Nhạc phản cảm: Nỗi lo lệch hướng thẩm mỹ giới trẻ

Đánh đố người nghe

Trung tuần tháng 10 vừa qua, tại đêm nhạc Moonlit Childhood diễn ra ở Hà Nội, Jack J-97 (tên thật là Trịnh Trần Phương Tuấn) trình diễn một ca khúc mới chưa đặt tên do anh sáng tác. Đoạn clip ghi lại phần trình diễn này nhanh chóng gây ồn ào trên mạng xã hội, nhưng không phải vì chất lượng mà chủ yếu do... ca từ phản cảm khi đề cao cái tôi, thể hiện sự xem thường người khác. Đặc biệt, phần trình diễn này kết thúc với một câu hát mà nếu đọc lái sẽ thành một câu nói có hàm ý đầy tục tĩu.

Trước áp lực của dư luận, J97 Promotion - công ty quản lý ca sĩ Jack J-97 đã có thông tin phản hồi, cho rằng ca từ gốc của bản nhạc không có cụm từ nhạy cảm và bản thân tiết mục cũng chỉ là phần ngẫu hứng, không phải theo kế hoạch. Tuy nhiên, lời giải thích của Công ty J97 Promotion được cho là không đủ sức thuyết phục. Nhiều khán giả cho rằng ê-kíp của Jack đang cố né tránh trách nhiệm bởi mọi thứ đều có hình ảnh và âm thanh rất rõ ràng. “Ca khúc được thể hiện trên nền nhạc khá chỉn chu, có cả vũ đoàn minh họa rất chuyên nghiệp, khó mà cho rằng chỉ là tiết mục ngẫu hứng. Các ca từ phản cảm được ca sĩ thể hiện rất rõ, câu hát có hàm nghĩa tục đúng là nghe không rõ chữ cuối cùng, nhưng đây lại là câu trend (xu hướng) trên mạng một thời nên giờ đổ cho khán giả nghe nhầm là rất khó thuyết phục”, khán giả Trần Văn Thông (phường Gia Định, TPHCM) nói.

Điều đáng chú ý là khán giả của đêm nhạc Moonlit Childhood chủ yếu là người trẻ và đa số trong đó là những người ái mộ Jack J-97. Và không quá bất ngờ khi rất nhiều người trẻ đã nhanh chóng truyền nhau link bài hát. Thậm chí, hàng loạt TikToker và khán giả trẻ còn cắt những câu rap gây tranh cãi rồi đăng tải trên các trang mạng xã hội như một kiểu “bắt trend” ngôn ngữ thịnh hành.

Lời cảnh tỉnh thích đáng

Câu chuyện về bài hát đầy những ca từ phản cảm của Jack J-97 một lần nữa gióng lên tiếng chuông cảnh báo về tình trạng nhiều ca sĩ, nhất là người trẻ có xu hướng lạm dụng các ngôn từ gây tranh cãi, tổ chức các màn trình diễn phản cảm, gây sốc với người xem.

Chỉ tính từ đầu năm 2025 đến nay, có thể kể đến Hieuthuhai (Trần Minh Hiếu) với ca khúc Trình chứa đầy những ca từ ngông cuồng, thiên về “khoe bản thân”. Hieuthuhai còn gây tranh cãi vì phần trình diễn phản cảm vào cuối tháng 7 tại Mỹ khi diện trang phục bó sát, thực hiện các vũ đạo gợi dục… Hieuthuhai vốn được nhiều bạn trẻ trong nước yêu thích nên những hình ảnh chuyến lưu diễn tại Mỹ đã nhanh chóng lan rộng.

Tháng 3-2025, rapper 1only (Phạm Nhật Thành) ra mắt bài rap với những lời lẽ công kích đời tư của gia đình streamer Độ Mixi (Phùng Thanh Độ). Ngay sau đó, rapper Pháo có bản rap Sự nghiệp chướng bị chỉ trích vì ca từ chỉ để dè bỉu người khác. Rồi hàng loạt các tên tuổi quen thuộc với khán giả trẻ cũng tung ra những ca khúc chứa đựng những nội dung dung tục, sai trái gây bức xúc trong dư luận.

Nhiều hình thức xử lý nhằm ngăn chặn những sản phẩm sai trái đã được thực hiện. Không ít trường hợp đã bị Thanh tra Bộ VH-TT-DL xử phạt kèm hủy sản phẩm, xóa ca khúc… phối hợp với các đơn vị quản lý mạng xã hội như TikTok để ngăn chặn các đoạn nhạc phản cảm, gây tác động xấu đến khán giả, nhất là những người trẻ. Tuy nhiên, các hình thức xử phạt này cho thấy vẫn chưa đủ sức răn đe, không giúp ngăn chặn việc ca sĩ, nhạc sĩ trẻ tung ra các sản phẩm phản cảm, gây sốc.

Những năm gần đây, thị trường âm nhạc Việt Nam được đánh giá có sự phát triển đầy mạnh mẽ, đang chập chững những bước đầu tiên để hình thành một ngành công nghiệp văn hóa lớn mạnh. Tuy nhiên, trong đà phát triển đó, một số nghệ sĩ, nhất là người trẻ đang có dấu hiệu nhầm lẫn giữa bản lĩnh, chất nghệ sĩ và sự ngông cuồng, ngạo mạn; nhiều người chưa ý thức sự nổi tiếng còn phải tỷ lệ thuận với ý thức với cộng đồng, trách nhiệm xã hội, nâng tầm thế giới quan, thẩm mỹ trong âm nhạc. Trách nhiệm của các cơ quan quản lý, của những nhà lý luận phê bình lúc này bên cạnh ngăn chặn, phê phán những sáng tác sai lệch, còn cần hướng dẫn, dìu dắt người trẻ phát huy sức sáng tạo một cách đúng đắn, hướng đến xây dựng một nền âm nhạc phát triển lành mạnh, chuyên nghiệp.