Ấn Độ có nhiều người nghèo hơn so với bất kỳ quốc gia nào trên trái đất, nhưng các chương trình chăm lo người nghèo đôi khi không tránh khỏi tình trạng tham nhũng, tiêu cực. Báo The New York Times số ra ngày 5-1 cho biết một chương trình mới hy vọng thay đổi điều đó.
Vào ngày 1-1, Ấn Độ đã loại bỏ một số lớn các khâu trung gian không cần thiết bằng cách gửi trực tiếp tiền trợ cấp vào tài khoản ngân hàng của khoảng 245.000 người nghèo. Ở đất nước có 1,2 tỷ người, số lượng người nghèo được trợ cấp như vậy chưa phải nhiều nhưng đây là bước đầu tiền trực tiếp tới người nghèo. Bộ trưởng Tài chính Palaniappan Chidambaram mô tả các chương trình chuyển giao tiền mặt là một “cải cách tiên phong”. Ông thừa nhận rằng việc triển khai ban đầu khá khiêm tốn bởi vì các khó khăn thực tế nhưng dự kiến đến cuối năm 2013, chương trình sẽ được nhân rộng.
Một số nhà phê bình cho rằng trong một đất nước mà hàng trăm triệu người không có tài khoản ngân hàng hoặc không bao giờ nhớ tài khoản ngân hàng cá nhân, việc chuyển tiền qua ngân hàng trở thành vấn đề khó.
Chương trình được phỏng theo các mô hình ở Mexico và Brazil, trong đó gia đình nghèo nhận được tiền sinh hoạt đáp ứng các mục tiêu xã hội nhất định như tiền học phí của trẻ hay trợ giúp kiểm tra y tế thường xuyên. Ở Brazil, gần 50 triệu người tham gia chương trình này.
Ấn Độ đang thực hiện quét võng mạc và lấy dấu vân tay của những người nghèo ở mọi làng quê, thành phố để làm giấy tờ tùy thân, giúp họ dễ dàng tiếp cận với thế giới tài chính hiện đại. Sau ba năm thực hiện, chương trình đã làm được giấy căn cước cho 220 triệu người. Cố Thủ tướng Rajiv Gandhi, vị thủ tướng trong những năm 1980 trước khi bị ám sát vào năm 1991 từng ước tính rằng chỉ có 15% số tiền chi cho người nghèo thực sự đến được với họ. Con trai của ông, Rahul Gandhi, gần đây nói rằng con số này hiện nay chỉ là 5%.
Với chương trình chuyển tiền vào ngân hàng, các kênh phân phối thực phẩm chấm dứt. Ấn Độ từng đưa thực phẩm tới người nghèo và trợ cấp nhiên liệu thông qua gần 50.000 cửa hàng chính phủ với kinh phí gần 14 tỷ USD hàng năm trên hệ thống này, nhưng hệ thống quản lý kém nên chương trình không hiệu quả. Nhiều trường hợp các loại ngũ cốc trợ cấp kém chất lượng, thậm chí thối mốc.
Nhiều người cảm thấy không yên tâm với việc ngừng trợ cấp thực phẩm. Một nhóm 208 học giả và các nhà hoạt động xã hội vừa gửi thư ngỏ tới Chính phủ Ấn Độ nói rằng chuyển khoản điện tử trợ cấp cho người nghèo là chính sách đúng nhưng dùng tiền mặt thay thực phẩm có thể gây tác động xã hội, người nghèo có thể phung phí tiền vào các mục đích khác chứ không tập trung vào thực phẩm hay chăm sóc y tế.
Nhiều nhà phê bình cảnh báo rằng những người nghèo ở nông thôn cần cơ sở hạ tầng xã hội và thương mại tốt hơn chứ không chỉ đơn giản giúp tiền mặt cho họ vì tiền không phải liều thuốc chữa bách bệnh.
Khánh Minh
