Đẩy mạnh cơ giới hóa nông nghiệp
Năm 1979, sau khi tốt nghiệp THPT, ông Nguyễn Đức Thành thi đậu vào Trường Công nhân kỹ thuật I (nay là Đại học Công nghiệp Hà Nội). Bốn năm sau, ông về làm việc tại Nhà máy Cơ khí Phổ Yên (Thái Nguyên), đồng thời theo học tại chức ngành chế tạo máy để nâng cao tay nghề.
Thế nhưng, cuộc sống công nhân với đồng lương ít ỏi, xa gia đình khiến ông quyết định trở về quê vào năm 1990. Nhờ số tiền tích cóp được, vợ chồng ông mở xưởng sửa chữa máy nông cụ trên mảnh đất 400m2 của gia đình, phục vụ bà con quanh vùng.
Ông Thành nhớ lại: “Diện tích trồng lúa của xã lớn, bà con chủ yếu làm thủ công. Tôi nghĩ phải nghiên cứu chế tạo một số máy nông nghiệp để giảm vất vả, nâng cao năng suất lao động”.
Chính từ ý nghĩ đơn giản đó, con đường sáng tạo đầy thử thách đã tạo được thành quả rực rỡ. Sau nhiều lần thất bại trong thử nghiệm công trình, đến năm 2008, ông thành lập Công ty TNHH MTV cơ khí Tuyết Thành tại quê nhà.
Các sản phẩm do ông chế tạo, cải tiến như thùng ủ rác hữu cơ vi sinh, máy tuốt lạc, máy tẽ ngô, máy bón phân viên dúi đến dao cắt cỏ máy bằng lưỡi cưa… đều được bà con đón nhận tích cực.
Trong đó, công cụ sạ lúa chuyên dụng được Bộ Công thương bình chọn là sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu khu vực phía Bắc năm 2012, máy tuốt sợi gai đoạt giải ba cuộc thi “Sáng tạo kỹ thuật nhà nông” của tỉnh Bắc Giang năm 2021, máy tuốt lạc được bình chọn là sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu tỉnh Bắc Giang năm 2012…
Thị trấn Nhã Nam (Bắc Ninh) hiện sử dụng lồng quay phân loại rác do ông Thành và hợp tác xã địa phương tự chế tạo, cải tiến mẫu mã. Với đóng góp này, năm 2025, ông Thành được tỉnh trao tặng giải thưởng vì môi trường.
Sáng chế nhân văn giữa mùa bão lũ
Nhận thấy chưa có thiết bị cảnh báo hiệu quả ở những ngầm tràn, đoạn đường ngập nước, trăn trở trước những hiểm nguy mà người dân phải đối mặt trong mùa mưa lũ, ông Nguyễn Đức Thành nghiên cứu và cho ra đời “Cột cảnh báo lũ và nước dâng bằng tín hiệu, pháo hiệu”.
Với công trình này, ông Nguyễn Đức Thành được vinh danh với giải thưởng lĩnh vực Khuyến học - Tự học thành tài trong cuộc thi Nhân tài đất Việt năm 2025. Ý tưởng sáng chế cột cảnh báo nước lũ đến với ông Thành từ sáng chế cột cảnh báo bằng sóng vô tuyến của một người bạn. “Nhưng thiết bị đó đòi hỏi cả bộ phận thu lẫn phát, rất phức tạp và khó ứng dụng thực tế, nhất là ở vùng sâu, vùng xa. Trong khi đó, những nơi thường xuyên ngập lũ lại rất cần giải pháp đơn giản, trực quan, hoạt động được cả khi mất điện”, ông Thành phân tích.
Hơn nữa, các cảnh báo bằng tin nhắn điện thoại, phương tiện truyền thông vốn khó tiếp cận với bà con miền núi, miền xa xôi, đặc biệt vào ban đêm. Chính vì thế, ông bắt tay nghiên cứu từ năm 2017, đến năm 2018 thì sáng chế thành công cột cảnh báo lũ và nước dâng với cấu tạo gồm trụ kim loại, hộp kỹ thuật chứa pin năng lượng mặt trời, ắc quy, cảm biến nước, hệ thống loa, đèn và ống pháo hiệu (pháo do Bộ Quốc phòng sản xuất).
Cột cảnh báo này dùng để lắp đặt tại các đoạn đường ngập nước hay vùng bị mưa lũ, khi nước dâng chạm đến các thanh cách điện có gắn các cặp tiếp điểm, sẽ khép kín mạch điện cho thiết bị cảnh báo ở các mức khác nhau. Cụ thể, người dân đi qua được nếu cột báo đèn xanh, phải chú ý di chuyển nếu cột báo đèn vàng và không nên đi qua nếu đèn báo đỏ.
Trong trường hợp nước dâng đến mức độ đặc biệt nguy hiểm, mạch điện tự động kích hoạt pháo hiệu bắn lên cao, phát sáng kèm tiếng nổ, giúp bà con ở phạm vi hàng chục km dễ dàng nhận biết để phòng tránh. Hệ thống cảnh báo cùng một lúc tác động vào giác quan nghe, nhìn với giọng nói tự động, đèn tín hiệu, còi hú, tiếng nổ của pháo.
Đánh giá về cột cảnh báo lũ và nước dâng bằng tín hiệu, pháo hiệu, ông Lê Mạnh Hùng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký trung ương Hội Khuyến học Việt Nam, nhận xét: “Công trình mang tính ứng dụng rất thiết thực, đặc biệt ở vùng thường xuyên xảy ra lũ ống, lũ quét. Điều đáng quý là công trình xuất phát từ lao động đời thường của một người nông dân”.
Không dừng lại ở đó, từ vụ lật tàu Vịnh Xanh 58 khiến 39 người chết thương tâm ở Quảng Ninh (ngày 19-7-2025) và tình trạng sạt lở đất ở nhiều địa phương, ông Thành dự định sẽ nghiên cứu tích hợp thêm vào công trình tính năng cảnh báo sạt lở, đồng thời phát triển phiên bản gắn trên tàu thuyền. Khi tàu gặp sự cố chìm, thiết bị sẽ tự động kích hoạt pháo hiệu giúp lực lượng cứu hộ xác định vị trí nhanh nhất, tăng cơ hội sống sót cho người gặp nạn.
Trong bối cảnh miền Bắc và miền Trung vừa trải qua những trận ngập lụt lịch sử do ảnh hưởng của bão, công trình này càng cho thấy giá trị thực tiễn và tính nhân văn sâu sắc.
Không có phòng nghiên cứu hiện đại, không đội ngũ kỹ sư hỗ trợ, ông Thành mày mò, sáng chế thành công các máy móc cơ khí giúp giảm đi sự vất vả của bà con nông dân. Từ những sáng chế phục vụ đồng ruộng cho tới cột cảnh báo lũ và nước dâng, ông đã cho thấy tinh thần kiên trì tự học, dám nghĩ dám làm và trên hết là tấm lòng vì cộng đồng.
Đó chính là giá trị Việt được tỏa sáng, là ý chí kiên cường và sáng tạo từ gian khó. Ông Nguyễn Đức Thành không chỉ là tấm gương sáng trong phong trào Khuyến học - Tự học thành tài, mà còn là minh chứng cho khát vọng làm giàu tri thức và sự cống hiến của người nông dân Việt Nam trong kỷ nguyên công nghệ số.
