Sáng nay, 20-9, tại Hà Nội, đã diễn ra cuộc gặp mặt báo chí giới thiệu hội thảo khoa học quốc gia “Thời đại Hùng Vương trong tiến trình lịch sử Việt Nam”. Hội thảo này dựa trên thành quả của chương trình nghiên cứu khoa học quốc gia và hội thảo quốc gia “Hùng Vương dựng nước” cuối những năm 60, đầu những năm 70 của thế kỷ XX; theo sáng kiến của Trung tâm Nghiên cứu và phát triển văn hóa Hùng Vương, Liên hiệp các hội Khoa học và kỹ thuật Việt Nam, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam và Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam đồng tổ chức.

Cuộc hội thảo nhằm đánh giá những thành tựu nghiên cứu mới trong một nửa thế kỷ qua về thời đại dựng nước đầu tiên của dân tộc Việt Nam, đồng thời rút kinh nghiệm và hướng tới các chương trình khoa học trong những thập kỷ tiếp theo của thế kỷ XXI. Bằng phương thức vừa trực tiếp đặt bài, vừa kêu gọi các nhà khoa học và quản lý di sản viết bài tham dự hội thảo, chỉ trong một thời gian ngắn, Ban Tổ chức đã nhận được 69 báo cáo khoa học của 77 tác giả ở 12 tỉnh, thành phố khắp cả ba miền đất nước.

Bên cạnh các chuyên gia về Khảo cổ học và lịch sử Việt Nam Cổ trung đại là lực lượng tham gia chủ yếu, trong đó một số tác giả đã tham gia và có đóng góp vào thành công của chương trình hội thảo về “Hùng Vương dựng nước” cách đây nửa thế kỷ. Ngoài ra, còn có sự đóng góp rất hiệu quả của một số chuyên gia đầu ngành và một số cán bộ nghiên cứu thuộc nhiều lĩnh vực như: Cổ Nhân học, Ngôn ngữ học, Hán Nôm học, Dân tộc học, Văn hóa học, Văn hóa dân gian, Địa lý học, Bảo tàng học, Lịch sử Việt Nam Cận hiện đại, Lịch sử Thế giới, Chính trị học, Quân sự học…

Các báo cáo đã được chuyển đến chuyên gia đọc thẩm định và ý kiến đánh giá khá thống nhất là hầu hết đã đạt chuẩn của một báo cáo tham dự hội thảo khoa học quốc gia. Hội thảo sẽ diễn ra vào ngày 24-9 tới tại Hà Nội.

Quang cảnh cuộc gặp gỡ báo chí. Ảnh T.B

Trao đổi với báo chí tại cuộc gặp mặt, GS.TS Nguyễn Quang Ngọc - Phó Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam cho biết: dưới các triều đại phong kiến, Hùng Vương đã được tôn lên thành Quốc Tổ của dân tộc Việt Nam. Ngay sau tuyên bố thành lập chế độ mới, ngày 18-2-1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh lấy ngày Giỗ Tổ Hùng Vương 10-3 âm lịch hàng năm làm ngày lễ quốc gia chính thức của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Ngày 19-9-1954 tại khu di tích Đền Hùng, nói chuyện với các chiến sĩ Đại đoàn Quân tiên phong, Bác Hồ khẳng định: “Các vua Hùng đã có công dựng nước, Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước”. Đấy chính là nguồn động lực vô cùng to lớn dẫn dắt cả nước làm nên những kỳ tích anh hùng của thời đại Hồ Chí Minh.

Ngày 6-12-2012, UNESCO công nhận tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện cho nhân loại, khẳng định tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương không chỉ là biểu tượng tuyệt vời của sự nghiệp thống nhất quốc gia, cố kết dân tộc Việt Nam, mà còn có giá trị nổi bật toàn cầu, được cả nhân loại kính ngưỡng. Toàn thể 54 cộng đồng tộc người, trong đó có cả những tộc người có lịch sử lập quốc riêng hay gia nhập vào cộng đồng dân tộc Việt Nam ở các thời kỳ sau, đều tự nguyện tôn Hùng Vương lên thành Quốc Tổ. Nền tảng vững chắc và sức sống bất tận của tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương là ở trong lòng dân, trong tín ngưỡng dân gian. Vì thế, việc bảo tồn và phát huy các giá trị của việc thờ cúng Hùng Vương cần phải hết sức coi trọng cội nguồn và sức sống dân gian của nó.

GS.TS Nguyễn Quang Ngọc thông tin về hội thảo và trao đổi với báo chí tại cuộc gặp mặt. Ảnh T.B

Tuy nhiên, GS.TS Nguyễn Quang Ngọc cho rằng, hầu hết các di tích lịch sử nguyên gốc liên quan đến thời đại Hùng Vương hiện đã bị phá hủy, mất đi, hoặc không còn nguyên bản. Đây là điều hết sức đáng lo ngại, ảnh hưởng nghiêm trọng đến quá trình nghiên cứu, bảo tồn, phát huy những giá trị to lớn của thời kỳ Hùng Vương. 

GS.TS Nguyễn Quang Ngọc cũng khẳng định, những nghiên cứu khoa học mới trên nhiều lĩnh vực liên quan đến nay cho thấy thời đại Hùng Vương với nhà nước Văn Lang cách thời đại hiện nay khoảng 2.700 năm; chứ không phải là 4.000 năm hay nhiều hơn nữa, như nhiều tài liệu, văn bản, truyền thuyết trước đây ghi chép. Đây là những kết quả nghiên cứu công phu, đã được đông đảo các nhà khoa học công nhận và nó hoàn toàn phù hợp với tiến trình phát triển của lịch sử dân tộc, đất nước Việt Nam từ cổ xưa đến nay.

Theo GS.TS Nguyễn Quang Ngọc, hội thảo khoa học quốc gia “Thời đại Hùng Vương trong tiến trình lịch sử Việt Nam” đã đặt ra và kiểm đếm hầu hết các vấn đề, từ những vấn đề cơ bản, cốt lõi cho đến những biến đổi trong lịch sử; từ nguồn gốc, thực trạng, cho đến việc đánh giá giá trị di sản thời đại Hùng Vương dựng nước. Hội thảo nhằm khẳng định những thành tựu to lớn và những bước tiến căn bản trong nhận thức về thời đại Hùng Vương trong tiến trình lịch sử Việt Nam và gợi ra những phương án, giải pháp bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa thời đại dựng nước đầu tiên trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập và phát triển bền vững đất nước hiện nay. 

TRẦN BÌNH ​