Rõ ràng chi phí, tính đúng, tính đủ vào giá điện

EVN khẳng định chưa có sai sót về tiền điện

Tại tọa đàm, Phó Tổng giám đốc EVN Nguyễn Xuân Nam cho biết, sau khi nhận phản ánh của một số người tiêu dùng rằng tiền điện có sự tăng cao bất thường, EVN đã chỉ đạo các công ty điện lực rà soát lại tất cả khách hàng về vấn đề này. Theo kết quả rà soát, tháng 8 năm nay khác với cùng kỳ mọi năm, đó là những ngày đầu tháng 8, nắng nóng bất thường. Vì thế, sản lượng của hệ thống tăng kỷ lục, đạt hơn 1 tỷ kWh, lập đỉnh cao nhất từ trước đến nay và “chưa bao giờ cao đến vậy”.

Cũng theo đại diện EVN, có khoảng 3,2 triệu/31,8 triệu hộ khách hàng sinh hoạt (chiếm hơn 10%) có sản lượng điện tăng cao hơn 30% so với tháng 7. Qua quá trình rà soát, EVN xác định chưa có sai sót như phản ánh. Ông Nam cho biết, do sử dụng công tơ điện tử nên sẽ không có chuyện can thiệp làm sai lệch chỉ số tiêu thụ.

Cũng tại tọa đàm, Phó Cục trưởng Cục Điện lực (Bộ Công thương) Trịnh Quốc Vũ cũng làm rõ những chi phí hợp lý, hợp lệ của EVN chưa được hạch toán và tính toán đủ vào giá bán lẻ điện. Theo quy định về giá điện, các chi phí hợp lý, hợp lệ trong cấu thành chi phí giá điện đầu vào của EVN sẽ được tính vào giá bán lẻ điện bình quân để điều chỉnh.

Tuy nhiên, năm 2022, không tăng giá điện. Năm 2023, có 2 lần tăng nhưng rất nhỏ giọt và thấp. Cuối năm 2023, EVN chịu một khoản thâm hụt do chi phí (lỗ lũy kế) khoảng 50.000 tỷ đồng. Đó là chưa tính đến khoảng 21.800 tỷ đồng chênh lệch tỷ giá điện mà EVN phải trả cho các đơn vị phát điện theo hợp đồng mua bán điện (do trượt tỷ giá giữa VND và ngoại tệ). Việc này đã khiến thâm hụt giữa doanh thu so với tổng chi phí cấu thành nên giá điện của EVN.

“Không sớm thì muộn, chúng ta phải cho doanh nghiệp hạch toán tính đúng, tính đủ vào giá điện, bởi EVN không thể chịu được mãi”, Phó Cục trưởng Cục Điện lực nêu.

Nguyên Cục trưởng Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính) Nguyễn Tiến Thỏa cho rằng, trong năm 2022-2023, giá điện bán ra thấp hơn giá thành 135-149 đồng/kWh, đương nhiên sẽ gây ra chênh lệch dòng tiền âm. Đó không phải là lỗ mà do điện phải thực hiện đa mục tiêu, vì sự phát triển của đất nước, ngành điện tạm thời chưa được tính đúng, tính đủ vào giá, chưa phản ánh hết giá điện.

“Do đó, một phần chi phí này chưa được tính vào thì phải được phân bổ dần trong giá thành, vì đây không phải yếu tố quản trị yếu kém của kinh doanh điện”, ông Nguyễn Tiến Thỏa phân tích. EVN phải rà soát lại tất cả chi phí gọi là chênh lệch dòng tiền âm, khoản nào được tính vào giá thì giữ lại, khoản nào pháp luật chưa quy định được tính vào giá thì loại ra và xây dựng lộ trình phân bổ hợp lý để tránh gây sốc về giá điện nếu đưa vào…

Giảm rủi ro thiếu hụt điện năng giờ cao điểm

Liên quan đến vấn đề giá điện, Bộ Công thương vừa có cuộc họp về giá điện hai thành phần. Theo Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên, Nghị quyết 70-NQ/TW của Bộ Chính trị (về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045) đã yêu cầu hoàn thiện khung khổ pháp lý cho thị trường điện minh bạch, bình đẳng, bảo đảm lợi ích quốc gia, triển khai cơ chế giá điện hai thành phần. Trên cơ sở đó, Bộ Công thương đang khẩn trương soạn thảo dự thảo nghị quyết của Chính phủ để trình trước ngày 20-9.

Theo Cục Điện lực, giá điện hai thành phần gồm chi phí công suất đăng ký và chi phí điện năng thực tế sử dụng. Đây là điểm khác biệt với cơ chế hiện hành (chỉ dựa vào lượng điện năng tiêu thụ). Cách tính mới sẽ phản ánh đúng bản chất giá điện với từng đối tượng sử dụng, đồng thời bảo đảm thu đúng, thu đủ chi phí mà ngành điện bỏ ra, bao gồm cả chi phí hạ tầng lưới và nguồn.

Trước mắt, EVN đề xuất chỉ áp dụng cơ chế này cho nhóm khách hàng sản xuất lớn, có sản lượng tiêu thụ từ 200.000kWh/tháng trở lên và đấu nối ở cấp điện áp 22kV trở lên. Đây cũng là nhóm đang tham gia thí điểm cơ chế mua bán điện trực tiếp. Việc mở rộng sang nhóm khách hàng sinh hoạt chưa được xem xét do cần thay thế đồng bộ hệ thống công tơ đo đếm.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên khẳng định, cơ chế giá điện hai thành phần sẽ chính thức áp dụng từ ngày 1-1-2026; trước mắt áp dụng đối với nhóm khách hàng có sản lượng sử dụng điện lớn. Cục Điện lực và EVN sẽ cùng nghiên cứu, xây dựng khung giá mới, xác định nhóm đối tượng áp dụng, thuê tư vấn xây dựng phần mềm vận hành (hoàn thành trước 20-10).

Theo kinh nghiệm quốc tế, quá trình chuyển đổi từ cơ chế giá một thành phần sang hai thành phần thường gặp phản ứng ban đầu từ người dùng do thay đổi thói quen tiêu thụ điện. Tuy nhiên, về dài hạn, cách tính này giúp giảm rủi ro thiếu hụt điện năng trong giờ cao điểm, khuyến khích doanh nghiệp sử dụng điện hiệu quả hơn. Bộ trưởng Bộ Công thương đề nghị triển khai cơ chế giá điện hai thành phần một cách quyết liệt, không còn thời gian chần chừ...