Dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) về tiêu chuẩn đơn vị hành chính và Nghị quyết của UBTVQH về phân loại đô thị đã được UBTVQH thông qua về nguyên tắc tại phiên họp chiều 24-12.
Điều hành nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định khẳng định: “Việc ban hành 2 nghị quyết này là rất cần thiết, nhưng là để đáp ứng yêu cầu quản lý, phát triển kinh tế - xã hội chứ không phải ban hành để sắp xếp tiếp các ĐVHC". Theo Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, trong nhiều năm tới, Đảng và Nhà nước chưa có chủ trương sắp xếp tiếp các ĐVHC.
Trước đó, trình bày tóm tắt báo cáo thẩm tra đối với 2 dự thảo nghị quyết, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp (UBPLTP) Hoàng Thanh Tùng tán thành sự cần thiết ban hành các nghị quyết này để cụ thể hóa các chủ trương về tổ chức mô hình chính quyền địa phương 2 cấp và bảo đảm tính thống nhất, ổn định sau khi sắp xếp tổ chức bộ máy. Hồ sơ các dự án đã được chuẩn bị công phu, nghiêm túc và đủ điều kiện trình thông qua theo trình tự rút gọn.
Tuy nhiên, UBPLTP đề nghị không quy định cụ thể tiêu chuẩn của đặc khu trong nghị quyết mà thực hiện theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương. Đối với các đặc khu đã được công nhận loại đô thị, sẽ áp dụng tiêu chuẩn của đơn vị hành chính (ĐVHC) đô thị, nhưng phải bảo đảm phù hợp với điều kiện địa lý, tự nhiên, đặc điểm dân cư và yêu cầu quốc phòng, an ninh của riêng đặc khu đó.
Đối với ĐVHC ở hải đảo, cơ quan thẩm tra đề nghị cân nhắc tính hợp lý của tiêu chuẩn tỷ lệ dân số đô thị đối với phường ở hải đảo. “Việc chỉ quy định bằng 50% mức chung (tức là chỉ cần đạt 25% tỷ lệ dân số đô thị) cần được rà soát lại để bảo đảm tính khả thi và phù hợp thực tế”, ông Hoàng Thanh Tùng nhấn mạnh.
Đối với vùng đồng bằng sông Hồng, UBPLTP không đồng ý với việc giảm tiêu chuẩn diện tích tự nhiên của ĐVHC nông thôn ở vùng này từ 70% xuống còn 50% (từ 21km2 xuống 15km2), vì số lượng xã không đạt tiêu chuẩn hiện hành rất ít (chỉ khoảng 18,1%) và việc giảm tiêu chuẩn này có thể trở thành tiền đề để các địa phương đề nghị chia, tách ĐVHC sau này.
Đại diện cơ quan thẩm tra cũng yêu cầu thống nhất phương pháp tính giữa 2 nghị quyết (phân loại đô thị và tiêu chuẩn ĐVHC). Chủ nhiệm UBPLTP Hoàng Thanh Tùng chỉ rõ, có sự mâu thuẫn khi dự thảo nghị quyết về phân loại đô thị quy định đô thị loại I dựa trên nhóm 10 tỉnh đứng đầu, trong khi dự thảo nghị quyết về tiêu chuẩn ĐVHC lại quy định dựa trên mức 1,75 lần bình quân cả nước.
Về quy mô dân số, UBPLTP đề nghị giảm tiêu chuẩn dân số tối thiểu của đô thị loại III (hiện là 20.000 người) vì các thị trấn hiện nay (đô thị loại V) khi chuyển tiếp lên loại III chỉ yêu cầu 8.000 người theo quy định hiện hành.
Trong công tác quản lý và dữ liệu đô thị, UBPLTP lo ngại việc tính quy mô dân số dựa trên khách lưu trú, bệnh nhân, người vãng lai... (theo Phụ lục III) là không có cơ sở xác định chính xác, gây khó khăn cho việc thẩm định và kiểm tra. UBPLTP cũng đề nghị bổ sung trách nhiệm của UBND các cấp trong việc đầu tư khắc phục các tiêu chuẩn còn yếu hoặc chưa đạt để bảo đảm đô thị phát triển bền vững, không chỉ chạy theo danh hiệu phân loại. Cùng với đó, các chỉ tiêu về hạ tầng xã hội (như số giường bệnh trên dân số) phải cập nhật theo các nghị quyết mới nhất của Quốc hội để đảm bảo tính thời điểm và thực tế.
