Rối loạn tiêu hóa, mất nước, hạ huyết áp, suy kiệt… là những hậu quả nặng nề mà nhiều người gặp phải khi giảm cân phản khoa học. Tuy nhiên hiện nay, rất nhiều chị em vẫn “nhắm mắt” làm liều với mong muốn “cấp tốc” tìm lại vóc dáng, bất chấp nguy hại về sức khỏe.
Giới hạn an toàn trong việc giảm cân là dưới 1kg/tuần. Chỉ với tốc độ giảm này, cơ thể mới có thể thích ứng tốt với những thay đổi trong quá trình chuyển hóa năng lượng, tránh bị mất nước, hạ huyết áp, rối loạn trao đổi chất, suy nhược cơ thể… Vì nôn nóng xuống cân thật nhanh nên rất ít người chú trọng đến giới hạn này. Có người còn đặt ra mục tiêu giảm 5 - 6kg trong 1 tuần để rồi hiệu quả chưa thấy đâu nhưng sức khỏe đã sa sút trầm trọng.
Tại các diễn đàn mạng, nhiều bạn gái, chị em phụ nữ thường “mách nhỏ” nhau cách giảm cân “cấp tốc” như kiêng ăn hoàn toàn tinh bột. Thậm chí nhịn hẳn ăn hoặc sử dụng các biện pháp thiếu khoa học như: uống giấm, dùng thuốc xổ, móc họng… để giảm cân. Đáng lo ngại, những cách giảm cân tai hại này lại được truyền tai rất nhanh và nhiều người “bất chấp” làm theo, khiến tác dụng chưa thấy đâu mà những hệ lụy cho sức khỏe đã “rồng rắn” kéo đến. Cũng theo các nghiên cứu khoa học về tiêu hóa trên thế giới, nhịn ăn khiến các cơ quan tiêu hóa không có nguyên liệu để hoạt động, lâu dần sẽ làm hỏng chức năng này, dẫn đến việc chán ăn, gầy yếu, suy giảm hệ miễn dịch và dễ mắc bệnh. Nhịn ăn “tuyệt đối” không chỉ khiến cơ thể tiêu mỡ mà còn tiêu cơ, tiêu xương, gây thiếu máu, loãng xương, thậm chí là tử vong.
Phương pháp giảm cân an toàn, khoa học và bền vững được khuyến cáo hiện nay là chế độ dinh dưỡng hợp lý, tăng cường hoạt động thể lực kết hợp với các hoạt chất sinh học từ thiên nhiên được chứng minh khoa học về tác dụng giảm cân. Yếu tố quan trọng hàng đầu trong giảm cân là chế độ ăn uống. Nên áp dụng chế độ ăn “giàu dinh dưỡng nhưng nghèo năng lượng”. Dinh dưỡng phù hợp để giảm cân là năng lượng nạp vào phải “tỷ lệ thuận” với năng lượng tiêu hao. Theo nguyên tắc này, người muốn kiểm soát cân nặng hay giảm cân không cần ăn uống quá kiêng khem, nhưng cũng không được ăn uống vô độ. Nên duy trì năng lượng đầu vào ở mức 1.400 - 1.600 Kcal/ngày. Tăng cường rau, trái cây và hạn chế các thức ăn nhanh, bánh ngọt, mỡ động vật, bia rượu và các chất kích thích khác.
Ngoài dinh dưỡng, tăng cường hoạt động thể lực là nguyên tắc rất quan trọng. Nên tập trên 30 phút mỗi ngày và 5 lần/tuần. Tập luyện ngoài tác dụng giúp giải phóng năng lượng dư thừa còn có lợi cho sức khỏe tim mạch, hô hấp, xương khớp và sức khỏe toàn thân. Gần đây, bằng công nghệ sinh học phân tử trong nghiên cứu để “giải mã” tế bào mỡ trắng - loại mỡ chiếm 93% - 97% tổng lượng mỡ trong cơ thể và là nguồn gốc của hàng loạt bệnh lý nguy hiểm, các nhà khoa học Mỹ đã phát hiện thụ thể PPAR chính là yếu tố giúp tạo thành tế bào mỡ trắng mới. Đồng thời, Perilipin cũng được xác định là một loại protein có trên bề mặt tế bào mỡ, ngăn cản men lipase tiếp cận để ly giải mỡ.
Phát hiện trên đã tạo ra bước đột phá về phương pháp điều trị thừa cân, béo phì một cách an toàn, hiệu quả. Đó là can thiệp sớm vào quá trình sinh trưởng và phát triển của mỡ trắng. Từ kết quả này, Trung tâm Nghiên cứu InterHealth Nutraceuticals (Mỹ) đã tìm ra các hoạt chất thiên nhiên từ Belaunja và Mangastin có tác dụng giảm tích tụ và tăng ly giải mỡ trắng mà không gây ảnh hưởng đến sức khỏe… Tuy nhiên, giảm cân là một quá trình, nguyên tắc cơ bản là kiên trì, liên tục để giảm cân an toàn, bền vững và bảo vệ sức khỏe, nâng cao chất lượng cuộc sống.
PGS-TS LÊ BẠCH MAI
(Phó viện trưởng Viện Dinh dưỡng quốc gia)
