã phóng tới 18 lần loại tên lửa này nhưng chỉ có 10 lần thu được kết quả. Cấu trúc của tên lửa Bão Tố giống một chiếc máy bay có cánh hình tam giác hoặc như một tên lửa có hai tầng. Tầng dưới có nhiệm vụ đưa tầng trên lên tới độ cao 17,5km, sau đó tự tách ra và tầng trên bay bằng động cơ của mình.

Trong các cuộc thử nghiệm tên lửa Bão Tố phải vượt một chặng đường dài 6.500km từ sân phóng Vladimirovka nằm ở phía Bắc biển Caspian tới eo Camchatca. Trọng tải của tên lửa là 2,35 tấn. Những người lãnh đạo nhà nước Xô viết sẽ hoàn toàn tin cậy vào tên lửa Bão Tố, nếu như tên lửa P.7 của công trình sư X.P.Corolev, trong cuộc đua tranh với Bão Tố, vào ngày 21-8 đã không bay tới Camchatca. Sau này người ta gọi tên lửa P.7 của X.P.Corolev với cái tên Tia Chớp khi đã được sử dụng như các phi thuyền có người lái mang tên Liên Hợp hoặc Phương Đông.

Như vậy, hơn nửa thế kỷ trước, nguyên cớ chủ yếu để người ta lựa chọn tên lửa P.7 của X.P.Corolev chứ không phải tên lửa Bão Tố chính là ở chỗ nếu xảy ra những đụng độ quân sự thì P.7 có thể bay tới Mỹ trong vòng nửa tiếng, còn tên lửa Bão Tố phải bay mất 2 giờ 30 phút. Liên Xô đã không đủ khả năng tài chính để tiến hành song song cả hai thí nghiệm. Như vậy, trong cuộc đua X.P.Corolev đã chiến thắng hai tổ hợp sản xuất tên lửa của người Nga và thắng cả Mỹ. 

TÙNG LUẬT
(Chọn dịch từ báo “Lao động”, CHLB Nga)