Tuy nhiên, sự quyết liệt chỉ... nằm trên giấy, còn trong thực tế, mạng xã hội năm nào cũng “dậy sóng” các vụ việc trường lớp thu tiền sai quy định.
Ngày 19-9, Trường Tiểu học L.N.H. (phường Bến Thành, TPHCM) đăng tải công khai thông báo trên website của trường về việc rà soát hoạt động của Ban đại diện cha mẹ học sinh các lớp, đồng thời yêu cầu các lớp chưa thu các khoản vận động tài trợ cho năm học 2025-2026. Nguyên nhân là trước đó, một số lớp của trường này đã triển khai nhiều khoản thu không đúng quy định của Thông tư số 55/2011/TT-BGDĐT (ngày 22-11-2011) của Bộ GD-ĐT về Điều lệ Ban đại diện cha mẹ học sinh.
Cụ thể, phụ huynh phải đóng nhiều khoản không có trong quy định như: tiền lắp thiết bị wifi phục vụ lớp học, tiền tổ chức lễ tốt nghiệp ở nhà hát, khen thưởng học sinh giỏi… Điều đáng nói là bảng dự trù kinh phí hoạt động của nhiều lớp ghi rõ “không bắt buộc”, nhưng chia đều số tiền mỗi phụ huynh phải đóng với tổng các khoản thu hơn 3,5 triệu đồng/học sinh/học kỳ. Đầu năm học trước, một giáo viên lớp 4, Trường Tiểu học C.D. (quận 1 trước đây) bị đình chỉ đứng lớp sau khi nhờ phụ huynh hỗ trợ tiền mua laptop.
Xa hơn, tháng 9-2023, một lớp học ở Trường Tiểu học H.H. (quận Bình Thạnh trước đây) thu quỹ lớp hơn 300 triệu đồng để hỗ trợ nhân viên bảo mẫu bưng bê, dọn dẹp thức ăn cho học sinh; mua micro gắn loa cho giáo viên giảng dạy…
Như vậy, bất chấp yêu cầu chấn chỉnh từ cơ quan quản lý, đầu năm học là thời điểm phụ huynh than thở vì những khoản thu đầu năm. Khi truyền thông vào cuộc, hiệu trưởng xin lỗi, phụ huynh được trả lại tiền đã đóng. Song, chấn chỉnh ở lớp này, lạm thu lại xảy ra ở lớp khác, trường khác. Dù các vụ việc diễn ra ở nhiều hình thức, số tiền sai phạm khác nhau nhưng chưa có hiệu trưởng nào bị kỷ luật hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự. Đây là lý do nhiều hiệu trưởng “mắt lấp tai ngơ”, để Ban đại diện cha mẹ học sinh các lớp trở thành “cánh tay nối dài” cho nhà trường trong việc thực hiện các khoản thu không đúng quy định.
Để trị “bệnh lạm thu”, ngành giáo dục hiện nay đã quy định những khoản thu nào được phép thu trong trường học, cũng như hình thức xử lý cá nhân vi phạm. Đó là điều kiện cần, nhưng chưa đủ. Nếu không mạnh tay xử lý cá nhân vi phạm thì quy định cũng chỉ mang tính “giơ cao đánh khẽ”, lạm thu vẫn tái diễn với mức độ ngày càng tinh vi hơn.
Do đó, song song với việc thành lập các đoàn kiểm tra công tác thu - chi đầu năm học, cơ quan quản lý cần có thêm các giải pháp mạnh tay hơn như: lập số điện thoại đường dây nóng để kịp thời ghi nhận thông tin phản ánh của phụ huynh; đảm bảo thông tin xử lý cá nhân vi phạm được công khai, minh bạch; tổ chức tuyên dương, khen thưởng đơn vị làm tốt, đồng thời có quyết định luân chuyển, kỷ luật cá nhân vi phạm để làm gương trong toàn ngành.
Hiện nay, ngành giáo dục đang đứng trước nhiều thay đổi quan trọng, quyết định trực tiếp hiệu quả nâng cao chất lượng dạy và học. Hàng loạt chủ trương thể hiện sự quyết tâm cao độ của Đảng và Nhà nước, ưu tiên giáo dục là quốc sách hàng đầu như: miễn học phí cho tất cả học sinh công lập, cả nước thống nhất một bộ sách giáo khoa, đảm bảo dạy học 2 buổi/ngày, cùng các mục tiêu nâng cao chuẩn đầu ra, trình độ ngoại ngữ, tin học cho học sinh ở các bậc học... Trong điều kiện ngân sách còn hạn chế, việc huy động các nguồn lực trong xã hội là cần thiết nhưng đây sẽ trở thành “con dao hai lưỡi” nếu thực hiện thiếu công khai, minh bạch, “phép vua thua lệ làng”, gây mất lòng tin trong xã hội.
