Trong 2 tuần vừa qua, giá dầu đã giảm khá mạnh từ mức kỷ lục 147 USD/thùng xuống còn trên dưới 125 USD/thùng khiến nhiều người muốn đi tìm câu trả lời triệt để cho vấn đề giá dầu hiện nay: có đúng là do nguồn cung dầu mỏ không đáp ứng được nhu cầu phát triển hiện tại hay bởi những lý do nào khác?
Các nhà phân tích đưa ra nhiều lý giải và để trả lời cho những khúc mắc này, ông Steves Forbes, Chủ tịch kiêm Tổng Biên tập Tạp chí Forbes, cho biết có 3 lý do khiến giá dầu tăng mạnh: đồng USD yếu, vấn đề Iran và sự phát triển của kinh tế toàn cầu.
Dầu mỏ và nhiều loại hàng hóa khác thường được định giá bằng USD. Khi đồng USD yếu, trị giá hàng hóa đương nhiên tăng lên, và kết quả ngược lại nếu đồng USD mạnh.
Năm 2004, Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) Alan Greenspan, đã đưa ra một tính toán nhầm lẫn khi lo ngại giá cả ở Mỹ sẽ suy sụp giống như tình trạng giảm phát ở Nhật Bản hồi những năm 1990 và hồi đầu thế kỷ này.
Ông Greenspan đã kích thích kinh tế thái quá bằng cách ghìm chặt, hạ lãi suất thấp một cách giả tạo, khiến tiền tệ thặng dư quá nhiều. Vì lẽ đó, lần đầu tiên từ thập niên 70 và đầu thập niên 80, Mỹ lại phải đương đầu với nạn lạm phát trầm trọng và giá dầu cùng giá nhiều mặt hàng khác đều tăng vọt.
Sau “người khởi xướng” lạm phát Greenspan, Chủ tịch FED kế tiếp Ben Bernanke, đã đẩy lạm phát tới chỗ trầm trọng. Năm 2003, giá dầu mới có 25 USD/thùng nhưng chỉ 1 năm sau đợt khủng hoảng tín dụng thì dầu thô đã nhảy lên tới 70 USD/thùng.
Tháng 8-2007, kinh tế Mỹ đã gần như chững lại nhưng dầu thô vẫn tăng giá gấp đôi. Sự kiện này cho thấy rõ nhất dầu lên giá là do lạm phát chứ không hề do cung cầu.
Mặc dù vậy, Bộ Tài chính Mỹ vẫn muốn đồng USD phải yếu bởi họ tin rằng đồng USD yếu sẽ thúc đẩy xuất khẩu. Nhưng chính vì đồng USD yếu mà người Mỹ phải trả thêm hàng trăm tỷ USD cho giá dầu tăng.
Nguyên nhân khác nữa là vấn đề nóng bỏng Iran. Suốt 4 năm qua, căng thẳng giữa Mỹ với Iran, khả năng xảy ra chiến tranh với Iran vẫn là mối ám ảnh lớn tạo nhiều áp lực nặng nề trên thị trường năng lượng. Giá dầu thô trong năm 2008 sẽ vẫn cao vì thị trường quan ngại xảy ra việc tấn công quân sự Iran khiến nguồn cung cấp dầu thô sẽ bị gián đoạn nghiêm trọng.
Lý do cuối cùng là sự phát triển toàn cầu đã tạo ra khoảng cách chênh lệch thái quá trong mức cung cầu hàng hóa, kể cả dầu mỏ. Tại Mỹ - nước tiêu thụ dầu mỏ hàng đầu thế giới, các kho dự trữ dầu là do các chính phủ kiểm soát chứ không phải là do các hãng như ExxonMobil.
Dầu khan hiếm là bởi Quốc hội Mỹ cứ cứng nhắc cấm đoán, không cho phép thăm dò, khoan tìm thêm dầu khí ở các thềm lục địa ngoài khơi và một số vùng vốn được cho là có tiềm năng lớn về dầu thô.
ANH VĂN
