Ngày 30-10, Chính phủ Nga mở phiên họp để quyết định về phương thức thanh toán tiền khí đốt của Ukraine theo cách thức trả trước hay trả sau như đã từng áp dụng. Phiên họp diễn ra một ngày sau khi Nga chính thức yêu cầu Ukraine thanh toán một hóa đơn khí đốt quá hạn trị giá 882 triệu USD đối với các đơn hàng đã được chuyển giao trong tháng 8 và dọa sẽ sớm áp đặt các lệnh trừng phạt đối với Ukraine nếu không thanh toán đúng hạn.
Giám đốc điều hành Tập đoàn Gazprom Alexei Miller cho biết hãng xuất khẩu khí đốt quốc doanh này trước đó đã gia hạn cho công ty khí đốt nhà nước Ukraine đến ngày 1-10 phải thanh toán các khoản nợ trên.
Thủ tướng Nga Dmitry Medvedev mô tả việc trả tiền này là vấn đề quan trọng vì Ukraine đã có thái độ lảng tránh, không nghiêm túc trong các cuộc đàm phán, có ý dây dưa thực hiện thanh toán các hợp đồng đã ký kết. Thủ tướng Medvedev cũng cho rằng giờ đây, Ukraine có thể sẽ buộc phải thanh toán trước cho các lô hàng khí đốt trong tương lai và quyết định cuối cùng về chính sách mới này có thể đạt được vào ngày 30-10.
Giá khí đốt là vấn đề gây nhiều tranh cãi ở Ukraine. Ukraine nhập khẩu hầu như toàn bộ nguồn gas từ Nga, với giá 400 USD/1.000 m3 khí, cao hơn một chút so với giá bình quân đối với các khách hàng châu Âu. Thủ tướng Ukraine Mykola Azarov gần đây cho rằng đất nước đang trong hoàn cảnh khó khăn này đã bị thiệt hơn 20 tỷ USD tiền chênh lệch giá trong vòng 3 năm qua khi mua khí đốt Nga. Khả năng một “cuộc chiến khí đốt” giữa Nga và Ukraine đang đến gần hơn bao giờ hết và một lần nữa lại đe dọa châu Âu khi mùa đông sắp đến.
Trong quá khứ, Gazprom từng 2 lần làm gián đoạn hoạt động cung cấp khí đốt cho Ukraine vào tháng 1-2006 và tháng 1-2009, khiến cho nhiều quốc gia ở châu Âu điêu đứng vì không có năng lượng vào đúng các đợt cao điểm sử dụng thiết bị sưởi ấm trong mùa đông khi một nửa lượng khí đốt Gazprom xuất khẩu sang châu Âu buộc phải đi qua Ukraine. Không những thế, châu lục này cũng phải chịu tác động tiêu cực đến kinh tế, xã hội.
Theo giới phân tích, động thái này là thái độ cương quyết của Nga đối với nỗ lực của Kiev nhằm đạt được một thỏa thuận đối tác với Liên minh châu Âu (EU) khi chỉ còn một tháng nữa là Ukraine sẽ ký các hiệp định gia nhập thị trường với EU, một bước đi lịch sử cho thấy quyết tâm của Kiev xích lại gần EU thay vì gia nhập Liên minh hải quan gồm các nước thuộc Liên bang Xô viết trước đây.
Theo các báo Nga, việc Ukraine hội nhập với EU có thể được xem là sự đã rồi, bất chấp cuộc gặp bên lề Hội nghị thượng đỉnh hội đồng kinh tế Á - Âu cách đây vài ngày giữa Tổng thống Nga Vladimir Putin và người đồng nhiệm Ukraine Victor Yanukovic. Hai bên đã thảo luận về các vấn đề liên quan tới hậu quả của việc Ukraine ký thỏa thuận hội nhập với EU và Nga sẵn sàng đưa ra nhiều đề nghị có lợi cho Ukraine nếu nước này không ký thỏa thuận với EU. Hiện chính quyền Ukraine chỉ muốn cố tình trì hoãn thời gian vì biết rằng rủi ro từ việc ký hiệp định hội nhập với EU đang tăng lên theo hướng bất lợi cho Ukraine nhiều hơn.
Đánh giá về động thái trên, ông Sergei Vakhrameyev, một nhà nghiên cứu và môi giới của quỹ Ankorinvest ở Mátxcơva nhìn nhận với hãng tin Reuters rằng viễn cảnh châu Âu khốn đốn do bị ngừng cung cấp năng lượng như vài năm trước hoàn toàn có thể sẽ lại xảy ra.
HẠNH CHI
