Sản lượng sản xuất của Trung Quốc chậm lại trong những tháng gần đây, đầu tư và xuất khẩu giảm, khó khăn tiền mặt,… tất cả những vấn đề này đang đe dọa mục tiêu tăng trưởng 7,5% GDP của Trung Quốc trong năm 2013. Theo Guardian, trong tháng 6, chỉ số tổng hợp về tình hình sản xuất (PMI), một thước đo quan trọng của hoạt động sản xuất, giảm xuống còn 50,1 so với 50,8 trong tháng 5. Lần gần đây nhất, PMI của Trung Quốc giảm xuống dưới 50 là vào tháng 9-2012. Nhiều nhà kinh tế cho rằng giảm PMI sẽ làm tăng khả năng kéo giảm GDP xuống dưới 7% trong quý 3 hoặc 4-2013. Sản xuất và xuất khẩu từ lâu đã là trụ cột chính của nền kinh tế của Trung Quốc. Các con số ảm đạm trong 2 lĩnh vực này cho thấy tình trạng trì trệ của nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới.

Đây là lần đầu tiên kể từ cuộc khủng hoảng tài chính châu Á vào năm 1998, Trung Quốc có nguy cơ không đạt mục tiêu tăng trưởng hàng năm. GDP của Trung Quốc tăng 7,7% trong quý 1- 2013, giảm so với mức 7,9% trong quý 4-2012 và thấp hơn nhiều so với tốc độ tăng trưởng trung bình 10,5% trong thập niên qua. Ngân hàng Thế giới cũng đã cắt giảm dự báo tăng trưởng GDP của Trung Quốc từ mức 8,4% xuống còn 7,7% trong năm 2013.

Tốc độ GDP của Trung Quốc giảm là do khách quan hay do nước này chủ động giảm nhiệt để tập trung vào chất lượng tăng trưởng? Có thể là cả hai! Ở yếu tố khách quan, nhu cầu cho các sản phẩm của Trung Quốc vẫn còn yếu ở châu Âu và Mỹ, 2 thị trường xuất khẩu chính của Trung Quốc khiến sản lượng xuất khẩu của nước này sụt giảm. Mặt khác, sau thời gian tăng trưởng nóng GDP, lãnh đạo Trung Quốc đang chứng kiến nhiều hậu quả về môi trường và xã hội nên muốn nhân cơ hội này tập trung vào phát triển bền vững. Theo tuyên bố của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vào cuối tuần qua, các quan chức địa phương sẽ không còn được đánh giá năng lực đơn giản chỉ thông qua tăng trưởng GDP. Ông Tập Cận Bình cho biết  không giống như những người tiền nhiệm, ông sẽ kiềm chế việc triển khai gói kích thích khi tăng trưởng GDP chựng lại.

Nằm trong chính sách này, Ngân hàng Trung ương Trung Quốc đã chủ động giảm tăng trưởng tín dụng tràn lan từ tháng 6 bằng cách từ chối bơm tiền vào hệ thống tài chính của nước này, đẩy lãi suất cho vay liên ngân hàng tăng vọt lên mức 2 con số cách đây 2 tuần. Nhiều hãng tin nước ngoài không ngần ngại cho rằng Trung Quốc đang rơi vào cuộc khủng hoảng tiền mặt. Bloomberg gọi đây là cuộc “khủng hoảng tiền mặt tồi tệ nhất trong một thập niên”. Các nhà phân tích cho rằng, Bắc Kinh sẵn sàng hy sinh tăng trưởng vì một hệ thống tài chính ổn định hơn. Ngân hàng Trung ương Trung Quốc đảm bảo hỗ trợ thanh khoản cho các ngân hàng thành viên cốt yếu là để các ngân hàng này giảm đà tăng trưởng tín dụng.

Tờ Financial Times trong bài viết đăng ngày 1-7 cho rằng nỗ lực tập trung vào việc củng cố nền tảng kinh tế của Trung Quốc đáng được hoan nghênh, nhưng mức độ suy thoái hiện nay cũng có thể là thử thách với lãnh đạo Trung Quốc.  Đinh Thâu Áng, nhà kinh tế tại tập đoàn Citi, nói: “Chính phủ có thể phải chịu áp lực để hành động nếu GDP quý 2-2013 giảm xuống còn khoảng 7% với các tác động nghiêm trọng hơn về doanh thu tài chính, nợ xấu và thị trường việc làm”. Theo các chuyên gia kinh tế Trung Quốc, chính sách thắt chặt tiền tệ sẽ làm tăng thêm nguy cơ sụt giảm tăng trưởng và đó là mối quan tâm hàng đầu trên thị trường vào lúc này.

THỤY VŨ