Mồ hôi túa ra như tắm, tay thoăn thoắt hái những trái nho, cherry nặng trĩu đang vào mùa thu hoạch, Nadia Malinovich tranh thủ phút nghỉ ngơi hiếm hoi để trò chuyện về công việc của mình. Điều khiến mọi người bất ngờ là cô không phải nông dân thực thụ. Cô tốt nghiệp Đại học Michigan (Mỹ) và đến Paris được 10 năm.
Ngoài thời gian vùi đầu với giáo án, những buổi lên lớp theo chương trình của Đại học California ở Paris và Trung tâm Paris thuộc Đại học New York, cô phải làm những công việc bán thời gian để trang trải chi phí sinh hoạt. Như những tiến sĩ nước ngoài, thậm chí là công dân Pháp có trình độ khác đang dạy tiếng Pháp, lịch sử nghệ thuật, khoa học chính trị ở các đại học của Pháp, Nadia phải chịu khá nhiều thiệt thòi.
Từ khi đến Pháp, Nadia đã kinh qua nhiều công việc thời vụ, và dĩ nhiên là không có chế độ bảo hiểm đầy đủ, có thể mất việc bất cứ lúc nào để cân bằng với thực tế cô chỉ nhận được đúng số tiền tương ứng với số giờ lên lớp, dù cho cô mất bao nhiêu thời gian, công sức để soạn giáo án. Tương tự, một giảng viên giấu tên (vì sợ bị mất việc) làm việc cho chương trình của Đại học New York và Columbia ở Paris chia sẻ: “Luật pháp ở đây không bảo vệ chúng tôi. Còn luật Mỹ thì không thể vươn dài tay để biết chúng tôi đang tồn tại. Nếu bạn đổ bệnh, bạn sẽ không được trả tiền. Phụ nữ được nghỉ thai sản 16 tuần nhưng điều đáng nói là ngay khi phát hiện bạn mang thai, họ sẽ ngừng ký hợp đồng với bạn cho học kỳ sau. Vậy thì thời gian nghỉ thai sản là vô ích”.
Trong khi đó, người lao động làm việc ở Viện Khoa học chính trị Sciences Po thuộc hệ thống quản lý của Chính phủ Pháp được hưởng chế độ lương bổng như những công dân Pháp. So sánh mức lương của giảng viên thời vụ làm việc ở Đại học Columbia ở New York hay Đại học New York ngay tại Mỹ với chương trình của đại học Mỹ ở Paris sẽ thấy sự chênh lệch mức lương. Một bên là trung bình 7.000 - 10.000 USD trong khi ở Pháp chỉ là 4.000 USD, đi kèm với điều kiện phải là giờ thực giảng.
Ở Pháp, những công việc liên quan đến học thuật như giảng dạy thì hợp đồng dài nhất chỉ ở mức 18 tháng. Vì thế, có những trường hợp giảng viên nước ngoài dạy cho các chương trình của đại học Mỹ ở Pháp phải tranh thủ dạy đến 4 trường trong một học kỳ để tránh thời gian nhàn rỗi nếu không muốn làm những công việc lao động chân tay nặng nhọc.
Chưa bao giờ tìm được công việc giảng viên chính thức trong các trường đại học ở Mỹ khó như hiện nay. Càng ngày, nguồn tài chính đóng góp cho các trường đại học ít đi và ngân sách quốc gia bị cắt giảm. Hiện nhiều tiến sĩ vẫn phải tìm kiếm những công việc không liên quan đến giảng đường, những công việc mà họ không cần mất 5-6 năm học hành vất vả và nợ nần đến cả chục ngàn USD để chi trả cho việc học tập.
Với chế độ lương và chính sách việc làm như hiện nay, một tiến sĩ nước ngoài đến làm việc cho các trường Đại học Mỹ ở Paris là những lao động mùa vụ bất đắc dĩ. Họ vừa canh cánh nỗi lo được hay không được ký hợp đồng cho học kỳ mới, vừa phải lo tìm công việc phù hợp để lấp đầy quỹ thời gian cũng như kiếm thêm thu nhập. Cô Linda Jarvin, chủ nhiệm Trường Nghệ thuật Paris có quan điểm khác. Theo cô, việc thuê những giảng viên thời vụ là nhằm đa dạng hóa đội ngũ giảng viên, mang lại những nguồn kinh nghiệm phong phú cho sinh viên. Hơn nữa, không cần hợp đồng quá dài cho một giảng viên trong khi năm học trung bình cũng chỉ gói gọn trong 9-10 tháng
Như Quỳnh
