Ở khu di tích nhà Bác Hồ thuộc xã Kim Liên huyện Nam Đàn tỉnh Nghệ An có một mảnh vườn trồng khoai lang. Khách đến thăm vào mùa xuân thì còn thấy màu xanh của lá. Còn vào mùa khoai thu hoạch, chỉ thấy những dây lá úa vàng hoặc đất trống nham nhở. Hỏi tại sao không trồng hoa, cô hướng dẫn bèn kể: Năm 1957 Bác Hồ về thăm quê hương. Nhìn ngôi nhà, đồ đạc trong nhà, cây mít… Bác đều nhận ra kỷ vật cũ và rất xúc động. Khi nhìn mảnh vườn còn để trống, Bác hỏi, ở đây trồng gì, người cán bộ địa phương lúc đó nhanh nhẩu đáp: Thưa Bác, chúng cháu định trồng hoa. Bác hỏi: Trồng hoa gì? Đáp: Dạ, hoa hồng hoặc hoa huệ. Bác bảo: Trồng hoa là đúng, nhưng theo bác thì nên trồng hoa khoai lang. Và từ đó đến nay - đúng 50 năm - mảnh vườn trước nhà Bác chỉ trồng độc một thứ: khoai lang!
Năm 1957, miền Bắc vừa hòa bình được 2 năm. Giặc ngoại xâm đã hết nhưng “giặc” đói, “giặc” dốt thì vẫn còn đó. Việc lo cho dân cơm no áo ấm và xóa mù chữ là nhiệm vụ số 1 của Đảng, Nhà nước và chính quyền các cấp lúc ấy. Ai cũng biết khoai lang không phải để lấy hoa mà là lấy củ – một loại cây lương thực ngắn ngày, dễ trồng, mau thu hoạch. Bác nói trồng hoa khoai lang là cách nói vui nhưng là nhằm thực hiện một chủ trương lớn lúc bấy giờ: Giải quyết nhu cầu ăn no cho dân quan trọng hơn, đáng ưu tiên hơn nhu cầu làm đẹp.
Đó là chuyện thời sự của 50 năm trước. Nhưng ngày nay – nửa thế kỷ đã qua – đất nước đã có bước phát triển về kinh tế vượt bậc. Riêng về lương thực, Việt Nam đã là nước xuất khẩu lớn thứ 2 thế giới. Đa số người dân VN bây giờ không chỉ ăn no mặc ấm mà đang phấn đấu ăn ngon mặc đẹp. Khoai lang, bắp (ngô) chỉ thỉnh thoảng làm món… ăn chơi, chủ yếu là để làm thức ăn gia súc.
Mỗi năm, các địa phương đã chuyển hàng ngàn hécta đất trồng lúa, màu hiệu quả kinh tế thấp sang trồng các loại hoa và cây ăn quả khác có hiệu quả kinh tế cao hơn. Do vậy, nếu mảnh vườn trước nhà Bác là của nông dân thì chắc chắn người ta sẽ lựa chọn trồng hoa… hồng, hoa huệ thay vì trồng khoai lang vì giá trị kinh tế của các loại hoa ấy, giá bán ở TP Vinh bây giờ, chắc chắn cao gấp nhiều lần khoai lang.
Mảnh vườn của nhà Bác trồng cây gì là chuyện nhỏ vì chẳng ai tính hiệu quả kinh tế trên mảnh đất con con ấy. Và trồng cây gì trên đó chắc chắn cũng không ảnh hưởng đến giá trị bảo tồn của khu di tích lịch sử quý giá này. Thế nhưng điều cần bàn tới là học tập và làm theo lời dạy của Bác như thế nào cho đúng. Một chủ trương về cơ cấu cây trồng của 50 năm trước không còn đúng với hiện nay nữa. Do vậy, nếu Bác còn sống, chắc chắn Người cũng sẽ phê bình chúng ta – những người trông coi và canh tác trên mảnh vườn nhà Bác, tại sao trồng hoa khoai lang, vừa không đẹp, vừa không hiệu quả kinh tế?
Học tập và làm theo lời dạy của Người chính là học tập tư duy thực tế, không được giáo điều, cứng nhắc.
Nguyễn Đức
