Kỳ thi tuyển sinh ĐH-CĐ 2009 đã khép lại với những thủ khoa được tuyên dương. Song kỳ thi vẫn còn vô số những bài làm với điểm số quá thấp, những bài văn ngô nghê đọc mà thấy buồn cho “sự nghiệp văn chương” thu lượm sau 12 năm đèn sách. Xin giới thiệu bạn đọc cảm nhận của một giám khảo nhiều năm chấm thi môn văn để hiểu rõ thực trạng đáng buồn này.
“Trung thực” chỉ có tiếng mà chẳng có miếng…
Mặc dù 2 năm gần đây tỷ lệ bài văn cười ra nước mắt và mức độ “gây cười” không nhiều như những năm trước nhưng vẫn còn phổ biến. Nhiều giám khảo cho rằng chấm thi môn văn là “vui” nhất, được “giải trí” bởi những bài văn lan man, kiểu râu ông nọ cắm cằm bà kia.
Những người dạy văn như chúng tôi ngậm ngùi trước những bài làm ngớ ngẩn của thí sinh (TS). Làm sao vui được trước nhận thức sai lệch về tính trung thực ở một bộ phận khá lớn TS khi viết bài nghị luận xã hội theo yêu cầu của đề thi.
Nhiều TS cho rằng “trong thời buổi này mà trung thực làm sao sống và cạnh tranh cho được, muốn phát triển, có “thế đứng” trong những công việc quan trọng thì phải biết mánh mun, xu nịnh, gian dối…”. TS lấy dẫn chứng ngay trong việc kinh doanh buôn bán, quan hệ gia đình mình, chuyện ở trường lớp với nhiều thầy cô giáo chịu nâng điểm, cho điểm ảo, “gà” bài cho HS… để thuyết phục người đọc: “trung thực chẳng giúp ích gì ngoài việc có tiếng mà chẳng có miếng”. Rõ ràng, ở đây không chỉ lỗi của những bạn trẻ mà có lỗi rất lớn từ người lớn, kể cả một số cha mẹ, thầy cô làm cho TS mất niềm tin vào lợi ích của tính trung thực.
Khi “Tương tư” của Nguyễn Bính nguy hiểm hơn... cúm gia cầm!
Nhận thức của TS về các đức tính cần có ở mỗi con người đã làm cho người đọc giật mình. Song vẫn chưa thấm vào đâu so với những bài nghị luận văn học đầy lỗi về kiến thức lẫn kỹ năng viết văn. TS viết sai chính tả, viết câu què, văn viết như văn nói, diễn đạt lủng củng… thành chuyện thường ngày với giám khảo.
Đề thi yêu cầu phân tích đoạn thơ trong “Vội vàng” của Xuân Diệu nhưng TS chỉ thích gọi tác giả là… cô Xuân Quỳnh. Truyện ngắn “Hai đứa trẻ” lại trở thành tác phẩm của nhà văn Nam Cao. Nhiều TS không phân biệt nhà văn – nhà thơ, có TS viết: “Nhà thơ Nguyễn Minh Châu có tác phẩm rất ư nổi tiếng là Chiếc thuyền ngoài xa”. Hay “nhà thơ Thạch Lam có công đầu trong phong trào thơ mới sau cách mạng”.
Ngay câu mở bài bàn về vẻ đẹp khuất lấp trong tác phẩm “Vợ nhặt”, một TS viết “Kim Lân không chỉ biết làm thơ mà còn để lại cho chúng ta bài văn nổi tiếng về thị vợ chưa biết tên gì, vẻ đẹp khuất lấp nằm ngay chỗ đó…”.
Nhiều TS cảm nhận thơ thuộc hàng “siêu đẳng” rằng “Nguyễn Bính tài lắm khi xuất khẩu thành thơ “Gió mưa là bệnh của trời. Tương tư là bệnh của tôi yêu nàng. Quả chí lý lắm, vì gió mưa thì chắc chắn ta sẽ bệnh nhất là mưa trái mùa có gió độc như ông bà ta bảo trái gió trở trời đó. Còn yêu nhau thì có nhiều thứ bệnh hơn lắm hay sao? Không phải đâu, cũng bệnh như những người không yêu nhưng nó khác là bệnh tương tư. Bệnh này không có vi rút nhưng nguy hiểm hơn cả cúm gia cầm vì ai cũng mắc phải, ai cũng yêu…”.
TS khác lại khái quát cao hơn khi so sánh tình yêu trong 2 đoạn thơ của Nguyễn Bính và Tố Hữu như sau: “Cả hai nhà thơ trong hai bài thơ giống nhau vào độ tuổi đang biết yêu có nghĩa mới vào yêu nên có nhiều đau khổ. Nhưng có nhiều khác nhau trong cách yêu và hò hẹn. Nguyễn Bính cho người yêu mình ở thôn bên kia, mình ngồi ở thôn bên này hò hẹn, đợi chờ cho có cảm giác lãng mạn chứ không phải như Tố Hữu yêu trực tiếp cô gái đang nấu cơm khuya trong nhà dân ở Việt Bắc lúc dừng chân bộ đội…”. Thật đáng buồn làm sao!
Cũng cần nói thêm rằng, nếu đủ nghiêm túc, thực sự chú trọng chất lượng giáo dục, đặt học sinh ngồi đúng chỗ thì làm sao tác giả của những bài văn cười ra nước mắt kia có thể lên được bậc THPT chứ không nói đến có bằng tú tài, để bước vào phòng thi ĐH-CĐ và cho ra đời những sản phẩm “độc nhất vô nhị” như thế? Chúng ta phải nhìn nhận nghiêm túc việc dạy và học ngữ văn trong trường phổ thông cùng với đổi mới trong kiểm tra, đánh giá học sinh. Đừng để các em ngồi nhầm lớp!
Năm học 2009-2010, ngành giáo dục chấm dứt cuộc vận động “hai không” để tập trung cho năm học đổi mới quản lý và nâng cao chất lượng giáo dục, liệu mùa tuyển sinh ĐH-CĐ 2010 còn có những bài văn cười ra nước mắt?
TRẦN MỸ
(Giám khảo chấm thi )
