Thông tin nước ta sẽ nhập khẩu than đã được báo chí loan tin cách đây không lâu. Mới đây, một lãnh đạo của Tập đoàn Than-Khoáng sản VN (TKV) còn cho biết, theo lộ trình, đến năm 2015 VN sẽ phải nhập khẩu than. Nhiều người nghe tin này tự nhủ như một cách trấn an: “Khai thác hoài cũng phải hết chứ sao…”.
Đùng một cái, có tờ báo đưa tin: VN đã nhập than từ 5-7 năm nay mà chuyến nhập khẩu gần đây nhất là 10.000 tấn than để cung cấp cho các nhà máy điện ở miền Trung và miền Nam! Trước đó, mỗi năm TKV nhập khoảng 4.000-5.000 tấn than. Một nghịch lý khác: trong khi phải mang ngoại tệ đi mua than nước ngoài thì TKV vẫn… đều đặn xuất khẩu than, theo đó, kế hoạch năm nay sẽ xuất khẩu khoảng 16,5 triệu tấn than. Lý lẽ được lãnh đạo TKV đưa ra là xuất khẩu than để có đủ kinh phí nuôi bộ máy của cán bộ ngành than và nếu không xuất khẩu sẽ không có kho bãi nào chứa hết số than này. Cứ tưởng chuyện hài hước nhưng lại thật 100%!
Than là tài nguyên quốc gia. Khai thác tài nguyên để làm giàu cho đất nước. Có thể người dân chưa được cung cấp đầy đủ thông tin về diện mạo ngành than; có thể người dân chưa nắm đủ những ngóc ngách, khuất tất, đường đi của than. Nhưng ngay cả những người ít chữ nghe chuyện này xong không khỏi trố mắt về cách điều hành “xuất cửa trước, nhập cửa sau” của một tập đoàn, còn kém xa lối tính nhẩm của bà hàng xén. Phải chăng hòn than đang làm xiếc? Và liệu dư luận có chấp nhận với lý lẽ mà lãnh đạo TKV đưa ra? Thiết nghĩ, những cơ quan có trách nhiệm như Quốc hội, Bộ Công thương, Bộ Tài nguyên-Môi trường… cần có những chất vấn, làm rõ đến nơi đến chốn vấn đề này bởi lẽ tài nguyên than VN không phải là của riêng TKV, muốn khai thác thế nào cũng được và nguồn ngoại tệ nhập than là tiền của quốc gia, không phải xài sao thì xài.
Liên hệ gần đây, tôi rất tâm đắc với loạt bài “Lật mặt đồng bằng sông Hồng để khai thác than?” vừa đăng trên SGGP mấy ngày qua. Đau lòng. Than Quảng Ninh “không có kho nào chứa hết” vậy mà bây giờ người ta tính đào bới đồng bằng sông Hồng để tìm than? Những cánh đồng lúa ở quê hương 5 tấn Thái Bình sẽ ra sao? Lật mặt đất để tìm than, hệ sinh thái, môi trường sẽ như thế nào? Nhiều câu hỏi đang được các nhà khoa học đặt ra, ngành chức năng cũng chưa phê duyệt nhưng TKV vẫn lách luật để thăm dò. Không phải cứ TKV nại lý do “thiếu than”, “năm 2015 VN phải nhập khoảng 6 triệu tấn than” là TKV cứ dò tìm nơi nào có than để khai thác. Một nghiên cứu khoa học nghiêm túc, đánh giá đúng đắn giữa trữ lượng và nhu cầu để từ đó có một quyết sách phù hợp mang tính quốc gia là điều cấp bách hiện nay. Đừng để TKV bắt hòn than làm… xiếc và tài nguyên quốc gia ngày càng cạn kiệt…
PHI VŨ (Quận 5)
