Gia tăng người trẻ mắc tim mạch: Nhận diện sớm các yếu tố nguy cơ

Lối sống thiếu khoa học, ít vận động

Từng nghĩ bản thân rất khỏe mạnh, anh Nguyễn Hoàng Tùng (29 tuổi, ngụ phường Bình Thạnh, TPHCM) bất ngờ khi được bác sĩ chẩn đoán bị nhồi máu cơ tim cấp, phải can thiệp đặt stent mạch vành để giữ mạng sống. Anh Tùng cho biết, mới đây khi đang làm việc, anh cảm thấy đau tức ngực, khó thở nhẹ nhưng chủ quan cho rằng chỉ do stress. Đến khi đau ngực dữ dội, người mệt lả, anh được đồng nghiệp đưa vào Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM cấp cứu và được các bác sĩ chẩn đoán tim bị tắc một nhánh mạch vành, nếu chậm chút nữa có thể đã không qua khỏi.

Một trường hợp khác là chị P.N.L. (23 tuổi, ngụ tỉnh Vĩnh Long) nhập viện trong tình trạng đau tức ngực, khó thở dữ dội, được bác sĩ chẩn đoán hở van 2 lá nặng, có sùi trên van 2 lá. Ngay lập tức, chị L. được phẫu thuật tim nội soi thay van 2 lá, đồng thời cắt bỏ khối sùi.

PGS-TS-BS Nguyễn Hoàng Định, Phó Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM, cho biết, mỗi tháng bệnh viện tiếp nhận hàng chục ca người trẻ mắc bệnh tim mạch cấp tính, trong đó nhiều người mới ngoài 20-30 tuổi. Bệnh lý tim mạch là “kẻ giết người thầm lặng” vì rất nguy hiểm và xảy ra bất ngờ. Bệnh do nhiều nguyên nhân và biểu hiện thành các bệnh lý khác nhau như: tăng huyết áp, hẹp hở van tim, thiếu máu cơ tim, loạn nhịp tim, phì đại cơ tim, bệnh tim bẩm sinh...; nếu không điều trị hoặc điều trị không triệt để sẽ diễn biến nặng, nguy hiểm nhất là dẫn đến đột tử hoặc suy tim không hồi phục.

Các bệnh viện Tim Tâm Đức, Chợ Rẫy, Nhân dân 115, Nhân dân Gia Định... cũng ghi nhận tình trạng trẻ hóa người mắc bệnh tim mạch. Người bệnh khi nhập viện đều có điểm chung: áp lực công việc cao, ít vận động, ăn uống không điều độ, một số có kèm béo phì, hút thuốc lá hoặc uống rượu bia thường xuyên.

Theo BS-CK2 Lê Trung Nhân, Trưởng Khoa Khám bệnh, Bệnh viện Chợ Rẫy, lối sống thiếu lành mạnh là “thủ phạm” lớn nhất dẫn đến xu hướng trẻ hóa ở người mắc bệnh tim mạch. Bên cạnh đó, nhiều người trẻ chủ quan, không kiểm tra sức khỏe định kỳ dẫn đến phát hiện bệnh trễ. “Tim mạch không có ranh giới tuổi tác. Người trẻ ngày nay chịu nhiều áp lực, căng thẳng kéo dài, thức khuya, ăn uống không kiểm soát. Tất cả góp phần làm tăng nguy cơ bệnh tim mạch từ rất sớm. Ngoài ra, tỷ lệ các bệnh béo phì, tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu trong nhóm người 20-40 tuổi tăng nhanh những năm gần đây cũng là yếu tố nguy cơ đáng báo động”, BS-CK2 Lê Trung Nhân nói thêm.

Gánh nặng bệnh tật và xã hội

PGS-TS-BS Nguyễn Hoàng Định thông tin, bệnh tim mạch ở người trẻ không chỉ gây tổn hại sức khỏe người mắc mà còn ảnh hưởng đến năng suất lao động, kinh tế gia đình và xã hội. Một ca nhồi máu cơ tim cấp có thể tốn hàng trăm triệu đồng cho việc can thiệp, điều trị và phục hồi chức năng, trong khi đó 80% biến cố từ căn bệnh này có thể phòng ngừa được nếu phát hiện sớm các yếu tố nguy cơ.

Để hạn chế khả năng mắc bệnh lý tim mạch, người trẻ cần chuyển tư duy từ “chữa bệnh” sang “phòng bệnh”; trang bị kiến thức về bệnh tim mạch, nhận diện sớm các yếu tố nguy cơ như: hút thuốc lá, lười vận động, ăn uống thiếu lành mạnh, stress kéo dài, từ đó chủ động thay đổi lối sống để bảo vệ sức khỏe tim mạch ngay từ tuổi trẻ. “Phòng bệnh từ sớm là cách bảo vệ trái tim tốt nhất. Đồng thời, lắng nghe cơ thể của mình, không bỏ qua những dấu hiệu bất thường như hồi hộp, đau ngực, mệt mỏi, khó thở… Người có yếu tố nguy cơ như béo phì, tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu, tiểu đường hoặc tiền sử gia đình có người mắc bệnh tim mạch nên tầm soát định kỳ để phát hiện sớm bất thường và có hướng can thiệp kịp thời”, PGS-TS-BS Nguyễn Hoàng Định nhấn mạnh.

GS-TS Phạm Mạnh Hùng, Chủ tịch Phân hội Tim mạch học can thiệp Việt Nam, cho rằng, để giảm gánh nặng do bệnh tim mạch gây ra, cần một chiến lược phòng ngừa tích hợp, bao gồm: giáo dục sức khỏe cộng đồng (giảm muối, loại bỏ chất béo, kiểm soát ô nhiễm, hạn chế thực phẩm siêu chế biến); thúc đẩy chính sách toàn cầu giảm yếu tố nguy cơ (ứng dụng công nghệ tiên tiến để phân tích và tính toán nguy cơ cho nhóm nguy cơ cao; tăng cường hợp tác các nước, tổ chức quốc tế các nước về tim mạch; xây dựng hệ thống chăm sóc sức khỏe công bằng và bền vững, ưu tiên dự phòng, không chỉ điều trị khi có bệnh).

Trước thực trạng số ca mắc bệnh tim mạch đang gia tăng và trẻ hóa, Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn cho biết, Bộ Y tế đang xây dựng mô hình y tế dự phòng chủ động trong lĩnh vực tim mạch, với những chiến lược cụ thể như: triển khai chương trình tầm soát bệnh tim mạch quy mô toàn dân, tích hợp với hồ sơ sức khỏe điện tử, tạo nền tảng dữ liệu chuẩn xác cho quản lý sức khỏe suốt vòng đời. Cùng với đó, chuẩn hóa năng lực chuyên môn tại các trung tâm tim mạch kỹ thuật cao theo tiêu chuẩn khu vực và quốc tế; nâng cao năng lực chẩn đoán và xử lý tình huống cấp cứu tại tuyến y tế cơ sở, nhằm tận dụng tối đa “thời gian vàng” để cứu sống người bệnh…