Mỗi năm, sản xuất khoảng 2,8 triệu tấn chuối
Phát biểu tại diễn đàn, PGS-TS Lê Quốc Doanh, nguyên Thứ trưởng Bộ NN-PTNT, hiện là Chủ tịch Hội Làm vườn Việt Nam cho biết, sản lượng chuối của cả nước hiện đạt khoảng 2,8 triệu tấn/năm, với năng suất và diện tích tăng đều qua các năm, phản ánh nhu cầu thị trường và khả năng mở rộng sản xuất. Năm 2024, xuất khẩu chuối mang về cho Việt Nam khoảng 378 triệu USD. Kết quả này lại chưa tương xứng với quy mô sản xuất và tiềm năng của ngành.
Từ năm 2022, Bộ NN-PTNT (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã ban hành Đề án phát triển cây ăn quả chủ lực, trong đó xác định chuối là một trong những mặt hàng trọng tâm. Đề án đặt mục tiêu kim ngạch xuất khẩu rau quả đạt 5 tỷ USD vào năm 2025 và 6,5 tỷ USD vào năm 2030.
Theo ông Nguyễn Quốc Mạnh, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), đến năm 2025, diện tích trồng chuối của Việt Nam đã đạt hơn 163.000ha. Một số doanh nghiệp cho rằng, nếu được đầu tư bài bản và mở rộng diện tích, kim ngạch xuất khẩu chuối Việt Nam có thể hướng tới mốc 1 tỷ USD.
Dịch bệnh và thị trường tiêu thụ là rào cản lớn
Hiện nay, quá trình phát triển của ngành chuối Việt Nam vẫn đối mặt nhiều khó khăn. “Thông tin thị trường đến với người sản xuất còn hạn chế, giá cả biến động khó lường, đặc biệt với các lô hàng chưa đủ điều kiện xuất khẩu nên giá bán thiếu ổn định”, ông Nguyễn Quốc Mạnh cho biết. Bên cạnh đó, các rào cản kỹ thuật từ thị trường nhập khẩu, nhất là yêu cầu về kiểm dịch thực vật và dư lượng hóa chất an toàn thực phẩm, đang tạo áp lực lớn đối với người trồng và doanh nghiệp.
PGS-TS Lê Quốc Doanh cho rằng, một trong những thách thức lớn nhất hiện nay của ngành chuối là dịch bệnh, đặc biệt là bệnh héo vàng do nấm Fusarium (bệnh Panama). Để ứng phó, cần có chiến lược đầu tư và giải pháp kỹ thuật bài bản. Nếu kiểm soát tốt dịch bệnh và có chiến lược dài hạn, chuối hoàn toàn có thể trở thành mặt hàng xuất khẩu ổn định, giá trị cao.
Tuy nhiên, theo ông Lê Quốc Doanh, nếu chỉ tập trung vào bệnh Panama là chưa đủ. Vấn đề cốt lõi là nâng cao giá trị tổng thể của cây chuối, từ tổ chức sản xuất, giống, kỹ thuật canh tác đến thị trường tiêu thụ.
Dịch bệnh tàn phá nhiều vùng trồng chuối
Theo TS Trần Ngọc Hùng, Bộ môn Công nghệ sinh học - Viện Nghiên cứu rau quả, bệnh héo vàng hại chuối tại Việt Nam đang là mối đe dọa lớn đối với ngành. Nhiều vùng trồng chuối đã bị hủy diệt hoàn toàn, buộc nông dân phải chuyển sang cây trồng khác.
Để ứng phó, Việt Nam đã tích cực tìm kiếm giải pháp, công tác nghiên cứu khoa học đang được đẩy mạnh. “Đặc biệt, việc phê duyệt và triển khai Dự án hỗ trợ khẩn cấp kiểm soát và quản lý bệnh héo vàng lá chuối tại Việt Nam do FAO tài trợ thể hiện rõ quyết tâm của Việt Nam trong kiểm soát dịch bệnh ở tầm quốc gia”, TS Trần Ngọc Hùng cho biết.
