Tại Đại hội Đảng họp lần thứ I ở Ma Cao-Trung Quốc vào tháng 3-1935 đã chủ trương thành lập “Công nông tự vệ đội” mang tính chất là những tổ chức vũ trang quần chúng. Với ý nghĩa đó, Hội đồng bộ trưởng (nay là Chính phủ) nước ta đã quyết định lấy ngày 28-3-1935 làm Ngày truyền thống của lực lượng Dân quân tự vệ (DQTV). Dịp này, PV Báo SGGP đã trao đổi với Đại tá Phạm Văn Cường (ảnh), Phó Chỉ huy trưởng Bộ Chỉ huy Quân sự TPHCM và được ông cho biết:

Lực lượng DQTV đã không ngừng lớn mạnh từ những nhóm tự vệ năm 1930-1931 đến đội tự vệ năm 1940 của Nam Kỳ Khởi Nghĩa rồi đến các đội du kích trong Cách mạng Tháng Tám 1945. Dân quân du kích trong kháng chiến đã kiên cường bám trụ, bám đất, bám dân giữ thế “cài răng lược” với địch tạo điều kiện cho bộ đội đánh những đòn quyết định làm thất bại lập “ấp chiến lược”, “bình định gom dân, tát nước bắt cá”… của địch. Sau năm 1975, hàng ngàn chiến sĩ DQTV đã tham gia chiến đấu bảo vệ Tổ quốc ở hai đầu biên giới và làm trọn nghĩa vụ quốc tế giúp bạn Campuchia.

- PV: Với tình hình mới hiện nay, DQTV có khác gì trong chiến tranh?

Ở TPHCM, quân số của DQTV chiếm 1% dân số vào năm 1975 và tăng lên 10% trên tổng số dân vào năm 1987 và hiện nay đã có 1,3% dân quân và 15,4% tự vệ (tính trên tổng số dân và cán bộ công nhân viên toàn TPHCM). Trong số này có 12,6% là đảng viên cộng sản. Từ năm 1985 đến nay, DQTV đã phối hợp công an tiến hành 8 triệu đợt tuần tra, bắt 72.000 đối tượng, thu 30 súng, 145 lựu đạn và tang vật trị giá 59,6 tỷ đồng.

- Dư luận gần đây quan tâm đến một số vụ việc ảnh hưởng đến hình ảnh của các DQTV. Ý kiến của đại tá như thế nào?

Dân quân thành phố tuần tra bảo vệ địa bàn.

Đúng là có một số vụ việc đáng tiếc như ở P15 (Q10) dân quân đánh học sinh đã bị xử lý theo pháp luật; ở P.13 (Q.6) dân quân gây rối trật tự tại địa bàn khác cũng bị xử lý kỷ luật. Tuy nhiên những hạt sạn ấy không thể che mờ tấm gương hy sinh anh dũng của phường đội phó P12 (Q6) trong khi truy đuổi tội phạm bị chúng ném lựu đạn; tấm gương của dân quân cơ động P10 (Tân Bình) đang làm nhiệm vụ tuần tra truy bắt đối tượng bị dân quân ở P.Tân Hưng (Q7), P.Bình Thọ (Thủ Đức) bị hành hung đến chết vì ngăn cản hành vi phạm tội của bọn côn đồ; dân quân P.1 (Q.8) bắt sống tên tội phạm Lý Tống rải truyền đơn; hay như vụ dân quân Thái Mỹ (Củ Chi) bắt cướp tiệm vàng có vũ khí. Từ năm 1994 đến nay, DQTV còn giúp dân trên 7 triệu ngày công, nạo vét 601.812m kênh mương, đào đắp 101.623m đường nông thôn, sửa chữa 132 căn nhà cho người nghèo, sơ tán hàng ngàn dân tránh bão, đắp 12,473 km đê giúp dân.

- Người dân TPHCM thấy rất nhiều DQTV tham gia đảm bảo an toàn giao thông, đại tá có thể nói rõ thêm việc này?

Đây là sự phối hợp giữa Bộ Chỉ huy Quân sự và Công an TPHCM. DQTV sẽ được CSGT huấn luyện nghiệp vụ điều hòa giao thông, trang phục thống nhất có bảng tên, tay mang băng đỏ “DQTV tuần tra” tuy không có vũ khí nhưng được trang bị công cụ hỗ trợ như còi, bộ đàm, gậy điều khiển. DQTV được phép dừng xe vi phạm và chuyển giao CSGT xử phạt hành chính. Mỗi ngày DQTV sẽ có mặt tại 177 điểm đen ùn tắc giao thông trên toàn TPHCM vào giờ cao điểm và dự kiến có 1.000 chiến sĩ DQTV tham gia việc này.

- Nhân kỷ niệm 73 năm ngày truyền thống DQTV, xin hỏi một câu riêng tư về bản thân đại tá: ông có tham gia DQTV bao giờ chưa?

Có. Tôi trưởng thành từ du kích Củ Chi rồi mới vào bộ đội chính quy nên tôi hiểu bởi DQTV là lực lượng không thoát ly sản xuất và sẵn sàng bổ sung cho bộ đội thường trực, họ vừa là dân, vừa là quân mà chúng ta thường gọi là những người “cơm nhà, áo vợ nhưng làm việc nước”. Tôi có hai con trai và các cháu đều tham gia LLVT theo nghiệp của gia đình!

- Cảm ơn đại tá!

Dương Minh Anh (thực hiện)