Chỉ trong một thời gian ngắn, hàng loạt cuốn tự truyện đã ra mắt bạn đọc, từ tự truyện của ngôi sao nhạc rock Việt Trần Lập đến tự truyện của người thương binh Trần Duy Phương. Chưa bao giờ, tự truyện xuất hiện sôi nổi như hiện nay. Điều này đã cho thấy sức hấp dẫn của thể loại văn chương này đối với bạn đọc.
Hàng loạt cuốn tự truyện đã ra mắt bạn đọc chỉ trong một thời gian ngắn. Ảnh: T.L.
Thời của tự truyện
Có thể nói, cuốn tự truyện Lê Vân - Yêu và sống xuất bản năm 2006 được xem như là cuốn sách mở đầu của trào lưu tự truyện hiện nay, dù rằng trước đó, tự truyện cũng không phải là điều gì đó mới lạ.
Ngay sau thành công từ cuốn tự truyện của nghệ sĩ Lê Vân, hàng loạt cuốn tự truyện khác lần lượt ra đời. Với giới nghệ sĩ, có thể kể ra đây những cuốn tự truyện đình đám từ ngày đó đến nay như cuốn Chuyện… của ca sĩ Thanh Thảo, với những lời quảng bá tiết lộ những scandal trong nghề ca sĩ. Cuốn Mặt nạ - Treo gương trong phòng ngủ của Tina Tình dù được gắn mác tiểu thuyết nhưng cũng được xếp vào dạng tự truyện vì chi tiết đều là những sự kiện có thật của bản thân tác giả. Cuốn Dưới những ngón tay tôi của Hà Quang Minh kể về câu truyện của một người quản lý các ngôi sao. Cuốn Chuyện nghề của Thủy của đạo diễn NSND Trần Văn Thủy xôn xao dư luận thời gian qua khi kể về sự chìm nổi của những tác phẩm điện ảnh của đạo diễn.
Gần đây nhất, cuốn Bên kia Bức Tường của nhạc sĩ, ca sĩ Trần Lập cũng gây được chú ý đặc biệt của các bạn đọc trẻ khi tiết lộ những câu chuyện của nhóm nhạc rock nổi tiếng nhất Việt Nam một thời, nhóm Bức Tường.
Tuy không rầm rộ như tự truyện của giới nghệ sĩ nhưng tự truyện về một thời chiến tranh lại nhận được sự chú ý khi miêu tả chiến tranh dưới những góc nhìn rất riêng, rất chi tiết. Nổi tiếng nhất có thể kể đến Được sống và kể lại của nhà điêu khắc Trần Luân Tín. Tác phẩm này còn đoạt giải thưởng của Hội Nhà văn TPHCM. Gần đây nhất, trên các kệ sách có tác phẩm Tôi nghe tôi hát của bà Trần Duy Phương, thương binh và là tù binh trong một số nhà tù miền Nam thời chống Mỹ.
Sự hấp dẫn của tự truyện
Tự truyện là một thể loại văn chương không mới lạ, nó được xem là một thể loại trung gian giữa hồi ký và nhật ký, tuy nhiên sự trung gian này cũng rất mong manh, rất khó phân định rạch ròi dù là với các nhà phê bình, nghiên cứu.
Điểm làm nên thành công cuốn tự truyện của Lê Vân đồng thời cũng là điểm mà các cuốn tự truyện sau này dựa vào đó để tạo ấn tượng chính là sự chân thật. Sự chân thật ở đây không phải là sự thật của câu chuyện được nêu ra, vì có rất nhiều vấn đề chỉ có người trong cuộc mới biết chân tướng. Sự chân thật ở đây là từ cách tác giả lý giải, thêm thắt hoặc sắp xếp lại sự kiện của cuộc đời mình khi thực hiện tác phẩm, từ đó phản ánh quan điểm của tác giả với những điều đã diễn ra.
Tiêu biểu như trường hợp Lê Vân - Yêu và sống, một mặt tác giả phê phán cha mình có người phụ nữ khác nhưng mặt khác tác giả lại tự biện hộ cho mình khi là người phụ nữ thứ ba chen vào hạnh phúc của người khác. Chính điều này đã tạo nên dư luận tranh cãi gay gắt khi đó nhưng đồng thời nó cũng khiến bạn đọc thấy sự tự mâu thuẫn của tác giả đối với cuộc sống. Còn ở Chuyện nghề của Thủy, thu hút bạn đọc không chỉ là những chi tiết về quá trình chìm nổi của những tác phẩm danh tiếng một thời mà còn là những phản ứng của tác giả khi đó và sự chiêm nghiệm của ông hiện nay trước những khó khăn.
Cũng như thế, những câu chuyện kể về đồng đội, về sự hy sinh, về ước ao hòa bình, không bi lụy, không nặng nề về quan điểm của Được sống và kể lại đã đưa tác phẩm này trở thành một trong những tự truyện hay nhất về chiến tranh.
Còn với tự truyện của Trần Duy Phương, không chỉ những câu chuyện về một cô gái vượt bao gian khổ chốn nhà tù chiến tranh để cất tiếng hát mà ẩn sau đó là cả một sự vị tha. Bạn đọc nếu đã đọc Tôi nghe tôi hát hẳn sẽ không thể quên được hình ảnh những kẻ chiêu hồi, phản lại đồng đội, những kẻ mà tác giả cho rằng còn căm ghét hơn là kẻ địch.
Tuy nhiên, khi viết tự truyện, tên của những nhân vật chiêu hồi đều được đổi đi với lý do được tác giả nêu ra: “Năm tháng đã qua lâu, những vết thương trên đất nước và trong lòng người đang được hàn gắn tuy có chậm, tên thật của những người phản bội, chiêu hồi tôi đã đổi sang tên khác, cũng là góp phần vào mong muốn dân tộc được hòa hợp”.
TƯỜNG VY
