Theo tính toán ban đầu của Tổng thống Mỹ G.W.Bush, khu vực Trung Đông lẽ ra đã có hòa bình cách đây 3 năm và một Nhà nước Palestine dân chủ chung sống hòa bình với kẻ thù truyền kiếp Israel. Chính vì vậy mà Tổng thống Bush đã phải đặt lại thời gian biểu và hứa hẹn tham gia tiến trình hòa bình Trung Đông mà ông đã cố tình lẩn tránh trong phần lớn thời gian cầm quyền.

Ông Bush đặt ra một mục tiêu đầy tham vọng: đạt được một thỏa thuận hòa bình trong vòng 9 tháng, điều mà các chính quyền Mỹ khác đã không thể làm được mặc dù từng đầu tư thời gian, sức lực và uy tín nhiều hơn chính quyền Bush. Tuy nhiên, đến nay đã hơn 6 tháng sau khi khởi động tiến trình hòa bình Trung Đông mới ở Annapolis, thay vì đạt được một sự hòa giải mang tính lịch sử giữa Israel và Palestine, căng thẳng lại leo thang, bạo lực bùng phát, các cuộc chiến đẫm máu càng làm sâu sắc thêm mối hận thù đã kéo dài nhiều năm.

Tình thế của ông Bush hiện nay đã không còn như trước, nền kinh tế Mỹ “ốm yếu” khiến tỷ lệ ủng hộ của dân chúng Mỹ đối với ông Bush gần xuống mức thấp nhất trong lịch sử. Thêm vào đó, việc các tay súng Hezbollah người Shi’ite được Syria và Iran hậu thuẫn chiếm giữ Tây Beirut đã làm bẽ mặt chính quyền Lebanon được Mỹ ủng hộ và gây thêm rắc rối cho Nhà Trắng. Giám đốc Chương trình Trung Đông thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế ở Washington Jonathan Alterman cho rằng, chuyến đi của ông Bush trong thời điểm hiện tại còn “thiếu thuận lợi” hơn trước đây vì “sức mạnh và ảnh hưởng của Mỹ trong khu vực này đang giảm sút”.

Theo lịch trình, ông Bush sẽ tới Israel, Saudi Arabia và Ai Cập (từ ngày 13 đến 18-5) để thực hiện nỗ lực mới của ông. Đây là chuyến đi thứ 2 của ông tới khu vực này trong năm nay, chỉ có điều việc tất cả các bên giữ vai trò quan trọng trong hòa đàm Trung Đông đều đang ở thế yếu sẽ khiến cho mục tiêu đạt được một thỏa thuận trước khi ông Bush rời nhiệm sở vào tháng 1-2009 là bất khả thi. Chuyên gia về Trung Đông Daniel Levy cho rằng ông Bush sẽ khó thúc đẩy Palestine và Israel đạt được thỏa thuận hòa bình và buộc phải chuyển giao công việc còn lại cho người kế nhiệm như các đời tổng thống trước. 

VIỆT ANH