Nhiều ngân hàng lãi đậm

Đẩy mạnh thu “ngoài lãi”

Báo cáo tài chính của các NHTM cho thấy, có 23/27 NHTM tăng trưởng lợi nhuận. Trong đó, 8 NHTM báo lãi trước thuế hơn 10.000 tỷ đồng và nếu tính cả Agribank (chưa niêm yết) là ngân hàng thứ 9. Hàng đầu vẫn là các NHTM “Big 4”: Vietcombank đạt quán quân với lãi trước thuế gần 21.900 tỷ đồng, tăng khoảng 5% so với cùng kỳ năm trước.

Tiếp đến là VietinBank với 18.920 tỷ đồng, tăng 46%; BIDV đạt 16.038 tỷ đồng, tăng 37%; Agribank đạt 13.000 tỷ đồng. Các NHTM tư nhân như MBBank, Techcombank, VPBank, ACB, HDBank có mức lợi nhuận hơn 10.000-15.900 tỷ đồng, trong đó 2 NHTM có lợi nhuận vượt cả Agribank là MBBank với gần 15.900 tỷ đồng, Techcombank với 15.135 tỷ đồng.

Nhóm NHTM quy mô nhỏ hơn cũng có mức tăng trưởng lợi nhuận ấn tượng 30%-80% so với cùng kỳ như SHB, Sacombank, Seabank, KienlongBank, PGBank... Thậm chí, một số NHTM có tăng trưởng đột biến như NCB, tăng 6.347% với mức lãi 463 tỷ đồng, chủ yếu đến từ thu nhập lãi, nhờ việc tái cơ cấu và đẩy mạnh cho vay mới theo đúng lộ trình; ABB tăng 187% so với cùng kỳ với lãi trước thuế 1.672 tỷ đồng.

Bức tranh lợi nhuận ngân hàng nửa đầu năm nay cho thấy, bên cạnh thu nhập chủ yếu từ tín dụng, thu ngoài lãi là một trong những điểm sáng nhất của ngành ngân hàng. Thậm chí, không ít NHTM ghi nhận doanh thu giảm từ hoạt động cho vay, nhưng lại lãi lớn từ kinh doanh ngoài lãi.

Đơn cử, Vietcombank là ngân hàng ghi nhận động lực tăng trưởng lợi nhuận đến từ mảng thu nhập ngoài lãi. Trừ lãi thuần từ dịch vụ giảm hơn 43%, các hoạt động còn lại của Vietcombank đều ghi nhận tăng trưởng lợi nhuận trên 50%, đặc biệt hoạt động kinh doanh khác còn tăng gấp 3,4 lần so với cùng kỳ năm trước, mang về hơn 1.800 tỷ đồng.

ACB cũng có tổng thu nhập hoạt động 6 tháng đầu năm tăng không đáng kể so với cùng kỳ năm trước, thậm chí thu nhập lãi thuần còn giảm 5,7%, song thu nhập ngoài lãi tăng gần 40%, nhờ đóng góp lớn từ mảng kinh doanh ngoại hối, kinh doanh chứng khoán, thu hồi nợ xử lý rủi ro. Tại LPBank, thu nhập lãi thuần giảm 1,3%, thu nhập ngoài lãi tăng 17,3%. SHB thu nhập lãi thuần tăng 53%, còn thu nhập ngoài lãi tăng tới 163%.

Là ngân hàng lần đầu có lợi nhuận bán niên vượt 10.000 tỷ đồng, cũng là mức cao nhất từ trước đến nay, ngoài thu nhập lãi thuần tăng 15,8%, HDBank ghi nhận mức tăng trưởng đột phá trong thu nhập ngoài lãi khi các hoạt động thanh toán, ngân hàng số và kinh doanh ngoại tệ tăng tới 210% so với cùng kỳ năm trước.

Ngân hàng tăng trưởng ấn tượng như ABBank cũng nhờ sự cải thiện lãi từ hoạt động dịch vụ đạt 431 tỷ đồng, gấp 5 lần so với quý trước, lãi thuần từ hoạt động khác tăng đến 894,5 tỷ đồng, gấp 13 lần cùng kỳ…

Do “giảm bộ đệm”?

Có thể thấy, yếu tố tích cực đóng góp vào lợi nhuận đầu tiên là nhiều NHTM xử lý và thu hồi được lượng lớn nợ xấu dẫn đến khoản hoàn nhập dự phòng tăng vọt, giúp lợi nhuận tăng mạnh. Chẳng hạn như Agribank, thu hồi nợ đã xử lý bằng dự phòng gần 6.000 tỷ đồng, tăng hơn 91%.

Tại Techcombank, hơn 66% lợi nhuận đến từ các khoản nợ đã xử lý rủi ro. Đối với LPBank, thu từ các khoản nợ đã được xử lý rủi ro tăng gấp 2,3 lần so với cùng kỳ năm 2024, giúp lãi thuần từ hoạt động khác của ngân hàng tăng 2,2 lần. Hay KienlongBank, lãi thuần từ hoạt động kinh doanh khác tăng gấp 3 lần so với cùng kỳ năm trước, riêng thu nợ khó đòi đã xử lý bằng dự phòng rủi ro tăng 2,8 lần.

Tuy nhiên báo cáo tài chính của các ngân hàng cũng chỉ ra rằng, để giữ mức tăng trưởng lợi nhuận cao trong nửa đầu năm nay, nhiều NHTM đã phải chấp nhận giảm “bộ đệm” dự phòng rủi ro. Dẫn đầu về tỷ lệ bao phủ nợ xấu là nhóm NHTM “Big 4” nhưng chỉ có Agribank tăng tỷ lệ bao phủ nợ xấu trong nửa đầu năm nay lên 148,6%, tăng 16,8% so với đầu năm.

Vietcombank, dù đang có tỷ lệ bao phủ nợ xấu cao nhất hệ thống ở mức 213,8%, nhưng cũng đã giảm so với mức 223,3% vào cuối năm 2024; VietinBank giảm từ 170,7% còn 134,8%; BIDV giảm từ 133,7% còn 88%.

Nhóm NHTM tư nhân cũng ghi nhận xu hướng giảm tương tự: MBBank tỷ lệ bao phủ nợ xấu tính đến cuối tháng 6-2025 còn 88,9% so với 92,3% cuối năm ngoái; HDBank còn 47,1% từ 68%; SHB còn 58% từ 64%; LPBank còn 75% từ 83,3%... Một số ngân hàng có tỷ lệ bao phủ nợ xấu rất thấp như VIB 37,16%, Eximbank 41%...

Việc các NHTM giảm “bộ đệm” dự phòng nhằm tăng lợi nhuận được các chuyên gia cho rằng, các khoản nợ giãn, hoãn trong giai đoạn Covid-19 đã được xử lý hết, nên các ngân hàng, nhất là nhóm “Big 4”, không cần phải duy trì tỷ lệ bao phủ nợ xấu quá cao.

Theo ông Đinh Quang Hinh, Trưởng Bộ phận Vĩ mô và chiến lược thị trường tại VNDIRECT, Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) đã được thông qua, việc luật hóa các điều khoản quan trọng trong Nghị quyết 42 của Quốc hội về thí điểm xử lý nợ xấu sẽ góp phần giúp các ngân hàng đẩy nhanh tốc độ thu hồi vốn. Do đó, dù bao phủ nợ xấu giảm song cũng không quá rủi ro cho ngân hàng. Việc luật hóa Nghị quyết 42 đang tạo ra bước ngoặt quan trọng trong việc xử lý tài sản bảo đảm. Điều này sẽ giúp nhiều ngân hàng tiếp tục tăng thu từ nợ khó đòi, nhất là những ngân hàng có tỷ trọng tín dụng tiêu dùng lớn.

Trong khi đó, TS Nguyễn Quốc Hùng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA), khuyến nghị, ngân hàng nên nâng cao năng lực dự phòng, bảo vệ tài sản, củng cố niềm tin thị trường. Trong bối cảnh hệ thống ngân hàng Việt Nam còn mỏng vốn, hệ số an toàn vốn (CAR) đang ở mức thấp trong khu vực, tín dụng tăng nhanh và nhất là NHNN sẽ tiến tới bỏ room tín dụng nên việc củng cố bộ đệm dự phòng lại càng cần thiết.