Trong những năm qua, cộng đồng người Việt tại Cộng hòa Czech đã rất quen thuộc với hình ảnh những tờ báo bằng tiếng Việt xuất hiện thường xuyên trên các sạp báo. Không chỉ có thế, thương hiệu của các báo cộng đồng còn được biết đến ở châu Âu và trên toàn thế giới.
Thông tin mọi mặt
Bà con người Việt nhận xét, báo chí cộng đồng cập nhật tốt tình hình trong nước, tình hình CH Czech, quan hệ Việt Nam và CH Czech và hoạt động, sinh hoạt của cộng đồng nơi đây. Báo chí đã góp phần thông tin mọi mặt để ổn định cộng đồng, đóng góp vào quá trình hội nhập của người Việt vào xã hội CH Czech.
Năm 1995, Đại sứ quán Việt Nam tại CH Czech đã có bản tin nội bộ, rồi sau đó có bản tin và tạp chí Quê hương. Cũng thời gian này, các ấn bản An ninh thế giới, Thể thao - Văn hóa, Sài Gòn Giải Phóng, Công an, Văn nghệ… cũng được vận chuyển bằng đường hàng không từ trong nước sang phục vụ nhu cầu của cộng đồng. Đến năm 2002, An ninh thế giới (ANTG) chính thức được ủy quyền phát hành tại CH Czech và EU.
Có thể nói, báo chí của người Việt Nam hình thành khá sớm ở CH Czech. Tính từ 1997 đến nay, một loạt báo của cộng đồng ra đời, như Tuần tin tức, Tuần tin, Tin Nhanh, Tia Chớp, Tin nóng, Ngày Nay, Tuần tin mới, Vườn đào, Vạn xuân, Xa xứ, Thế giới trẻ, Thanh niên, Người Việt ở châu Âu, Sức sống, Doanh nghiệp, Vietmagazin… và gần đây nhất là tạp chí Hương Sen (phụ chương của báo Tuần tin mới do phía CH Czech tài trợ) hay Người Việt xa quê. Riêng tờ báo ANTG phát hành vào thứ tư hàng tuần có in thêm các trang tin thông tin tại CH Czech và châu Âu, vào thời kỳ cao điểm lên tới 24 trang. Số lượng ấn bản có loại báo lên đến 5 - 7 ngàn tờ một tuần.
Vài năm nay, cùng sự lên ngôi của Internet thì số lượng báo giấy giảm nghiêm trọng. Nhiều báo đã không còn tồn tại, có báo chỉ còn xuất bản vài trăm tờ một số phát hành và tần suất ra báo cũng thưa dần từ 1 tuần/số xuống 2 - 3 tuần/số như báo Tuần tin mới, Thế giới trẻ, Người Việt xa quê, và chỉ có ANTG hay Cảnh sát toàn cầu là vẫn còn xuất bản hàng tuần.
Khi nhiều người sử dụng mạng thì nhiều báo điện tử cũng xuất hiện. Mở đầu có lẽ là báo Secviet.cz, ra đời vào năm 2005, sau đó có vietinfo… và các website của các hội đoàn, các tổ chức xã hội của người Việt tại đây cũng nối đuôi nhau ra đời. Theo thống kê, hiện tại cộng đồng người Việt tại CH Czech còn các báo giấy: Tuần tin mới, Thế giới trẻ, Hương Sen, Người Việt xa quê, ANTG và Cảnh sát toàn cầu phát hành tại CH Czech. 10 tờ báo mạng có lượng độc giả thường xuyên như hnvn.cz, secviet.cz, vietinfo.eu, congdong.cz, eicvn.eu/tinvip.eu, vn24.cz, xaxu.cz (của công ty Kênh Việt), tuantinmoi.info, vndoanket.net, nguoivietxaque.eu. Số lượng truy cập một ngày có báo lên tới cả vài chục ngàn và lượng độc giả Việt Nam ở vài chục nước trên thế giới vào xem.
Báo Việt trên các quầy tại Cộng hòa Czech
Hiện người Việt ở CH Czech có thể xem nhiều kênh Việt Nam phát qua vệ tinh, qua nhà cung cấp cáp nước sở tại hay Internet. Do vị trí địa lý của nước CH Czech ở Trung Âu lại thêm có một cộng đồng người Việt phát triển mạnh nên tại đây đã có cơ quan đại diện báo chí của Nhà nước Việt Nam là Thông tấn xã Việt Nam (TTXVN) và Đài Tiếng nói Việt Nam. Ngoài ra còn có các cộng tác viên của hai đài truyền hình trong nước là VTV4 và VTC10-NetViet.
Người làm báo là “anh hùng”
Các hội đoàn người Việt ở CH Czech hoạt động hoàn toàn do kinh phí của các hội viên đóng góp và một số ít tài trợ, nên các trang mạng hay có thể gọi là báo riêng của hội cũng chỉ để người của hội và mọi người nắm được tình hình chứ chưa phát triển và cập nhật được thông tin hàng ngày. Vì vậy khi có một hoạt động của hội hoặc nhóm cộng đồng diễn ra thì chi phí cho việc mời đại diện tất cả các báo tới tham dự là cả một vấn đề phải suy nghĩ để tránh trường hợp số lượng đại diện các báo đến lấy tin (nếu mời) nhiều hơn cả những người tham gia sự kiện đó.
Các báo của cộng đồng người Việt tại CH Czech đa phần là tự hạch toán. Số báo xin được tài trợ cũng không nhiều và chỉ trong một giai đoạn nào đó nên để tồn tại các báo thường buộc phải hạn chế thấp nhất chi phí. Không có đủ kinh phí để trả cho người đi làm tin, lấy tin viết bài vì những nơi có hoạt động diễn ra ở xa, riêng đi dự hoạt động và quay về đã mất cả ngày, chưa kể tiền xăng có khi lên tới cả ngàn korun (tiền triệu VND). Vì vậy nhiều báo chủ yếu lấy lại bài viết của báo khác từ mạng và tin cộng đồng thì lấy qua các hãng truyền thông của Nhà nước Việt Nam có đại diện ở CH Czech.
Những người làm báo trong cộng đồng người Việt ở CH Czech được coi là “anh hùng” trong thời điểm hiện nay, bởi ngoài nguồn thu nhỏ nhoi từ quảng cáo thì họ đều tự bỏ tiền túi của mình để thỏa mãn niềm đam mê, và báo tồn tại được cũng nhờ các chủ báo và người làm báo vẫn còn nhiệt huyết. Một số cộng tác viên rất nhiệt tình, phần lớn họ làm việc một cách tự nguyện và viết bài, dịch tin không tiền nhuận bút hay chỉ có tượng trưng.
Riêng báo giấy thì do số lượng xuất bản ít, tiền in lại tăng, quảng cáo ít nên khó duy trì. Do giá báo tăng cũng như báo ra cách tuần thông tin không còn nóng hổi, khách mua ít, nên nhiều đại lý bán báo giấy không nhận bán báo nữa. Còn báo mạng thì không mất tiền in nhưng cần tiền trả nhân viên cập nhật tin tức hay duy trì trang mạng. Nhiều người vì đam mê đã tự bỏ tiền túi ra làm báo mạng cho biết càng làm càng phải chi tiền túi ra.
Từ trước tới nay, hiếm tờ báo giấy nào có nhân viên thường trực tới 5 người hay báo mạng có văn phòng riêng biệt. Những người làm báo thường kiêm nhiệm nhiều công việc và phần lớn là nghiệp dư. Có một số nhỏ người đã từng làm báo hay học nghề báo chí ở trong nước sang đây kinh doanh buôn bán và tham gia vào làm báo chí.
Đại sứ quán và Ủy ban Người Việt ở nước ngoài cũng tạo điều kiện cho một số người làm báo tham dự các lớp tập huấn về nghiệp vụ báo chí trong nước. Phải nói rằng, trong các nước ở châu Âu, báo chí cộng đồng Việt Nam tại CH Czech, nơi có hơn 10 triệu dân, được xếp vào diện có số lượng nhiều nhất, hoạt động hiệu quả nhất, không những đáp ứng tốt nhu cầu thông tin mọi mặt của cộng đồng ta tại CH Czech, mà còn cả cho một số nước lân cận như Slovakia, Đức, Ba Lan và một số nước khác trong khu vực châu Âu. Báo chí cộng đồng luôn được cộng đồng người Việt tại CH Czech đánh giá cao và Đại sứ quán cùng với Hội Người Việt Nam tại CH Czech hàng năm vẫn tổ chức gặp mặt nhân Ngày Báo chí Việt Nam để tri ân những người làm báo.
MAI LAN
