Chuẩn mực chung của thị trường

Định chuẩn chất lượng

Thị trường hàng hóa TPHCM mỗi ngày tiếp nhận hàng triệu sản phẩm mới từ khắp nơi, nhưng không phải NTD nào cũng đủ khả năng phân biệt đâu là sản phẩm chỉ “đạt chuẩn an toàn” và đâu là sản phẩm có chất lượng thực sự. Chính khoảng trống này đã khiến chương trình trở thành một công cụ mới, giúp định chuẩn lại thị trường. Đó là không dừng ở việc đảm bảo an toàn thực phẩm, mà tiến tới xác lập tiêu chí chất lượng cho từng sản phẩm, kể cả hàng chế biến và phi thực phẩm.

Theo Sở Công thương TPHCM, sau hơn 1 năm triển khai, chương trình và 11 hệ thống bán lẻ tham gia. Đặc biệt, việc mở rộng từ nhóm rau củ quả vốn dễ phát sinh rủi ro về an toàn thực phẩm sang nhiều nhóm hàng khác cho thấy sự thay đổi quan trọng về cách tiếp cận: an toàn là điều kiện bắt buộc, nhưng chất lượng mới là thước đo cạnh tranh lâu dài. Ông Đào Hà Trung, Chủ tịch Hội Công nghệ cao TPHCM (đơn vị phối hợp thực hiện chương trình) lý giải: NTD trả tiền không chỉ cho sự an toàn, mà còn cho chất lượng thực sự. “Một hũ nước yến giá 8.000 đồng có thể vẫn an toàn nhưng người mua sẵn sàng trả 20.000 đồng nếu hàm lượng yến cao hơn, đó mới là giá trị chất lượng”, ông Trung nói. Theo ông Đào Hà Trung, chính công nghệ chuỗi khối (blockchain) đang tạo nền tảng cho sự minh bạch này. Qua đó, mọi thay đổi về sản phẩm, từ thành phần, quy cách, đến bao bì đều được ghi nhận và yêu cầu rà soát trước khi tiếp tục gắn “tick xanh”. Tính đến nay, hơn 100 hồ sơ sản phẩm đã bị trả lại để cập nhật thông tin, đảm bảo sự nhất quán giữa công bố chất lượng và thực tế. “Không thể đẩy trách nhiệm cho NTD, bởi họ không có đủ khả năng xác định đâu là sản phẩm an toàn hay đạt chất lượng. Trách nhiệm này phải do cơ quan quản lý, hệ thống phân phối và nhà cung cấp cùng đảm nhận bằng cách minh bạch hóa mọi thông tin, chia sẻ dữ liệu và khẳng định cam kết”, ông Trung chia sẻ.

Trong kế hoạch sắp tới, ông Nguyễn Nguyên Phương, Phó Giám đốc Sở Công thương TPHCM, cho biết, chương trình “Tick xanh trách nhiệm” kết nối dữ liệu với nhiều tỉnh, thành để chia sẻ danh sách doanh nghiệp và sản phẩm đã được xác minh, giúp các hệ thống phân phối tại TPHCM chọn lọc nguồn hàng hiệu quả hơn, giảm áp lực kiểm định nội bộ. Sở Công thương TPHCM khuyến khích nhà sản xuất in trực tiếp “tick xanh” lên bao bì thay vì dán tem để vừa tiết kiệm chi phí, vừa ngăn chặn gian lận.

Bắt tay giữ chuẩn mực thị trường

Chương trình “Tick xanh trách nhiệm” mở ra không cho phép bất kỳ mắt xích nào trong chuỗi cung ứng đứng ngoài. Từ nhà sản xuất đến nhà phân phối đều phải thay đổi cách làm, bởi tiêu chuẩn mới không chỉ yêu cầu sản phẩm an toàn mà còn phải chứng minh được chất lượng và duy trì sự minh bạch trong suốt vòng đời sản phẩm. Với nhà sản xuất, điều này đồng nghĩa việc quản trị toàn bộ quy trình, từ vùng nguyên liệu, kỹ thuật canh tác hoặc chế biến, hồ sơ công bố đến khâu đóng gói sao cho mọi thay đổi đều được ghi nhận, xác minh và chịu giám sát chéo. Không còn khoảng “mù thông tin” giữa nơi sản xuất và điểm bán, vì hệ thống blockchain ghi lại từng chi tiết, nhà phân phối có quyền từ chối sản phẩm nếu phát hiện sai lệch. Với nhà phân phối, “tick xanh” là lời cam kết trước NTD, rằng mọi sản phẩm họ đưa lên kệ đều đã được thẩm định kỹ lưỡng. Điều này đòi hỏi họ phải đầu tư thêm cho kiểm nghiệm, lấy mẫu định kỳ, kiểm tra đột xuất tại nơi sản xuất và trên kệ hàng.

Trong bức tranh chung ấy, nhà bán lẻ Saigon Co.op không chỉ tham gia với vai trò hưởng ứng mà còn chủ động biến tiêu chuẩn “tick xanh” thành một phần trong chiến lược kiểm soát chất lượng toàn hệ thống. Bà Võ Thị Bích Thủy, quyền quản lý cấp cao ngành hàng của Saigon Co.op, cho biết, tính đến tháng 7-2025, hệ thống có 99 nhà cung cấp tham gia chương trình “Tick xanh trách nhiệm”, với hơn 2.000 sản phẩm đăng ký và hơn 1.500 sản phẩm được phê duyệt đạt “tick xanh”. “Điều đáng mừng là doanh số nhóm hàng này trong tháng 7 tăng hơn 40% so với cùng kỳ. Con số này chứng tỏ NTD thực sự quan tâm đến sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng”, bà Thủy đánh giá.

Theo bà Võ Thị Bích Thủy, với kết quả tích cực này, hệ thống đã mở rộng nhóm hàng gắn nhãn “tick xanh” sang thịt, trứng, gia cầm; sản phẩm chế biến như yến sào và đặc biệt là các sản phẩm trong quy hoạch vùng nguyên liệu liên kết trực tiếp của Saigon Co.op. “Chúng tôi sẽ yêu cầu các nhà cung cấp trong chương trình bắt buộc tham gia “tick xanh” để đảm bảo sự nhất quán trong chuỗi cung ứng. Công tác kiểm soát an toàn chất lượng cho sản phẩm cũng được tổ chức nhiều lớp, cụ thể là lấy mẫu tại trung tâm phân phối, đưa xe kiểm nghiệm lưu động tới tận nơi sản xuất và kiểm tra ngẫu nhiên tại điểm bán”, bà Thủy chia sẻ.

Trên thực tế, việc giám sát chặt chẽ này không phải đến khi chương trình “tick xanh” ra đời mới áp dụng, mà Saigon Co.op đã duy trì tiêu chuẩn cao với nhà cung cấp từ những ngày đầu thành lập. Bà Nguyễn Kiều Oanh, Giám đốc Công ty Mekong Delta Foods, đơn vị cung ứng rau củ quả cho nhiều hệ thống bán lẻ, cho biết, doanh nghiệp từng bị Saigon Co.op trả nguyên lô hàng và xử phạt do vi phạm tiêu chuẩn. Từ trải nghiệm đó, Công ty Mekong Delta Foods đã siết chặt quy trình, tăng cường giám sát và làm việc với nông dân; hộ nào không tuân thủ sẽ bị loại khỏi chuỗi và công khai trên hệ thống. “NTD giờ không chỉ cần rau sạch trên lý thuyết, mà muốn biết nó sạch như thế nào, ai trồng, ở đâu, theo quy trình gì. Nếu không minh bạch, không thể trụ được lâu”, bà Oanh nói và cho biết, hiện có khoảng 60% sản phẩm rau củ của công ty đã đạt tiêu chuẩn “tick xanh”. Để làm được, với các vùng trồng liên kết, công ty cử cán bộ giám sát hàng tuần, lấy mẫu ngẫu nhiên xét nghiệm dư lượng. Nếu phát hiện vi phạm, toàn bộ lô hàng bị hủy, kể cả khi đã vào kho của hệ thống phân phối. “Saigon Co.op là đối tác kiểm soát rất chặt nên khi tham gia tick xanh, chúng tôi càng phải nâng cao trách nhiệm hơn để tạo niềm tin bền vững cho cả nhà phân phối và NTD”, bà Oanh chia sẻ.