Giới chuyên gia, các nhà nghiên cứu văn hóa đều thống nhất một nhận định, TPHCM cũng như nhiều địa phương trong cả nước còn thiếu nhiều thiết chế để công nghiệp văn hóa (CNVH) phát triển bài bản, quy củ. Song, sự thiếu hụt về thiết chế không phải là “nút thắt” quá khó tháo gỡ.
Nếu có chính sách đầu tư đúng và nguồn lực kinh phí đầy đủ, hệ thống hạ tầng và thiết chế văn hóa hoàn toàn có thể được bổ sung, xây dựng trong thời gian ngắn. Bài toán khó hơn, đòi hỏi nhiều thời gian hơn, chính là yếu tố con người - lực lượng trực tiếp vận hành CNVH theo hướng chuyên nghiệp, hiện đại.
Bài học từ Hàn Quốc là minh chứng rõ ràng nhất. Để tạo nên “làn sóng Hallyu” phủ sóng toàn cầu, từ nhiều thập niên trước, quốc gia này đã có chiến lược bài bản, đưa nhiều đội ngũ trong nước đi đào tạo lâu dài tại các quốc gia phát triển, tiếp thu công nghệ tiên tiến của ngành công nghiệp sáng tạo. Nhờ đó, ngày nay, chỉ một gameshow truyền hình, một bộ phim giải trí của Hàn Quốc cũng có thể xuất khẩu ra nhiều quốc gia, tạo nguồn thu lớn và ảnh hưởng mạnh mẽ về văn hóa - xã hội. Thành quả hôm nay chính là kết tinh của tầm nhìn dài hạn, kiên trì đầu tư cho nguồn nhân lực chất lượng cao từ hàng chục năm trước.
Không chỉ Hàn Quốc, một số quốc gia trong khu vực châu Á cũng đã cho thấy con đường phát triển CNVH cần sự kiên định và đồng bộ. Trung Quốc, với chiến lược “xuất khẩu văn hóa” trong hai thập niên qua, đã biến điện ảnh và các nền tảng số thành công cụ lan tỏa toàn cầu, đi cùng các chính sách đào tạo chuyên gia quản lý, kỹ thuật viên và nghệ sĩ trong môi trường quốc tế.
Trong khi đó, Nhật Bản lại thành công với chiến lược “Cool Japan”, biến manga, anime, âm nhạc J-pop và ẩm thực trở thành thương hiệu quốc gia. Những sản phẩm này không chỉ là văn hóa giải trí mà còn mang lại nguồn thu lớn, đóng góp trực tiếp vào GDP, đồng thời tạo dựng “quyền lực mềm” vững chắc.
Đáng chú ý, trong khu vực Đông Nam Á, Singapore là ví dụ điển hình khi kiên trì xây dựng CNVH thành một trụ cột kinh tế. Quốc đảo này đã đầu tư mạnh cho ngành phim ảnh, nghệ thuật biểu diễn, bảo tàng và xuất bản, song song với việc lập ra Cơ quan Phát triển Truyền thông Infocomm (IMDA) để quản lý và hỗ trợ.
Chính phủ Singapore không chỉ tạo cơ chế khuyến khích sáng tạo, mà còn cấp học bổng đưa nhân lực đi đào tạo ở các trung tâm CNVH lớn trên thế giới. Nhờ đó, Singapore đã trở thành điểm đến của nhiều liên hoan phim, trưng bày, biểu diễn nghệ thuật quốc tế, đồng thời xuất khẩu các sản phẩm truyền thông - giải trí ra khu vực.
Với Việt Nam nói chung, TPHCM nói riêng, con đường phát triển CNVH cũng cần có được tầm nhìn dài lâu, trong đó bài toán nhân lực phải được giải quyết từ hôm nay, song hành với đầu tư hạ tầng và thiết chế. Một ví dụ cụ thể là công trình Rạp xiếc và biểu diễn đa năng Phú Thọ (phường Phú Thọ, TPHCM) vừa khánh thành. Đây là công trình được đầu tư hiện đại, đồng bộ, nhiều trang thiết bị nhập khẩu trực tiếp từ nước ngoài, được đánh giá là hiện đại nhất nhì trong khu vực. Tuy nhiên, để vận hành hiệu quả, khai thác hết tính năng của các hệ thống này, đòi hỏi đội ngũ kỹ thuật được đào tạo chuyên sâu, điều mà những người làm nghề sân khấu theo kiểu truyền thống trước đây khó có thể đáp ứng ngay.
CNVH là một lĩnh vực giàu tiềm năng, đóng vai trò động lực tăng trưởng mới của nền kinh tế. Đảng và Nhà nước đã khẳng định quyết tâm phát triển CNVH thành một ngành kinh tế quan trọng, với nhiều nghị quyết, đề án cụ thể.
Đây là chặng đường dài, đòi hỏi sự đồng bộ giữa đầu tư hạ tầng - thiết chế - cơ chế chính sách và phát triển con người, trong đó yếu tố con người là nền tảng, quyết định sự thành công của ngành CNVH. Bởi chỉ khi có đội ngũ nhân lực trình độ cao, được đào tạo bài bản, đủ sức vận hành những thiết chế hiện đại, CNVH mới có thể thực sự bứt phá, đóng góp thiết thực vào nền kinh tế, khẳng định vai trò động lực phát triển bền vững cho TPHCM cũng như cả nước.
