Nhiều ý kiến đại biểu Quốc hội (ĐB) phản ánh băn khoăn về thực thi pháp luật trong thời điểm chuyển tiếp, đặc biệt là ở các địa phương.
ĐB Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Dương) bày tỏ quan tâm đến các VBQPPL của chính quyền địa phương ở đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt và cấp xã.
“Sắp tới đây, mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp đi vào hoạt động, cấp xã là cấp chính quyền địa phương cuối cùng. Vậy quy định “phân cấp” của cấp xã trong quy định này là phân cấp tới đâu, tới đơn vị nào? Theo tôi, cần cân nhắc kỹ lưỡng việc trao quyền phân cấp cho UBND cấp xã như trong dự thảo luật, tránh trường hợp để chính quyền cấp xã mới lại trở thành cấp trung gian”, ĐB Việt Nga phát biểu.
Về điều khoản chuyển tiếp, bà Nguyễn Thị Việt Nga phân tích, dự thảo luật quy định, nghị quyết của HĐND, quyết định của UBND cấp huyện tiếp tục có hiệu lực trong phạm vi địa giới của đơn vị hành chính (ĐVHC) cấp huyện trước khi được sắp xếp, trừ trường hợp HĐND, UBND cấp xã mới ban hành văn bản theo quy định.
“Trường hợp ĐVHC cấp xã mới được hình thành từ những ĐVHC cấp xã cũ thuộc 2 hay nhiều địa bàn ĐVHC cấp huyện giáp ranh thì hiệu lực của các VBQPPL của chính quyền địa phương cấp huyện trước đây được xem xét hiệu lực và áp dụng như thế nào?”, nữ ĐB nêu vấn đề.
Có chung nhận định về những vướng mắc trong áp dụng VBQPPL của địa phương, ĐB Lê Xuân Thân (Khánh Hòa) nhấn mạnh, Pháp lệnh hiện hành của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) về hợp nhất văn bản chỉ quy định về hợp nhất VBQPPL do trung ương ban hành mà không quy định về hợp nhất VBQPPL do chính quyền địa phương ban hành.
“Bây giờ phân cấp, phân quyền mạnh mẽ như này, VBQPPL về các chế độ chính sách thay đổi liên tục, khiến cho việc đối chiếu so sánh vô cùng vất vả. Đề nghị VBQPPL của địa phương cũng phải được hợp nhất và quy định vào luật này, giao UBTVQH hướng dẫn kỹ thuật hợp nhất và chấm dứt hiệu lực của pháp lệnh”, ĐB Lê Xuân Thân đề xuất.
Chia sẻ băn khoăn của ĐB Lê Văn Thân và nhiều ĐB khác, ĐB Nguyễn Phương Thủy (Hà Nội), Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đề nghị bổ sung vào luật nguyên tắc VBQPPL nào chưa có văn bản khác bãi bỏ thì vẫn được thực hiện bình thường.
“Sẽ có hàng ngàn việc vốn thuộc thẩm quyền của cấp huyện được chuyển cho cấp xã, 200 việc chuyển cho cấp tỉnh. Số lượng VBQPPL hiện nay quá nhiều, chồng chéo, rườm rà, tạo gánh nặng chi phí tuân thủ. Đề nghị Bộ Tư pháp nghiên cứu, rà soát lại toàn bộ cấu trúc của hệ thống VBQPPL để hợp nhất, bãi bỏ các VBQPPL không còn phù hợp, tránh lạm phát văn bản”, ĐB phát biểu.
ĐB Phạm Đình Thanh (Kon Tum) cũng phản ánh, dự thảo quy định sau khi sáp nhập thì HĐND, UBND của ĐVHC mới được lựa chọn VBQPPL của 1 trong số các ĐVHC cũ để áp dụng.
Ông Phạm Đình Thanh nêu vấn đề: “Nghe thì có vẻ rất đơn giản và thuận lợi, nhưng thực tế rất khác. Trung bình mỗi ĐVHC cấp tỉnh có khoảng 600 VBQPPL. Nếu gộp 3 ĐVHC tỉnh sẽ có khoảng gần 2.000 VBQPPL, việc rà soát để lựa chọn áp dụng không dễ dàng, liệu có làm gián đoạn hoạt động của người dân, doanh nghiệp hay không”? ĐB đề nghị quy định là trong trường hợp sáp nhập thì VBQPPL cũ tiếp tục có hiệu lực trong địa giới hành cũ cho đến khi HĐND, UBND của ĐVHC mới ban hành văn bản thay thế.
Cuối phiên họp hồi đáp ĐB Nguyễn Thị Việt Nga, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết, tại báo cáo số 461/BC-CP ngày 02/6/2025 của Chính phủ về việc tiếp thu, chỉnh lý và hoàn thiện dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) đã tiếp thu ý kiến của ĐB, bổ sung 2 chủ thể phân cấp là HĐND cấp tỉnh và Chủ tịch UBND cấp tỉnh; không quy định việc phân cấp đối với UBND cấp xã.
Do đó, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Ban hành VBQPPL dự kiến chỉnh lý bảo đảm đồng bộ với Luật Tổ chức chính quyền địa phương, theo hướng bổ sung thẩm quyền phân cấp của HĐND cấp tỉnh, không quy định phân cấp trong VBQPPL của UBND cấp xã; bổ sung thẩm quyền ban hành VBQPPL của Chủ tịch UBND cấp tỉnh để phân cấp, thực hiện, nhiệm vụ quyền hạn được phân cấp và biện pháp chỉ đạo, điều hành hoạt động của UBND, phối hợp hoạt động giữa các cơ quan chuyên môn và các cơ quan, tổ chức khác thuộc UBND.
VBQPPL của cấp huyện cũ tiếp tục có hiệu lực trong phạm vi địa giới của ĐVHC cấp huyện trước khi được sắp xếp đến hết ngày 28-2-2027, trừ trường hợp HĐND, UBND cấp xã mới ban hành văn bản hoặc văn bản của người có thẩm quyền, cơ quan nhà nước cấp trên có quy định khác.
Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh
Về quy định chuyển tiếp hiệu lực của VBQPPL do sắp xếp, tổ chức bộ máy, người đứng đầu Bộ Tư pháp xin tiếp thu theo hướng VBQPPL của cấp huyện cũ tiếp tục có hiệu lực trong phạm vi địa giới của ĐVHC cấp huyện trước khi được sắp xếp đến hết ngày 28-2-2027, trừ trường hợp HĐND, UBND cấp xã mới ban hành văn bản hoặc văn bản của người có thẩm quyền, cơ quan nhà nước cấp trên có quy định khác.
Đối với VBQPPL khác đang có hiệu lực trong phạm vi địa giới của ĐVHC trước khi được chia tách, nhập, điều chỉnh địa giới tiếp tục có hiệu lực trong phạm vi địa giới của ĐVHC trước khi được chia tách, nhập, điều chỉnh ĐVHC cho đến khi được sửa đổi, bổ sung, thay thế, bãi bỏ bởi văn bản của cơ quan, người có thẩm quyền.
