Ngày 5-8, hội thảo “Tính dân tộc và tính hiện đại trong văn học – nghệ thuật (VH-NT) Việt Nam hiện nay” tại TP Hội An đã bế mạc.
Nhiều nhà nghiên cứu, phê bình đưa ra các cách tiếp cận như: Lấy “cổ truyền và đương truyền”, “xưa – nay” thay cho “truyền thống và hiện đại”, lấy “dân tộc và giao lưu” thay cho “dân tộc và hiện đại” như ý kiến của GS-TSKH Tô Ngọc Thanh.
Hay như GS Trần Đình Sử, xem tính dân tộc và tính hiện đại là 2 phạm trù có quan hệ biện chứng. Tính dân tộc là động lực bên trong của tính hiện đại; tính hiện đại là hệ giá trị, phương hướng nâng cao tính dân tộc. Tính hiện đại của một nền VH-NT phải là tính hiện đại của dân tộc; tính dân tộc phải là tính dân tộc hiện đại.
TS Nguyên An cho rằng, tính dân tộc và tính hiện đại tuy hai mà là một. Tính dân tộc qua các thời đại luôn được bổ sung nhân tố mới của chính dân tộc và của bên ngoài tạo thành tính dân tộc hiện đại của mỗi thời đại. Do vậy, tính dân tộc trong hiện hữu và phát triển của mình đã hàm chứa tính hiện đại...
Lễ rước nước trong Lễ hội bà Thu Bồn (Duy Xuyên, Quảng Nam), một nét văn hóa truyền thống được lưu giữ đến nay. Ảnh: NGUYÊN KHÔI
GS-TS Phùng Hữu Phú, Chủ tịch Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương, chủ trì hội thảo kết luận: Qua 2 ngày thảo luận, tiếp cận vấn đề tính dân tộc và tính hiện đại trong VH-NT Việt Nam từ nhiều góc độ, lĩnh vực tập trung 4 nhóm vấn đề lớn: Những cách tiếp cận và nhận thức mới về tính dân tộc và tính hiện đại, mối quan hệ giữa chúng, xét trên bình diện lý luận; Nhận thức về phương thức xử lý mối quan hệ giữa tính dân tộc và tính hiện đại trong sáng tác, trình diễn, quảng bá VH-NT trên các lĩnh vực, các loại hình cụ thể (sân khấu, điện ảnh, kiến trúc, âm nhạc, nghệ thuật tạo hình, thơ ca,…); Cách nhận thức, cách làm và kinh nghiệm của một số nước trong việc giải quyết mối quan hệ giữa tính dân tộc và tính hiện đại; Đề xuất một số kiến nghị, giải pháp nhằm kết hợp hài hòa, giải quyết hiệu quả mối quan hệ giữa tính dân tộc và tính hiện đại trong quá trình xây dựng nền VH-NT Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.
Tuy quan điểm, luận giải, cách tiếp cận,… khác nhau, nhưng phần lớn các ý kiến đều thống nhất không xem tính dân tộc và tính hiện đại là 2 phạm trù đối lập nhau, cái này cản trở, triệt tiêu cái kia mà hỗ trợ bổ sung cho nhau tạo thành chất lượng phát triển VH-NT. Không tuyệt đối hóa cái này là nội dung, cái kia là hình thức mà cả 2 đều chứa đựng tư tưởng, lý tưởng thẩm mỹ, cảm xúc thẩm mỹ, nội dung phản ánh và phương thức biểu đạt.
VH-NT Việt Nam trước hết và trên hết là nền VH-NT phục vụ Tổ quốc, phụng sự nhân dân; sáng tạo, trình diễn, quảng bá văn học, nghệ thuật là vì lợi ích của quốc gia, dân tộc vì mục tiêu xây dựng con người Việt Nam; do đó, nhận thức và giải quyết tính dân tộc, tính hiện đại đều phải xuất phát từ mục tiêu tối thượng này.
NGUYÊN KHÔI
- Thông tin liên quan:
