Vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm (VSATTP) ở nước ta ngày càng trở nên phức tạp và kém an toàn do việc quản lý chưa phân cấp rõ ràng, rạch ròi giữa các ngành. Đó là chưa kể việc xử lý cũng nửa vời, chưa đến nơi đến chốn.
Về mặt pháp lý, cứ cho là do ngành y tế quán xuyến toàn diện vấn đề VSATTP, nhưng thật ra cái gốc gây nhiễm bẩn lại thuộc những ngành khác quản lý, mà nguy hại hay không lại tùy thuộc chủ yếu vào nhận thức của cộng đồng, từ người sản xuất, kinh doanh đến người tiêu dùng! Vì thế, rất khó xác định ai phải chịu trách nhiệm khi có sự cố ngộ độc xảy ra.
Trên nguyên tắc, ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn có trách nhiệm quản lý toàn bộ những loại vật tư liên quan đến phục vụ sản xuất, nuôi trồng. Vì thế, nếu ngành này làm tốt công tác quản lý, không để nông dược ngoài danh mục, chất kháng sinh bị cấm, chất kích thích tăng trưởng nguy hại “lọt kẽ” trôi nổi trên thị trường; tổ chức tuyên truyền, hướng dẫn, giám sát chặt chẽ, sâu rộng việc sử dụng hợp lý nông dược, hóa chất cho nông dân thì sẽ bớt tình trạng ngộ độc thực phẩm do dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, hay kháng sinh, hóa chất…
Bên cạnh đó, ngành tài nguyên và môi trường cũng chưa làm tốt vai trò tham mưu về chuyên môn, chưa thực thi hết trách nhiệm quản lý, giám sát, tuyên truyền bảo vệ môi trường trong sản xuất, chế biến thực phẩm; chưa quan tâm đúng mức chất lượng môi trường sống, tính an toàn nguồn nước sinh hoạt của cộng đồng. Ở khâu cấp phép cho cơ sở sản xuất, chế biến, kinh doanh liên quan đến thực phẩm thì lại buông lỏng việc rà soát điều kiện sản xuất có đảm bảo VSATTP hay không. Vì sao để xảy ra tình trạng cấp phép tràn lan cho cả những cơ sở quá nhếch nhác bẩn thỉu?
Nếu như ngành y tế nắm vai trò chủ đạo, cùng phối hợp tốt với các ngành liên quan và các địa phương, kiên quyết xử lý nghiêm khắc những cá nhân, cơ sở vi phạm quy định VSATTP, có nguy cơ xảy ra gây ngộ độc, nhiễm khuẩn… thì cũng sẽ hạn chế đáng kể cho người dân.
Và nhìn xa hơn, nếu người dân có trình độ học vấn khá, nhận thức cao, và nếu thường xuyên được thông tin hướng dẫn phòng tránh trong vấn đề VSATTP thì họ sẽ có kiến thức để tự bảo vệ sức khỏe, tẩy chay những loại thực phẩm không an toàn...
Vấn đề VSATTP chỉ có thể làm tốt khi có đủ các khung pháp lý để xử lý những cá nhân, cơ sở vi phạm VSATTP một cách đồng bộ, kiên quyết.
KS Nguyễn Văn Thước
