Trong mạch chảy di sản
Bánh hỏi tưởng chừng là món ăn dân dã, quen thuộc nhưng ở làng nghề bánh hỏi An Nhứt còn là một nghệ thuật ẩm thực, một di sản văn hóa gắn kết bao thế hệ.
Quán bánh hỏi An Nhứt nức tiếng nằm bên Quốc lộ 55 (thuộc tổ 4, xã Long Điền), hàng ngày vẫn tấp nập khách du lịch ghé thưởng thức mỗi dịp đến với vùng ven biển phía Đông TPHCM.
Bà Trần Thị Anh Đào, chủ quán An Nhứt cho hay, gia đình bà đã 3 đời làm bánh hỏi. Từ nhỏ, bà đã theo mẹ đưa hàng ra bán ở chợ Đất Đỏ. Ban đầu chỉ là những mẻ bánh nhỏ đun bằng lò trấu. Đến khi phát triển, được nhiều người ưa chuộng, 3 chị em bà cùng mở quán.
Hiện mỗi ngày quán của bà đón hàng trăm khách. Ngày thường làm 2 tạ bột, cuối tuần thì 3 tạ, thậm chí dịp lễ tết tăng lên 4 tạ/ngày mới đủ phục vụ. Bánh hỏi bây giờ có thêm rau sống, thịt nướng, ram để cuốn với bánh tráng, chấm nước mắm chua ngọt.
Điều đặc biệt làm nên thương hiệu bánh hỏi An Nhứt chính là công đoạn sản xuất tỉ mỉ đến từng chi tiết: từ việc chọn gạo ngâm qua đêm, xay bột, đồ bột, ép sợi cho đến khâu hấp bánh, cắt bánh. Công đoạn nào cũng đòi hỏi sự kiên nhẫn và tâm huyết và bằng cả kinh nghiệm được trao truyền từ đời này sang đời khác.
Bà Đỗ Thị Biểu là người có nhiều năm theo nghề, cho biết: Bánh hỏi An Nhứt được làm từ gạo tẻ thơm và gạo nếp, ép thành sợi mỏng, trong suốt, giống như tấm lưới. “Để có chiếc bánh vừa mềm vừa dai thì quan trọng nhất chính là khâu pha chế bột. Người làm bánh phải có kinh nghiệm và kỹ thuật tốt, để càng ăn càng có vị ngọt”, bà Biểu nói.
Phát triển nghề truyền thống gắn với du lịch
Được biết, nghề làm bánh hỏi An Nhứt xuất hiện từ cuối thế kỷ XVII, đầu thế kỷ XVIII. Đến nay qua nhiều thế hệ, những bí quyết làm bánh gia truyền được các gia đình gìn giữ, tạo nên thương hiệu nức tiếng gần xa. Hiện xã Long Điền vẫn còn 5 hộ làm nghề bánh hỏi truyền thống.
Tự hào với một nghể truyền thống, hiện các cơ sở sản xuất ở An Nhứt đang từng bước "hiện đại hóa" các khâu sản xuất. Ông Trần Văn Hòa, nghệ nhân làm bánh cho biết: Khoảng chục năm trở lại đây, khi nhu cầu của thực khách ngày càng cao, cơ sở mua sắm thêm máy móc nên tiết kiệm được thời gian và sức người, số lượng sản phẩm cũng nhiều và nhanh hơn, nhưng vẫn giữ được hương vị và chất lượng của bánh hỏi An Nhứt.
Một vị lãnh đạo xã Long Điền cho biết, từ năm 2000 đến nay, nghề truyền thống bánh hỏi An Nhứt đã thu hút đông đảo du khách, nhất là du khách quốc tế đến tham quan, trải nghiệm, góp thêm một điểm đến thú vị trên bản đồ du lịch phía đông TPHCM.
Nhiều tổ chức, đơn vị, công ty lữ hành đã thiết kế tour du lịch với điểm đến là làng nghề truyền thống bánh hỏi An Nhứt. Du khách vừa có thể thưởng thức bánh nóng hổi ngay tại lò, vừa được trải nghiệm quá trình làm bánh thủ công - từ ép bột đến bắt bánh, hấp bánh... để thấy rằng: mỗi sợi bánh là một phần câu chuyện, một lát cắt văn hóa của vùng đất này.
Tháng 12-2024, Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch cấp bằng công nhận bánh hỏi An Nhứt là di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia. Trước đó, năm 2016, bánh hỏi An Nhứt đã được UBND tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu công nhận là nghề truyền thống tại Quyết định số 1425/QĐ-UBND.
