Chơi hụi (một số vùng, miền gọi là chơi hội) đang có xu hướng lan rộng ở các khu dân cư, trung tâm thương mại, công sở… Lãi suất nhẹ nhàng, thời gian đủ dài để những ai cần tiền thì có thể hốt ngay. Đó là khi hụi hè trôi chảy. Tuy nhiên, khi trục trặc, hậu quả khó lường. Chuyện không mới, nhưng vẫn liên tiếp xảy ra và chưa có thuốc đặc trị.
Chủ hụi hô biến
Mấy ngày qua, bà con tiểu thương và nhiều người dân ở chợ Mỹ Xuyên, phường Bình Khánh, TP Long Xuyên đứng ngồi không yên khi hay tin bà chủ hụi Nguyễn Thị Lan bỏ trốn khỏi địa phương. Căn nhà bà Lan khóa cửa im ỉm. Nhiều tiểu thương “bỏ chợ”, túc trực canh ở nhà bà Lan. Một số người khác đi TPHCM để tìm bà Lan.
Chị Từ Thị Thuận, tiểu thương chợ Mỹ Xuyên, cho biết: “Lâu nay, bà Lan làm ăn rất uy tín. Chắc có lẽ vì vậy mà tiểu thương tham gia chơi hụi của bà Lan rất nhiều. Tôi tham gia nhiều “dây” hụi: hụi ngày, hụi tuần, hụi tháng. Lời không nhiều, chủ yếu là cần tiền xoay vốn thì mình bỏ thăm cao một chút để hốt hụi. Ai ngờ…”. Không những tiểu thương chợ Mỹ Xuyên chơi hụi, một số người dân ở lân cận chợ cũng tham gia rất nhiệt tình.
Và cũng có khá nhiều người mượn nợ bà con họ hàng, cầm cố sổ đỏ để lấy tiền chơi hụi. Bà Tăng Thị Hồng Loan, nhà ở gần chợ Mỹ Xuyên, cho biết: “Tiền lời chơi hụi tính ra cao hơn lãi suất ngân hàng nên tôi đã cầm sổ đỏ căn nhà này để chơi hụi của bà Lan. Bây giờ bà Lan gom hết các dây hụi rồi bỏ trốn, coi như tôi phá sản. Nợ bà con thì có thể từ từ trả, nhưng nợ ngân hàng thì không gỡ nổi…”.
Cũng hơn 1 năm trôi qua, nhưng các nạn nhân của đường dây hụi Trương Thùy Linh (43 tuổi, nhà ở đường Lê Văn Sỹ, phường 13, quận 3) vẫn còn trong tình cảnh “tiền mất tật mang”.
Không ai xử lý?
Sở dĩ hụi thu hút nhiều người tham gia, đặc biệt là tiểu thương vì đây là kênh cung ứng vốn nhanh, không cần giấy tờ, đáp ứng như cầu vốn nóng cho người buôn bán. Nếu hụi có giá trị 1 triệu đồng/tuần, đến ngày mở hụi, người nào bỏ cao nhất sẽ được hốt hụi.
Ở nhiều cơ quan, công sở, trường học… không chơi hụi theo cách bỏ phiếu mà bốc thăm để xác định thứ tự người nhận hụi. Tùy theo cam kết, thông thường, với hụi có giá trị 1 triệu đồng cho mỗi kỳ lương, ai nhận hụi rồi sẽ đóng 1 triệu đồng, ai chưa nhận hụi chỉ đóng 900.000 đồng. Người tổ chức hay chủ hụi sẽ nhận một số tiền trích trong tiền của các thành viên đóng góp mỗi lần, tương đương với một lần nhận hụi. Số tiền ấy được xem như chi phí tổ chức và chịu trách nhiệm khi có sự cố.
Chính vì thiếu sự ràng buộc, nên chỉ cần sự cố như: thành viên dây hụi qua đời hay nhận hụi rồi bỏ trốn, bị thiên tai, hỏa hoạn, khó khăn… không thể đóng hụi thì chủ hụi chịu. Một người gặp sự cố, chủ hụi còn chia sẻ được, nhưng vài người thì chủ hụi cũng bỏ trốn theo. Và lúc ấy, vụ việc rất khó xử lý.
Luật gia Nguyễn Duy Phương cho biết: Đây là chuyện không mới và diễn biến phổ biến ở nhiều tỉnh, thành. Nhà nước không cấm chơi hụi và Nghị định 144/2006/NĐ-CP quy định một số điều khá cơ bản về loại hình này. Khi xảy ra vụ việc, người dân thường gửi đơn kiện đến công an để khởi tố hành vi lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản hay lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo Điều 140 Bộ luật Hình sự. Tuy nhiên, cơ quan chức năng rất khó xác định và không thể khởi tố hành vi nêu trên vì thông thường chủ hụi đã có vài lần giao tiền cho các thành viên. Vụ việc được chuyển Tòa Dân sự.
Dù bản án như thế nào thì thi hành án cũng rất phức tạp vì sẽ không dễ dàng xác định tài sản để thi hành án. Để hạn chế mức thấp nhất thiệt hại trong chơi hụi, người dân cần lập sổ tay ghi chép việc chơi hụi, giấy tờ giao nhận tiền có chữ ký của các bên; ghi âm, chụp ảnh các lần giao dịch, cuộc họp giữa các thành viên chơi hụi và chủ hụi… để làm chứng cứ khi khởi kiện.
Cũng theo ông Nguyễn Duy Phương, nhà nước cần quản lý chặt chẽ hoạt động hụi, phải có chế tài khi vi phạm các hoạt động của hụi để răn đe và phòng ngừa chung. Quy mô dây hụi từ 10 người trở lên với mức đóng 2 triệu đồng/tháng phải có văn bản xác nhận; dây hụi từ 20 người trở lên với mức đóng như trên, nhất thiết phải công chứng. Chỉ có như vậy, hụi sẽ không thành con dao hai lưỡi!
Xét về lâu dài, để tránh những rủi ro từ việc chơi hụi, các tổ chức tín dụng cần có những kênh tiếp cận khách hàng, đặc biệt là giới tiểu thương, tạo điều kiện để họ có thể vay vốn kinh doanh với lãi suất phù hợp.
ĐOÀN HIỆP
