Chủ trương trả lương qua thẻ tín dụng ATM từ ngày 1-1-2008 là một bước quan trọng trong lộ trình giảm bớt việc sử dụng tiền mặt và bước đầu đã phát huy hiệu quả. Tuy nhiên, thông thường vào những tháng cuối năm, người lao động thường được nhận nhiều khoản lương, thưởng và không phải không có cơ sở khi có ý kiến lo ngại về tình trạng ách tắc tại các máy ATM như đã từng xảy ra tại KCX Tân Thuận (TPHCM). Bên lề cuộc họp Quốc hội, ông Vũ Viết Ngoạn (ảnh), Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội đã trao đổi với báo chí xung quanh vấn đề này.

- PV: Liệu hệ thống ngân hàng có đảm bảo cho việc trả lương – nhận lương được thông suốt, thuận lợi không, thưa ông?

Ông VŨ VIẾT NGOẠN: Theo tôi, việc mở tài khoản và thanh toán, trả lương cho cán bộ viên chức và người lao động nói chung qua tài khoản là hết sức đơn giản. Câu hỏi đặt ra là khi có tài khoản rồi thì các dịch vụ của ngân hàng có đáp ứng được tốt mọi yêu cầu hay không? Thẳng thắn mà nói thì số lượng dịch vụ ngân hàng của ta hiện vẫn còn hạn chế, không phải ngân hàng nào cũng có dịch vụ đó.

Mà muốn làm được thì không phải chỉ có ngân hàng mà bản thân hệ thống viễn thông cũng phải nâng cấp nhiều. Rồi các nhà cung cấp điện, nước, các nhà hàng, siêu thị… cũng phải chấp nhận thanh toán thẻ. Tuy nhiên, ta chấp nhận những bất tiện ban đầu đó để được nhiều cái lớn hơn, trong đó có việc tạo thuận lợi cho công tác phòng chống tham nhũng. Tài khoản của anh sẽ thể hiện rõ thu nhập. Khi đã có tài khoản rồi, thanh toán bằng tiền mặt sẽ giảm. Sử dụng tiền mặt là yếu tố tạo điều kiện cho tham nhũng, trốn thuế. Một ca sĩ khi tất cả các khoản thu nhập đều phải trả qua tài khoản, ta xác định ngay thu nhập của họ một tháng là bao nhiêu…

- Ví dụ, nếu đưa hối lộ thì không ai chuyển khoản cả…

Đúng thế. Cho nên một yêu cầu đặt ra là Nhà nước, Chính phủ và các cơ quan quản lý phải tạo điều kiện đưa việc thanh toán bắt buộc qua tài khoản.

- Nhưng việc liệu xây dựng hàng loạt cơ sở hạ tầng phục vụ thanh toán qua thẻ có thể dẫn đến lãng phí như ngành BC-VT từng xây dựng rất nhiều trạm điện thoại thẻ đến bây giờ gần như bỏ?

Tôi cho rằng mỗi một doanh nghiệp (DN) khi triển khai dự án của mình đều phải tính đến mức độ khả thi, tính hiện thực của nó. Với ngành ngân hàng, việc triển khai hệ thống thẻ ATM vừa qua đã rất thành công. Như Vietcombank (VCB), triển khai từ năm 2003 đến nay đã lên tới 2 triệu tài khoản. Thị trường thẻ ở VN được coi là rất hứa hẹn.

- Việc doanh nghiệp, đơn vị trả lương cho người lao động vào một tài khoản bắt buộc thuộc một ngân hàng nào đó có vi phạm quyền tự do sở hữu không?

Nếu như người lao động không thích dịch vụ của ngân hàng mà chủ sử dụng lao động dùng để trả lương thì có thể mở tài khoản ở ngân hàng khác. Sau khi người sử dụng lao động trả tiền vào tài khoản bắt buộc, anh có thể chuyển số tiền đó qua tài khoản mà anh thích hoặc tin tưởng. Lúc đó, tài khoản được mở bắt buộc kia chỉ đóng vai trò trung gian.

- Như thế người lao động lại mất thêm 1 khoản phí dịch vụ để chuyển tiền qua, chuyển lại, chưa kể mất công?

Đó là câu chuyện người lao động với người sử dụng lao động tự thương lượng với nhau.

- Vào dịp áp tết, khi các khoản lương, thưởng tăng, tình trạng ùn tắc, chờ đợi kéo dài tại các ATM đã từng xảy ra, nay số lượng người dùng thẻ còn tăng mạnh nữa, tình trạng này sẽ giải quyết như thế nào?

Đây đúng là một việc cần quan tâm. Trước đây ở KCX Tân Thuận (TPHCM) đã xảy ra tình trạng công nhân đổ đến rút tiền vào cùng một thời điểm nên phải chờ đợi khá lâu. VCB đã khắc phục bằng cách lắp đặt thêm hàng loạt ATM. Đây không phải vấn đề quá nan giải, DN có thể quy định ngày trả lương cho các bộ phận lệch nhau.

- Việc xây dựng hệ thống liên ngân hàng dường như vẫn có những rào cản, khiến cho việc sử dụng thẻ ATM không mấy thuận tiện?

Việc kết nối các ngân hàng trong thanh toán không chỉ bao gồm hệ thống thanh toán ATM mà cả các hệ thống khác, thực sự là cần thiết và là nguyện vọng chính đáng của mọi người sử dụng. Bản thân các ngân hàng cũng thấy sự cần thiết đó. Nhưng chúng ta cũng không nên nhìn nhận quá cực đoan, bởi điều đó còn tùy thuộc vào cơ sở hạ tầng, khả năng của mỗi ngân hàng, bản thân họ phải liên kết được với toàn hệ thống của chính ngân hàng mình trước đã.

Phương Anh ghi