Trước đó, trình bày tóm tắt tờ trình, Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Dân nguyện và Giám sát (UBDNGS) Lê Thị Nga cho biết, dự thảo nghị quyết đã kịp thời cụ thể hóa các yêu cầu của Luật Tiếp công dân, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo và Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND (sửa đổi) mới được Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 10; sửa đổi, bổ sung trách nhiệm xử lý đơn của Hội đồng Dân tộc, ủy ban của Quốc hội gắn với giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh thuộc lĩnh vực phụ trách; bổ sung quy định nhằm hạn chế xử lý đơn trùng lắp, gửi lòng vòng trong các cơ quan của Quốc hội; điều chỉnh thẩm quyền, trách nhiệm của thường trực HĐND cấp xã theo mô hình tổ chức mới của chính quyền địa phương...
Qua thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng nhận định, bên cạnh những kết quả đạt được, việc xử lý đơn theo quy định hiện hành đã bộc lộ một số hạn chế, bất cập; trong đó, nổi lên là tình trạng đơn thư trùng lặp và việc xử lý trùng lặp. “Tình trạng này dẫn đến đơn được chuyển “lòng vòng” giữa các cơ quan của Quốc hội, mất nhiều thời gian, công sức xử lý; mặt khác, còn có thể dẫn đến tình trạng xử lý chồng chéo, thiếu thống nhất”, ông Hoàng Thanh Tùng nêu rõ.
Về vấn đề này, qua thảo luận, trong ủy ban có 2 loại ý kiến. Nhiều ý kiến tán thành với quy định của dự thảo nghị quyết về việc cơ bản giữ thẩm quyền, quy trình tiếp nhận, phân loại, xử lý đơn thư như quy định hiện hành.
Một số ý kiến đề nghị nên đổi mới mạnh mẽ tư duy trong tiếp nhận, xử lý đơn gửi đến Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội theo hướng chuyên môn hóa cao, tập trung vào một đầu mối là UBDNGS. Theo đó, đơn của công dân gửi đến các cơ quan của Quốc hội sẽ được chuyển toàn bộ đến Thường trực UBDNGS để tổ chức nghiên cứu, xử lý và giám sát việc giải quyết.
Kết luận nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương yêu cầu tiếp tục rà soát các quy định, nghị quyết và các luật liên quan để tạo sự thống nhất, đồng bộ trong quy trình tiếp dân, khiếu nại, tố cáo của các cơ quan dân cử. Việc xây dựng quy trình cần làm rõ đối tượng áp dụng cụ thể và hướng dẫn chi tiết cách thức xử lý đối với từng loại đơn thư (đơn gửi cá nhân lãnh đạo, đơn gửi tập thể, đơn gửi Hội đồng Dân tộc hay các ủy ban…).
Nguyên tắc chung, theo Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương, là chỉ giải quyết đơn thư đúng chức năng, thẩm quyền. Quy trình cần thiết kế rõ 3 hướng xử lý: gửi trả đơn; chuyển đến cơ quan, cá nhân có chức năng; chuyển cho UBDNGS để tổng hợp, giám sát. Khi đơn thư gửi đến các ủy ban, nếu đúng chức năng thì chủ động giải quyết và báo cáo, nếu không đúng thì chuyển UBDNGS để tránh trùng lắp; hạn chế thấp nhất việc lưu đơn.
Đặc biệt, theo Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương, cần quy định rõ ràng về thời hạn và trách nhiệm phản hồi.
“Cần làm rõ 2 loại thời hạn quan trọng: thời hạn phúc đáp (thông báo đã nhận đơn, đang xử lý hoặc đã chuyển đơn) để tạo niềm tin cho người dân và thời hạn giải quyết, trả lời cụ thể. Đồng thời, phải xác định rõ ai là người chịu trách nhiệm trả lời cuối cùng và nghiên cứu cơ sở pháp lý cho việc đại biểu từ chối tiếp hoặc trả lại đơn khi không phù hợp”, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương nhấn mạnh.
UBTVQH sau đó đã biểu quyết thông qua nghị quyết về mặt nguyên tắc. Dự thảo sẽ được chỉnh lý theo ý kiến đóng góp của các thành viên UBTVQH.
