Ngày 11-9, quyền Bộ trưởng Bộ NN-MT Trần Đức Thắng đã chủ trì cuộc họp với các đơn vị, doanh nghiệp đánh giá tình hình xuất khẩu lúa gạo.
Trước thông tin Philippines và Indonesia tạm ngừng nhập khẩu gạo từ đầu tháng 9, Bộ NN-MT khẳng định thị trường gạo Việt Nam không chịu tác động lớn. Lý do là chuỗi sản xuất - tiêu thụ trong nước vận hành ổn định, nguồn dự trữ quốc gia kịp thời vào cuộc và nhiều thị trường khác đã mở ra cơ hội mới.
Các ý kiến đều thống nhất rằng “nông dân không cần lo lắng về đầu ra của hạt lúa”. Chủ tịch Tổng Công ty Lương thực miền Bắc - Vinafood1 Bùi Thị Thanh Tâm cho biết lượng tồn kho hàng trăm ngàn tấn đang được tạm trữ, góp phần giữ nguồn hàng và ổn định giá.
Đại diện Tổng Công ty Lương thực miền Nam nhận định giá lúa đã phục hồi sau đợt giảm ngắn hạn, nhờ xuất khẩu sang châu Phi và thu mua dự trữ quốc gia. Đến ngày 11-9, lúa chất lượng cao đạt trên 6.000 đồng/kg, lúa thường giữ mức 5.000 đồng/kg.
Chủ tịch HĐQT kiêm Phó Tổng giám đốc Trung An, ông Phạm Thái Bình, cho rằng vụ hè thu cơ bản đã thu hoạch xong nên việc Philippines tạm ngừng nhập khẩu không ảnh hưởng nhiều tới kế hoạch xuất nhập khẩu. Một số doanh nghiệp kiến nghị Chính phủ hỗ trợ giải phóng tồn kho để giữ uy tín quốc tế.
Thứ trưởng Bộ NN-MT Trần Thanh Nam đề cập mục tiêu kép là bảo đảm an ninh lương thực trong nước và duy trì xuất khẩu, thông qua sản xuất theo nhu cầu, liên kết chặt chẽ và giảm chi phí.
Theo Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường (Bộ NN-MT), đến hết tháng 8, cả nước đã thu hoạch 3,13 triệu ha lúa, sản lượng 20,52 triệu tấn. Phần còn lại của năm chủ yếu là vụ thu đông với kế hoạch gieo hơn 708.000ha tại Nam bộ, tạo dư địa quan trọng để điều tiết cung cầu.
Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ NN-MT) dự báo 4 tháng cuối năm sẽ có thêm 13,8 triệu tấn lúa, riêng vụ thu đông tại ĐBSCL đóng góp khoảng 6 triệu tấn, được xem là “đệm an toàn” cho xuất khẩu khi Philippines có xu hướng tăng nhập khẩu dịp cuối năm.
Bên cạnh sản xuất, các cơ quan thuộc Bộ NN-MT lưu ý doanh nghiệp cần đầu tư kho chứa, dây chuyền xay xát, công nghệ bảo quản. Khi có đủ hạ tầng, doanh nghiệp có thể chủ động tạm trữ chiến lược, bán ra theo đơn hàng và giá quốc tế thay vì buộc phải bán sớm để xoay vốn. Hiện chương trình 1 triệu ha lúa chất lượng cao, giảm phát thải tại ĐBSCL đã triển khai ở 11 địa phương với hơn 320.000ha đăng ký, giúp tăng năng suất 5-10% và giảm chi phí 10-20%.
Quyền Bộ trưởng Bộ NN-MT Trần Đức Thắng khẳng định trong ngắn hạn, xuất khẩu gạo Việt Nam không bị ảnh hưởng đáng kể. Bộ NN-MT sẽ báo cáo Thủ tướng chỉ đạo ngân hàng ưu đãi tín dụng, tháo gỡ vướng mắc thuế VAT, đồng thời bổ sung thêm 5 tham tán nông nghiệp tại châu Phi và Nam Mỹ để mở rộng thị trường.
Ông Trần Đức Thắng nhấn mạnh thị trường gạo Việt cần song hành 2 hướng: ứng phó nhanh - ngắn hạn và chiến lược dài hạn. Một mặt xử lý tín dụng, thuế, xúc tiến thương mại, mặt khác khai thác lợi thế vụ thu đông, mở rộng thị trường mới và tái cơ cấu sản xuất để nông dân có lãi.
Dưới góc độ chính sách, lãnh đạo Bộ NN-MT lưu ý giá lúa hiện khoảng 5.500 đồng/kg, thấp hơn nhiều so với các cây trồng khác, nếu không tái cơ cấu nông dân khó có động lực bám ruộng. Vì thế ngoài gạo, ngành hàng cần khai thác thêm sản phẩm phụ trợ để tăng thu nhập cho người trồng lúa.
Đặc biệt, thông tin phải được xử lý kịp thời. “Tin Philippines tạm ngừng nhập khẩu có thể khiến nông dân hoang mang, bị thương lái ép giá. Các cơ quan phải chủ động nắm tình hình, định hướng dư luận để tránh cú sốc không đáng có”, quyền Bộ trưởng Bộ NN-MT đề nghị.
