Để chính quyền địa phương 2 cấp vận hành trơn tru, hiệu quả, mắt xích nền tảng và quan trọng nhất là đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã - những người trực tiếp giải quyết công việc sát sườn với người dân. Không còn câu chuyện quản lý một địa bàn hẹp, vài tổ dân phố, cán bộ cấp xã hiện nay phải gánh trên vai trách nhiệm điều hành một địa bàn có thể rộng gấp nhiều lần, khối lượng công việc tăng lớn, yêu cầu xử lý tình huống đa dạng… Chỉ một chút thiếu sâu sát, chậm phản hồi, xử lý chưa chuẩn mực tình huống, thiếu kiến thức… đều dễ khiến niềm tin của người dân bị xói mòn.
Trong bối cảnh đó, bức tranh nhân sự cấp xã hiện nay chưa có sự đồng bộ, nhất là về chuyên môn, nghiệp vụ; có sự chênh lệch về trình độ, kỹ năng. Theo Bộ Nội vụ, khoảng 70% cán bộ, công chức cấp xã hiện là lực lượng cấp xã (trước đây), chỉ 30% được luân chuyển từ cấp tỉnh, huyện (trước đây). Hơn nữa, trong số 30% này, không phải ai cũng được bố trí, phân công công việc đúng chuyên môn nghiệp vụ.
Điều này dẫn đến tình trạng vừa thừa vừa thiếu cán bộ, công chức. Do đó, ở nhiều địa phương, cán bộ vẫn phải “kiêm nhiệm”, làm công việc không thuộc chuyên môn được đào tạo. Thậm chí có những nơi “trắng” cán bộ, công chức có trình độ chuyên môn ở những lĩnh vực quan trọng.
Sự chênh lệch này dẫn tới thiếu đồng bộ về kỹ năng, đặc biệt trong bối cảnh các nhiệm vụ mới như chuyển đổi số, đẩy mạnh cải cách hành chính, giải quyết hồ sơ không phụ thuộc địa giới hành chính đòi hỏi cán bộ, công chức cấp xã phải có năng lực chuyên môn cao, tư duy linh hoạt.
Tại hội nghị giao ban triển khai nhiệm vụ công tác tháng 8 vừa qua, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà thông tin, Bộ Nội vụ sẽ lựa chọn, biệt phái về địa phương 34 cán bộ có năng lực, trình độ, tâm huyết, trách nhiệm để hỗ trợ các tỉnh, thành phố trong 3 tháng. Bộ Nội vụ cũng đang tham mưu yêu cầu các địa phương rà soát, đánh giá, phân loại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức cấp xã theo tiêu chí, tiêu chuẩn cụ thể. Từ đó, sàng lọc, xử lý những trường hợp không đáp ứng yêu cầu, đồng thời tuyển dụng mới để bổ sung nhân lực chất lượng cao.
Nhiều địa phương đã chủ động hành động. Tỉnh Thanh Hóa điều động, luân chuyển hàng trăm cán bộ có trình độ chuyên môn cao về các xã còn thiếu nhân lực. Chủ tịch UBND TPHCM Nguyễn Văn Được cũng đã yêu cầu lãnh đạo các sở, ngành tăng cường biệt phái cán bộ, công chức về địa phương để hỗ trợ cấp xã. Trong khi đó, TP Huế rà soát, đánh giá thực trạng đội ngũ công chức cấp xã về trình độ chuyên môn, năng lực thực thi công vụ, vị trí việc làm…
Cán bộ cấp xã là “gương mặt” của chính quyền trước người dân. Một chính sách tốt, một quyết sách đúng nhưng nếu đến tay người dân qua một bộ máy cấp xã yếu kém thì sẽ giảm đi hiệu quả. Chính quyền cấp xã là nơi gần dân nhất, hiểu dân nhất và tác động trực tiếp nhất đến đời sống người dân.
Muốn chính quyền địa phương 2 cấp vận hành hiệu quả, đội ngũ cán bộ cấp xã phải đủ mạnh, đủ chuẩn và luôn được tiếp sức từ những cơ chế, chính sách hợp lý. Đồng thời, việc phân cấp, phân quyền cũng phải rõ ràng, đi đôi với cơ chế kiểm tra, giám sát và đánh giá minh bạch. Có như vậy, đội ngũ cán bộ cơ sở mới dám mạnh dạn quyết định, chịu trách nhiệm và sáng tạo trong công việc.
Sắp xếp bộ máy đem lại những hiệu quả rất rõ ràng nhưng nếu không đầu tư đúng mức cho con người, thì những lợi ích từ tinh gọn bộ máy sẽ khó phát huy trọn vẹn. Một đội ngũ cán bộ cơ sở đủ tâm, tầm, kỹ năng chính là chìa khóa để tạo nền tảng phát triển bền vững ở cơ sở.
