Chen lấn giống như một nạn “dịch” đang lan tràn khắp nơi. Ngoài đường thì mạnh ai nấy chạy, không ai nhường ai, dẫn đến tình trạng ùn tắc giao thông, va quẹt, tai nạn liên tiếp xảy ra. Đi mua sắm tại các siêu thị, cửa hàng hay chợ cũng đều thấy cảnh giành gửi xe, tính tiền trước. Đi làm hồ sơ nhập học cho con cũng bắt gặp cảnh chen lấn, xô đẩy nhau. Đầu năm nay, lễ hội Đền Hùng tại Phú Thọ và lễ hội hoa anh đào tại Hà Nội là hai ví dụ điển hình đầy tai tiếng cho vấn nạn chen lấn trong văn hóa người Việt.
Mới đây nhất, chương trình Crazy Sale của Samsung đã phải làm đến 2 lần mới trọn vẹn, cũng chỉ vì nạn chen lấn. Hiếm khi có cơ hội mua được một sản phẩm công nghệ cao với giá cực thấp (9,99 USD và 99,9 USD đồng/máy), nên hàng ngàn người ùn ùn kéo đến địa điểm tổ chức tranh nhau mua.
Dù thể lệ quy định phải mang theo bản in thư điện tử xác nhận đã đăng ký mới đủ điều kiện tham gia chương trình, đồng thời người đến trước xếp hàng trước nhưng nhiều người dường như quên mất điều kiện này, cứ chen vào để mua. Mấy ngàn con người chen lấn, xô đẩy… khiến lần tổ chức đầu tiên (ngày 30-5-2009) tại Parkson Hùng Vương bị hủy bỏ.
Là một người tham gia chương trình này, tôi thấy thất vọng về văn hóa ứng xử của nhiều khách hàng. Nhà tổ chức phải đứng ra xin lỗi, chịu tổn thất và mất kinh phí tổ chức lại chương trình. Chương trình lần thứ 2 tổ chức tại TPHCM (sân vận động Quân khu 7) và Hà Nội (Trung tâm Triển lãm Giảng Võ) đều thành công vì kế hoạch an ninh chặt chẽ, và hơn hết là do ý thức tự giác xếp hàng, giữ trật tự được xác lập. Từ đây, có thể lý giải rõ nguyên nhân sự đổ vỡ của lần tổ chức đầu tiên, phần lớn là do chen lấn.
Có thể bắt gặp nhan nhản những vụ hành hung nhau do va quẹt khi tranh đường, hay cãi cọ trong siêu thị, trung tâm mua sắm vì tự tiện chen ngang, vượt qua người đến trước để được thanh toán nhanh.
Và còn rất nhiều thiệt hại vật chất cho cả nhà tổ chức lẫn khách hàng, mà chương trình Crazy Sale của Samsung là một ví dụ. Có thể tránh được những thiệt hại đó nếu từ đầu mọi người tôn trọng nguyên tắc chương trình và kèm theo động tác nhỏ là xếp hàng.
Nếu mỗi người không tự ý thức xếp hàng và coi đây là động tác văn hóa cần thiết - “văn hóa xếp hàng” - thì nạn chen lấn sẽ còn gây ra nhiều thiệt hại khó lường.
Trương Minh Nguyệt
(27/20 Cộng Hòa, P4, Q.Tân Bình, TPHCM)
