Đưa sàng lọc sớm vào Luật Phòng bệnh: Giảm gánh nặng bệnh không lây nhiễm

400.000 ca tử vong mỗi năm

Thống kê của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), mỗi năm, các bệnh không lây nhiễm như tim mạch, ung thư, đái tháo đường và bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính gây ra khoảng 74% tổng số ca tử vong toàn cầu; tại Việt Nam, số ca tử vong chiếm khoảng 77%, tương đương gần 400.000 trường hợp.

Theo PGS-TS Vũ Văn Giáp, Phó Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai, bệnh không lây nhiễm đang là gánh nặng rất lớn cho các nước đã và đang phát triển, trong đó có Việt Nam. Phần lớn những bệnh này phát sinh từ các yếu tố nguy cơ đã tiếp xúc từ nhiều năm trước như: hút thuốc lá, ô nhiễm không khí hoặc quá trình lão hóa... và thường phát hiện ở giai đoạn muộn, khi bệnh đã biến chứng nặng. Thực tế cho thấy các hoạt động phòng ngừa chưa được đầu tư đúng mức. Do đó, việc triển khai Luật Phòng bệnh sẽ giúp giảm áp lực cho hệ thống y tế tuyến trên, đồng thời tạo ra nền tảng y tế công cộng vững mạnh.

Còn theo PGS-TS-BS Đỗ Văn Dũng, nguyên Trưởng khoa Y tế công cộng, Trường Đại học Y Dược TPHCM, thực tế hoạt động sàng lọc bệnh đang thiếu cơ sở pháp lý, chưa có hướng dẫn cụ thể tại tuyến y tế cơ sở - nơi gần dân nhất. Sàng lọc định kỳ không chỉ giúp người bệnh phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm mà còn tiết kiệm đáng kể ngân sách y tế. Đây là khoản đầu tư thông minh vì mỗi đồng chi cho sàng lọc sẽ tiết kiệm nhiều đồng cho điều trị về sau.

Phát huy vai trò tiên phong của y tế cơ sở

Theo TS Lê Thái Hà, Phó Cục trưởng Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế), dự án Luật Phòng bệnh hoàn toàn phù hợp hướng dẫn của Tổ chức Y tế thế giới, hướng đến việc phát hiện sớm, dự phòng chủ động và can thiệp sớm.

Quan điểm này đang được Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế) cụ thể hóa trong các chương trình hành động, dự thảo Luật Phòng bệnh, chương trình mục tiêu dân số quốc gia… Trong đó xác định các nhóm bệnh trọng điểm cần ưu tiên kiểm soát gồm bệnh phổi mạn tính, tim mạch, đái tháo đường, ung thư, đột quỵ và bệnh thận mạn. “Bộ Y tế đang xây dựng hướng dẫn chuyên môn để chuẩn hóa việc sàng lọc, chẩn đoán, quản lý bệnh tại cộng đồng, đồng thời phối hợp với các bệnh viện tuyến trung ương để chuyển giao kỹ thuật cho y tế cơ sở. Mục tiêu đến năm 2035 là 100% cơ sở y tế có năng lực sàng lọc và quản lý các bệnh không lây nhiễm phổ biến. Khi đó, mỗi trạm y tế xã, phường có thể theo dõi sức khỏe người dân lâu dài, phát hiện sớm người có yếu tố nguy cơ và chuyển tuyến kịp thời, góp phần giảm gánh nặng cho tuyến trên”, TS Lê Thái Hà thông tin.

Báo cáo thẩm tra dự án Luật Phòng bệnh tại Nghị trường Quốc hội sáng 23-10, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh đề nghị nghiên cứu bổ sung quy định liên quan sức khỏe tâm thần, phòng, chống rối loạn tâm thần đối với học sinh, sinh viên và người bị sang chấn tâm lý sau thiên tai, thảm họa. Về chính sách dinh dưỡng cho phụ nữ mang thai và trẻ em bị suy dinh dưỡng cấp tính và thấp còi, đa số ý kiến cho rằng, cần quy định áp dụng cho tất cả phụ nữ mang thai có nhu cầu bổ sung vi chất dinh dưỡng và trẻ em bị suy dinh dưỡng cấp tính và thấp còi, không phân biệt khu vực, vùng miền để bảo đảm chính sách nâng mức sinh, nâng cao chất lượng dân số và tính công bằng.

Thảo luận tại tổ, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cho biết, sau đại dịch Covid-19 mới thấy nhiều lỗ hổng trong phòng bệnh, do đó Bộ Y tế quyết tâm thực hiện xây dựng Luật Phòng bệnh để khi có những tình huống tương tự thì không có những vướng mắc khi thực hiện. Bộ Y tế sẽ tiếp thu các ý kiến, quan điểm của các đại biểu Quốc hội để làm rõ hơn các nội dung về phòng bệnh, về bệnh không lây nhiễm, để khi áp dụng trong thực tế sẽ rõ ràng hơn. Bộ trưởng cho biết, hiện nay chúng ta đã có chương trình quốc gia về dinh dưỡng, đã triển khai thực hiện, nhưng nguồn lực chưa nhiều, nên hiệu quả và tác động còn hạn chế. Trong dự thảo Luật Phòng bệnh, ngành y tế mong muốn các chính sách ban hành ra phải đảm bảo nguồn lực để triển khai thực hiện.