Đó là câu chuyện hết sức thú vị và xúc động về quan hệ Việt Nam và Nga trong thời gian gần đây mà Đại sứ Việt Nam tại Nga, Tiến sĩ Nguyễn Thanh Sơn, đã kể trong buổi gặp gỡ lãnh đạo Ban Tuyên giáo Thành ủy TPHCM và các cơ quan báo chí TPHCM vào tháng 6-2017 trong chuyến công tác tại Nga.
Bất cứ ai từng học tập và làm việc ở Liên Xô ngày trước và Nga hiện nay đều ghi nhớ câu ngạn ngữ Nga thể hiện đúng tính cách của người Nga là đôn hậu, bao dung và chung thủy: “Một người bạn cũ tốt hơn hai người bạn mới”.
Qua bao nhiêu thăng trầm của lịch sử, người bạn Nga đã đối xử với người bạn cũ Việt Nam đúng như câu ngạn ngữ ấy. Quan hệ hai nước theo văn bản ngoại giao thường được ghi là quan hệ hữu nghị, nhưng nhiều người Việt lẫn người Nga đều có chung nhận định phải gọi là “tình bạn” mới thể hiện đúng tính chất mối bang giao này. Dù hữu nghị - một từ Hán Việt và tình bạn - một từ thuần Việt có nghĩa như nhau, nhưng về mức độ tình cảm có khác nhau.
Vào đầu tháng 11-2017, giữa lúc Việt Nam đang bộn bề khắc phục hậu quả cơn bão số 12 đồng thời chuẩn bị đón tiếp các nhà lãnh đạo của 21 nền kinh tế thành viên Diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC), người bạn Nga là quốc gia đầu tiên gửi chuyến hàng cứu trợ khẩn cấp gồm 40 tấn hàng hóa và 5 triệu USD cho Việt Nam và chuyến hàng ấy bay thẳng tới Cam Ranh thuộc tỉnh Khánh Hòa, nơi chịu thiệt hại nặng nề nhất.
Tại buổi họp báo chiều 13-5-2015, trả lời câu hỏi về những thay đổi trong quan hệ Nga - Trung Quốc và vị thế của Việt Nam trong sự thay đổi này, Đại sứ Liên bang Nga tại Việt Nam Konstantin Vasilievich Vnukov khẳng định ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương, Nga chỉ có duy nhất một đối tác chiến lược toàn diện là Việt Nam.
Đại sứ Nga nhấn mạnh: “Tôi có thể nói quan hệ của chúng ta là cấp độ cao nhất. Một trong những nhiệm vụ chính của chúng ta là mở rộng nền tảng cho quan hệ đối tác này như: thương mại, đầu tư, hợp tác, liên doanh…”.
Theo ông Vnukov, trong lễ kỷ niệm 70 năm Chiến thắng phát xít có sự tham dự của hơn 40 đại biểu các nguyên thủ quốc gia, đại diện tổ chức quốc tế, lịch làm việc của Tổng thống Vladimir Putin trong hai ngày 9 và 10-5-2015, rất căng thẳng. Tổng thống chỉ tổ chức gặp riêng với nguyên thủ quốc gia trong thời điểm đó nếu cuộc gặp rất quan trọng. Trong số ít các cuộc gặp đó có cuộc hội đàm quan trọng với Chủ tịch nước Trương Tấn Sang. Hai bên thống nhất không nên bỏ phí thời gian, cần phải tiếp tục củng cố và phát triển mối quan hệ hợp tác không chỉ trong lĩnh vực truyền thống như năng lượng, dầu khí, nguyên tử, kỹ thuật quân sự mà còn ở những lĩnh vực có tiềm năng mới như viễn thông, chế tạo máy...
Theo Đại sứ Nga, khi gặp các nguyên thủ các quốc gia trong Liên minh kinh tế Á - Âu (EAEU) như Kazakhstan, Belarus, Armenia và Kyrgyzstan, Tổng thống Nga V.Putin đều nói nên sớm ký Thỏa thuận khu vực tự do thương mại (FTA) với Việt Nam. Và trên thực tế, FTA giữa Việt Nam và EAEU đã ký ngay trong tháng 5-2015 và Việt Nam là đối tác đầu tiên ký kết FTA với liên minh này.
Những ưu đãi chỉ dành cho Việt Nam
Ngoài những điều kiện thuận lợi do FTA với EAEU đem lại, Đại sứ Việt Nam tại Nga Nguyễn Thanh Sơn cho biết, Chính phủ Nga đang dành cho các doanh nghiệp Việt Nam những ưu đãi đáng kể.
Thứ nhất, chính quyền các cấp, các địa phương luôn có những quan tâm đặc biệt dành cho các doanh nghiệp Việt Nam, tích cực hỗ trợ, phối hợp kịp thời và hiệu quả với các cơ quan chức năng để cung cấp thông tin pháp lý, chính sách đầu tư sở tại; những biện pháp hỗ trợ về vận tải, hải quan, đơn giản hóa thủ tục hành chính… cho các đầu tư và dự án của ta tại Nga.
Cụ thể là: tạo điều kiện thuận lợi để Trung tâm Đa chức năng Hà Nội - Mátxcơva đi vào hoạt động ổn định và hiệu quả; giúp doanh nghiệp Việt Nam đưa khu công nghiệp nhẹ tại tỉnh Mátxcơva bước đầu đi vào hoạt động theo hướng chính quy, an ninh, hiệu quả.
Thứ hai, các doanh nghiệp Việt Nam được hưởng chính sách hỗ trợ của Nhà nước Nga đối với các dự án đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp, sản xuất hàng tiêu dùng. Trong tiếp xúc với lãnh đạo các địa phương như Cộng hòa Bashkortostan, vùng Primosky, Nga cam kết sẽ dành cho doanh nghiệp của Việt Nam khi đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp và công nghiệp nhẹ những ưu đãi đặc biệt như: cho thuê đất với giá rất rẻ và không thông qua đấu thầu; trợ giúp xây dựng cơ sở hạ tầng về giao thông, điện, nước, khí đốt… Theo đại sứ Nguyễn Thanh Sơn, từ năm 2016, Nga đã dành cho sinh viên Việt Nam hơn 900 suất học bổng toàn phần (cả chi phí ăn ở).
Trao đổi với chúng tôi, Tổng giám đốc TH True Milk Russia Ngô Thanh Hoàn thông tin thêm về những ưu đãi Chính phủ Nga dành cho TH True Milk: Phía Nga đã hỗ trợ Tập đoàn TH True Milk triển khai đúng tiến độ dự án xây dựng tổ hợp chăn nuôi và chế biến sữa tại tỉnh Mátxcơva và Kaluga (cấp đất không thông qua đấu thầu, giao đất đúng thời hạn, cho vay vốn với lãi suất ưu đãi, xây dựng trang trại và hoàn thiện các thủ tục pháp lý, cấp thêm hạn ngạch lao động cho người Việt Nam…), dự án của Tập đoàn TH True Milk được hưởng chính sách hỗ trợ 30% chi phí đầu tư.
Trong lần diện kiến Tổng thống Nga V.Putin vào tháng 9-2017 tại diễn đàn Kinh tế Phương Đông, Chủ tịch Tập đoàn TH True Milk Thái Hương chia sẻ rằng tập đoàn đầu tư vào Nga là muốn tri ân đất nước và nhân dân Nga nhân hậu. Trước đó, đầu năm 2015, bà Thái Hương đã gửi cho Tổng thống Nga V.Putin một bức thư. Sau khi nhắc lại lòng biết ơn đối với sự hỗ trợ to lớn mà Liên Xô đã dành cho Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ và thống nhất đất nước, bà đã viết về nguyện vọng hỗ trợ nước Nga đang phải đối mặt với lệnh trừng phạt của phương Tây bằng việc phát triển chăn nuôi bò sữa. Tổng thống Nga có phản ứng tích cực trước đề nghị này và đưa ra các chỉ thị phù hợp cho Bộ Nông nghiệp. Tháng 5 năm đó, hợp đồng đầu tư được ký kết tại Mátxcơva với sự có mặt của người đứng đầu cả hai quốc gia. Ngoài tỉnh Mátxcơva, Tập đoàn TH True Milk đang tiến hành xây dựng trang trại bò sữa tại tỉnh Kaluga; xem xét đầu tư vào tỉnh Tyumen, Cộng hòa Bashkortostan và chuẩn bị triển khai dự án bò sữa tại vùng Viễn Đông.
Năm 2013, trước thềm chuyến thăm Việt Nam, Tổng thống Nga đã gửi một bài viết đăng trên các báo Việt Nam mà theo ông là nhằm giao tiếp trực tiếp với nhân dân Việt Nam. Bài viết có đoạn: “Tình hữu nghị giữa Nga và Việt Nam đã vững vàng vượt qua những thử thách của nhiều sự kiện bi thương của thế kỷ 20 cũng như những biến đổi kỳ vĩ trên thế giới và ở hai đất nước chúng ta. Tuy nhiên, có một điều còn mãi không bao giờ thay đổi, đó là quan hệ tôn trọng lẫn nhau, truyền thống tin cậy và giúp đỡ lẫn nhau, biết trân trọng sự giúp đỡ vô tư không hề vụ lợi của những đối tác không khi nào phản bội nhau”.
