Trước thực trạng đó, yêu cầu phát triển công tác xã hội (CTXH) trong trường học trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Hoạt động này không dừng ở việc hỗ trợ học sinh có hoàn cảnh khó khăn mà còn đóng vai trò như một công cụ phòng ngừa, kịp thời can thiệp và giáo dục đạo đức, hành vi xã hội cho học sinh, sinh viên. Việc gắn kết CTXH vào môi trường học đường góp phần giảm thiểu bạo lực và khủng hoảng tinh thần, từ đó xây dựng nền tảng đạo đức, nhân cách vững chắc cho thế hệ trẻ trong bối cảnh xã hội nhiều biến động hiện nay.
Tuy nhiên, việc triển khai CTXH trong trường học đang bộc lộ nhiều bất cập. Trước hết, hiện chưa có văn bản nào quy định rõ “nhân viên CTXH” là vị trí việc làm nào trong trường học. Bộ GD-ĐT đã ban hành Thông tư số 31/2017/TT-BGDĐT (ngày 18-12-2017) hướng dẫn thực hiện công tác tư vấn tâm lý cho học sinh, và gần đây là Thông tư số 11/2024/TT-BGDĐT (ngày 18-9-2024) quy định tiêu chuẩn chức danh viên chức tư vấn học sinh. Song, 2 văn bản này đều dừng ở phạm vi “tư vấn học đường”, chưa thể hiện đầy đủ tính chất đa ngành, liên kết cộng đồng của CTXH.
Cùng với đó, đội ngũ chuyên môn CTXH hiện thiếu và yếu, khi hầu hết các trường phân công giáo viên kiêm nhiệm hoặc cán bộ Đoàn, Đội phụ trách. Về cơ chế phối hợp liên ngành, CTXH trường học đòi hỏi sự kết nối giữa giáo dục - y tế - công an - đoàn thể địa phương. Trong thực tế, hoạt động CTXH hiện đang manh mún, thiếu quy chế phối hợp thống nhất. Khi xảy ra bạo lực học đường, các bên tham gia xử lý rời rạc, không có đầu mối chịu trách nhiệm chính. Một bộ phận phụ huynh, giáo viên và học sinh xem việc tìm đến nhân viên tư vấn là dấu hiệu “có vấn đề”, dẫn đến tâm lý e ngại, né tránh.
Trước thực trạng đáng lo ngại về bạo lực học đường và khủng hoảng tâm lý ở học sinh, phát triển CTXH trong trường học trở thành một giải pháp chiến lược, cần triển khai đồng bộ về chính sách, nhân lực lẫn phương thức hoạt động. Tại TPHCM, đối với hai cấp THCS và THPT, có thể thí điểm xây dựng mô hình “Phòng công tác xã hội học đường”. Những phòng này sẽ phối hợp chặt chẽ với phòng tư vấn tâm lý, đồng thời kết nối với trung tâm y tế, đoàn thể địa phương để hỗ trợ kịp thời các trường hợp khủng hoảng tâm lý và tinh thần của học sinh. Nếu được đầu tư đúng mức, CTXH trong trường học sẽ không chỉ giải quyết tình trạng bạo lực, suy thoái đạo đức mà còn góp phần xây dựng môi trường giáo dục nhân văn, an toàn và hạnh phúc.
